Portal:Toān-kì

Jîn-bu̍t toān-kì ê Mn̂g-kháu-ia̍h

Tùi bó͘ chi̍t-ê jîn-bu̍t sè-miā lâi-le̍k ê siông-sè kì-su̍t, hō chò toān-kì, nā khah kán-tan ê kài-siāu thang kóng sió-toān. Toān-kì m̄-ná sī khai-lia̍t chhiūⁿ kàu-io̍k, khang-khòe, koan-hē kap seⁿ-sí téng ki-pún sū-si̍t, mā kì-lio̍k kok-lâng tī chiòng sū-kiāⁿ tang-tiong ê keng-giām. Kap jîn-sū tóng-àn (profile) iā lí-le̍k-su (résumé) bô sio-siâng, chi̍t hūn toān-kì piáu-hiān jîn-bu̍t ê sè-miā kò͘-sū, tiōng i sè-miā tang-tiong ê chē-chē hong-bīn, pau-koat chhin-sin keng-giām ê sè-hāng tāi-chì, jî-chhiá mā khó-lêng hâm tùi lâng sèng-chit ê hun-sek.

Siū tio̍h kì-lio̍k tùi-siōng he̍k-chiá i-ê ka-cho̍k jīm-khó, ha̍p-chok, hia̍p-pān ê toān-kì, hō chò siū-khoân toān-kì. Nā sī kì-su̍t tùi-siōng ka-tī, he̍k-chiá kah lâng chò-hóe siá--chhut-lāi-ê, hō chò chū-toān. Toān-kì ê siá-chok it-poaⁿ sǹg sī hui-hi-kò͘-lūi, m̄-koh mā ē-tàng ēng hi-kò͘ ê hong-sek lâi kì-su̍t chi̍t-ê jîn-bu̍t ê sè-miā. Tùi bûn-ha̍k kàu tiān-iáⁿ, ū mûi-thé iūⁿ-sek chē khoán ê toān-kì.

Têng kéng kòe-soán hāng-bo̍k (piàⁿ-chheng)

Kòe-soán ê toān-kì

Rigoberta Menchú, 1959 nî 1 goe̍h 9 ji̍t chhut-sì, sī Guatemala ê siā-hōe ūn-tōng-chiá. I sī 1992 nî Nobel Hô-pêng Chióng ê tit-chióng-jîn. Menchú sī lông-ká chhut-sin, siàu-liân chham-ka liáu lú-sèng khoân-lī ūn-tōng, soah hō͘ in chhù-lāi-lâng siū chèng-hú ê ap-pek. I-ê lāu-pē, hiaⁿ-ko kap lāu-bú lóng hō͘ chèng-hú hāi--sí. 1981 nî Menchú cháu-siám kòe Mexico, ka-ji̍p kok-chè-sèng hoán-khòng Guatemala chèng-hú ê oa̍h-tāng. 1983 nî, i chhut chheh hō͘ sè-kan lâng chai-iáⁿ i-ê tāi-chì kap Guatemala ê būn-tê. 1992 nî i tit tio̍h Nobel Chióng, 2004 nî hō͘ Guatemala chóng-thóng Óscar Berger chhiáⁿ tńg-khì pāng-chō kok-ka hô-pêng sū-bū. 2007 nî ê sî, Menchú sêng-li̍p goân-chū-bîn niá-chhōa ê chèng-tī ūn-tōng Winaq.

Kòe-soán ê iáⁿ-siōng

Chhut-chù: Agence de presse Meurisse/Bibliothèque nationale de France

Hồ Chí Minh (1890 nî 5 goe̍h 19 ji̍t – 1969 nî 9 goe̍h 3 ji̍t), hip chi̍t tiuⁿ siōng ê sî (1921 nî) i koh hō Nguyễn Ái Quốc, sī Oa̍t-lâm ê kiōng-sán-chú-gī chèng-tī-ka kap kek-bēng-ka, i tī 1946 nî kàu 1955 nî sī Oa̍t-lâm Bîn-chú Kiōng-hô-kok ê chóng-lí, koh sī 1945 nî kàu 1969 nî ê chú-se̍k.

Kin-á-ji̍t – 5 goe̍h 5 ji̍t

Lí kám chai-iáⁿ...

• ... he Hoat-kok ê Lumière Hiaⁿ-tī sī siāng chá chè-chok tiān-iáⁿ ê lâng?
• ... he Bí-kok ê chok-ka Octavia Butler sī thâu chi̍t-ê tit tio̍h MacArthur Fellowship chióng ê kho-ha̍k siáu-soat-ka?
• ... he thâu chi̍t hāng tī siong-gia̍p siōng sêng-kong ê goân-chú-pit, sī Hông-gâ-lī hoat-bêng-ka László Bíró (siōng) ê choan-lī?

Wiki-Sū-kang

Choan-bûn tī toān-kì ê khang-khòe:

• Wikipedia:WikiProject Toān-kì

Jîn-bu̍t lia̍t-toaⁿ

• Bí-kok chóng-thóng lia̍t-pió
• Lô-má hông-tè lia̍t-toaⁿ

Lūi-pia̍t

Soán ► lâi khòaⁿ chhù-lūi-pia̍t

Jîn-bu̍t

Bô-chûn-chāi ê jîn-bu̍t

Bûn-gē-ho̍k-heng jîn-bu̍t

Chāi-sè jîn-bu̍t

Hái-chha̍t jîn-bu̍t

Jîn-bu̍t lia̍t-toaⁿ

Kiōng-sán-chú-gī-chiá

Kok chit-gia̍p ê jîn-bu̍t

Kok chong-kàu jîn-bu̍t

Kok-kok ê jîn-bu̍t

Kàu-io̍k-chiá

Kòe-sin nî put-bêng

Kó͘-tāi jîn-bu̍t

Liân-ha̍p-kok jîn-bu̍t

Lô-má hông-tè

Lú-sèng-chú-gī-chiá

Jîn-bu̍t kì-liām-koán

Se-chōng jîn-bu̍t

Seⁿ-nî put-bêng

Sin-hūn

Sin-hūn put-bêng ê jîn-bu̍t

Sit-chong ê lâng

Siā-hoē-chú-gī-chiá

Si̍t-gia̍p-ka

Sèng-keng jîn-bu̍t

Sûn-kàu-chiá

Tit-chióng jîn-bu̍t

Uyghur jîn-bu̍t

Toān-kì

Chū-toān