Chhùi-noā

(Tùi Chhùi-nōa choán--lâi)

Chhùi-nōa (saliva) sī chhùi-nōa-sòaⁿ (salivary gland) hun-pì-bu̍t kap khí-gîn sìm-chhut-sio̍h (gingival fluid exudate) ê hūn-ha̍p-bu̍t, bô-sek thàu-bêng sió-kóa-á sng-sng, koh ū-sî ko-ko. I hâm-ū 99.42 % ê chúi kap 0.58 % ê kò·-thé; pí-tāng (specific gravity) 1.003; pH 6.35-6.85; 24 tiám-cheng ê hūn-pì-liōng sī 1500 ml. Bû-ki ê sêng-hun pau-koah chloride, bicarbonate, kap sodium í-ki̍p calcium, sulfate, kap phosphate. Iú-ki ê sêng-hun pau-koah amylase, mucin, kap khah chió-liōng ê nn̄g-pe̍h-chit, urea, glucose, lactic acid, phosphatase, kap carbonic anhydrase.

Jîn-lūi chhùi-nōa ê hun-pì siū-tio̍h tōa-náu phôe-chân ê khòng-chè, iah-mā siū-tio̍h chia̍h-si̍t, khoân-kéng, nî-hòe, sim-chiâⁿ, kap chhùi-nōa-sòaⁿ chit-pēⁿ téng-téng ê éng-hióng.

Chhùi-nōa ê chú-iàu kong-lêng sī sip-jūn chia̍h-mi̍h kap chhùi-khiuⁿ liâm-mo̍k, lī-piān chia̍h-mi̍h lia̍p-kô· (bolus) thong-kòe chia̍h-tō (si̍t-tō; esophagus); koh-lâi-ê kong-lêng sī chhùi-nōa ê amylase siau-hòa hun-kái tiān-hún (starch) kap dextrins piàn-sêng be̍h-gê-thn̂g (maltose). I mā-ū chheng-kiat kap tām-po̍h-á sat-khún (bactericidal) ê kong-lêng.

Chhùi-nōa ē-tàng the̍h-lâi kiám-cha sin-thé ê chit-pēⁿ, pí-jû-kóng AIDS, gâm-chèng. Tú hun-pì chhut--lâi ê chèng-siông ê chhùi-nōa sī bô sè-khún téng-téng pēⁿ-goân-thé--ê , mā-koh lâi-kàu chhùi-khiuⁿ siū-tio̍h u-jiám tio̍h khai-sí chham-lām chiok-chē sè-khún.