Gē-su̍t Mn̂g-kháu-ia̍h

Gē-su̍tbûn-hòa tang-tiong khoah-khǹg ê chi̍t hūn, hâm chē chióng chhòng-chō kang-hu kap ha̍k-būn. "Gē-su̍t" ê ì-sù sī pí bí-su̍t khah khoah, nā bí-su̍t sī te̍k-pia̍t chí sī-kak gē-su̍t ûi chú ê pō͘-hūn. Gē-su̍t pau-koat liáu sī-kak gē-su̍t, bûn-ha̍k gē-su̍t, kap piáu-ián gē-su̍t téng khoán.

Gē-su̍t ê le̍k-sú, thang tùi lâng tī sú-chêng sî-tāi kóng khí. Kó͘-tāi Hi-lia̍p chông-pài tōng-bu̍t ê hêng-thé, in hoat-tián kang-hu lâi piáu-hiān kin-lō͘, chu-sè, kap chiàu-si̍t kái-phò-ha̍k ê cho͘-sêng. Kó͘-tāi Lô-má gē-su̍t kā sîn-bêng siūⁿ chò lâng khoán, piáu-hiān in-ê kò-sèng. Tī Tiong-sè-kí ê Byzantine kap Gothic gē-su̍t, Ki-tok-kàu-hōe hèng-chhù tī Sèng-keng ê piáu-tat. Tang-hng ê gē-su̍t, pí-lūn Ìn-tō͘Ji̍t-pún, khah choan-bûn tī hêng-thé ê iūⁿ-sek kap chāi-tē sek-chúi. Islam gē-su̍t, ēng kí-hô-ha̍k lâi piáu-hiān chong-kàu khài-liām, bián tit liáu ngó͘-siōng ê chè-chō.

19 sè-kí ê Khé-bông khak-tēng-sèng, siū tio̍h siong-tùi-lūn kap Freud sim-lí-ha̍k kiam kî-tha ki-su̍t hoat-tián ê éng-hióng hoán-hong. Kâng sî-chūn koh ū tùi Hui-chiu kap Tāi-iûⁿ-chiu ê kó͘-hong pō͘-cho̍k gē-su̍t keng-kòe Hō͘-Ìn-siōng-phài kap Li̍p-thé-phài hông ín-ji̍p; tông-sî mā koh ū Bī-lâi-phài téng ūn-tōng ê liû-hêng.

Kòe-soán ê bûn-chiuⁿ

Claude Monet ê Ìn-siōng, ji̍t-chhut, 1872 nî chok-phín
Ìn-siōng-phài (Hoat-gí: Impressionnisme), he̍k-chiá kóng Ìn-siōng-chú-gī, sī 19 sè-kí tùi Hoat-kok ê Pa-lí chhōa-thâu hoat-tián ê gē-su̍t ūn-tōng, khí-seng ê sêng-goân sī chi̍t koá hui-chú-liû gē-su̍t-ka. Claude Monet ê chok-phín Ìn-siōng, ji̍t-chhut (Impression, soleil levant) sī "ìn-siōng-phài" chit-ê miâ ê gôan-khí. Ìn-siōng-phài ê goân-thâu chûn-chāi tī chi̍t kóa bô-kâng ê gē-su̍t su-sióng kap ūn-tōng tang-tiong. Tāi-seng sī sī-kak gē-su̍t lāi-bīn ê chū-jiân-chú-gī thoân-thóng, kî-tiong ōe-ka ê khang-khòe hông jīn-ûi sī ài si̍t-chāi piáu-ta̍t hiān-si̍t. Ìn-siōng-phài mā khah koan-sim gē-su̍t-ka pún-sin ê koan-tiám, che koan-hē tio̍h Lô-bān-chú-gī ê éng-hióng. Ē-tàng kóng chū-jiân-chú-gī thê-kiong liáu siá-si̍t ê thoân-thóng; Lô-bān-chú-gī thê-kiong liáu piáu-ta̍t ōe-ka pún-sin koan-tiám ê lí-sióng. Lēng-gōa Barbizon-phài mā tī ōe-bīn ê khì-hun kap kng-sòaⁿ téng hong-bīn éng-hióng Ìn-siōng-phài.

Kòe-soán ê iáⁿ-siōng

American GothicCredit: Grant Wood

American GothicBí-kok ōe-ka Grant Wood ê kòe-ōe chok-phín, Chicago Gē-su̍t Ha̍k-īⁿ ê siu-chông. Chhòng-chok ê sî-kan sī 1930 nî-tāi, ōe--ê sī chit-ê choh-si̍t-lâng, kè-piah khiā chi̍t ūi cha-bó͘-lâng, ū cha-bó͘-kiáⁿ kap khan-chhiú nn̄g khoán kái-sek. Si̍t-chè chhāi chò model ê lâng sī Wood ê chí-mōe Nan Wood Graham kap in-ê gê-i-su Byron McKeeby.

Pún goe̍h-ji̍t

Mary Cassatt

Niù-suh

Read and edit Wikinews

Kòe-soán ê jîn-bu̍t

N̂g Chheng-tiâⁿ chū-ōe-siōng
N̂g Chheng-tiâⁿ (黃清埕) sī Tâi-oân ê gē-su̍t-ka, choan-koàn tiau-khek kap iû-oē, 1912 nî tī Phîⁿ-ô͘ Sai-sū chhut-sì, . I te̍k-pia̍t chhut-miâ ê chi̍t pak chok-phín iû-oē O͘-saⁿ Cha-bó͘. tha̍k kong-ha̍k-haū ê sî tō khai-sí toè Laû Chheng-êng (劉清榮) o̍h oē-tô͘. 1925 nî khó tiâu Ko-hiông Tiong-ha̍k, m̄-koh tè-bé kò͘ oē-tô͘, soà lâi thoè-ha̍k. 1933 nî laū-pē sàng i khì Tang-kiaⁿ chún-pī khó i-kho, m̄-koh 1936 nî i chaú khì khó Tang-kiaⁿ Bí-su̍t Ha̍k-haū, khó tiaû tiau-sok-kho. 1939 nî i kap Tân Hā-ú (陳夏雨) chò-hoé ji̍p-soán Tè-tián. 1940 nî ji̍p-soán Ji̍t-pún Tiau-khek-ka Hia̍p-hoē ê nî-tián, 1941 nî tit tio̍h Tiau-khek-ka Hia̍p-hoē-siúⁿ.

Kòe-soán ê siaⁿ-im

1938 nî Kim Song Kyu kap Park Yeong Ho sia ê chi̍t siú trot (chi̍t khoán kap ián-koa beh kâng ê Hân-kok im-ga̍k). Park Hyang Rim ián-chhiùⁿ.

Lí kám chai-iáⁿ...

Georgia O'Keeffe

Lūi-pia̍t

Kòe-soán ê ín-kù

Lîm Bō͘-seng

Koan-liân portal