Smangus (Hôa-gí: 司馬庫斯) sī Tâi-oân Tayal-cho̍k ê 1 ê pō·-lo̍k siā-khu, tī Sin-tek-koān Chiam-chio̍h-hiong, hái-poat 1500 kong-chhioh ê soaⁿ-tē. Oá-kīn Thô-hn̂g, Gî-lân ê piⁿ-kài. In-ūi tn̂g-kî kau-thong bô lī-piān, Smangus hō· lâng jīn-ûi sī Tâi-oân siāng phian-phiah ê goân-chū-bîn pō·-lo̍k.

2004 nî in chham-khó Í-sek-lia̍t ê kibbutz ūn-tōng, khai-sí chhì kiâⁿ kong-siā ê siā-khu keng-chè cho·-chit.

Smangus chit ê miâ kì-liām chū-bîn ê 1 ūi chó·-sian, hō·-chò Mangus, sī 1 khoán chun-chheng.

Le̍k-sú siu-kái

Smangus sio̍k-î Tayal-cho̍k ê Mrqwang hun-ki. Tī Ji̍t-pún sî-tāi, Mrqwang bat hām lēng-gōa 1 ê hun-ki Knazi hoat-seng chiàn-cheng.

Chiàn-hóe hoa--khì liáu-āu, Smangus sóa khì tī (抬耀) pō·-lo̍k. Āu--lâi koh phoè-ha̍p Ji̍t-pún chèng-chhek sóa khì Sin-lo̍k-chhoan (新樂村) (拉號) pō·-lo̍k kap Chiáu-chhùi (鳥嘴) pō·-lo̍k.

Chiàn-āu in poaⁿ tńg khì goân-hiong. Hit tah hām gōa-kài kau-thong bô lī-piān. Kiâⁿ-kha kúi-nā-tiám-cheng chiah ē-tit kàu Sin-kong Pō·-lo̍k (新光), tī hia liân-lo̍k gōa-kài he̍k-chiá bé-bē, kau-oāⁿ bu̍t-chu. 1979 nî khai-sí ū khan tiān-khì, m̄-koh kàu-kah 1995 nî-té chiah ū chhut-ji̍p ê lō·.

Jîn-kháu siu-kái

Smangus ê jîn-kháu iok-lio̍k 135 lâng, chha-put-to lóng Tayal-lâng. In chú-iàu sī Ki-tok-kàu-tô·. Kàu-hōe sio̍k-î Tâi-oân Ki-tok Tiúⁿ-ló Kàu-hōe Tayal Tiong-hōe. 2004 nî hit-chām-á thâu-lâng sī 1-ūi Icyh Sulong (69-hòe). In kóng ê Tayal-gúsquliq hong-giân. Siàu-liân-lâng ū teh sú-iōng bó-gú.

Siā-khu keng-chè siu-kái

Phah-la̍h kap phut-sio lông-gia̍p (slash-and-burn) sī in thoân-thóng ê keng-chè hoat-tō·.

Āu--lâi (1991 nî) ū cho̍k-lâng hoat-kiàn Smangus khah tang ū 1 tah choân sī tōa-châng "sîn-bo̍k". Thong-lō· liáu-āu koan-kong-kheh ke chin chē. Mā khai-sí ū gōa-tē lâng khì hia beh bé thó·-tē. Siàu-liân-pòe khai-sí lī-khui khì kàu gōa-tē chia̍h thâu-lō·. Pō·-lo̍k seng-oa̍h ū tōa kái-piàn.

Choè-kīn kúi-nî Tâi-oân khai-sí sî-kiâⁿ seng-thài koan-kong. Smangus 1 lé-pài ū kúi-nā-pah ê gōa-tē lâng khì in hia him-sióng sîn-bo̍k kiam liáu-kái, thé-giām Tayal-cho̍k ê seng-oa̍h. Smangus phoè-ha̍p chit ê tiâu-liû, hoat-tián koan-kong-gia̍p. In tī 1990 nî-tāi bóe-kî khai-sí khí pia̍t-chong hō· koan-kong-kheh tòa. M̄-koh in lōe-pō· tùi chia ê hoat-tián ū cheng-gī. Ū lâng hoan-ló chhù-piⁿ-keh-piah ē ūi keng-chè lī-ek sio-tak, tì-tio̍h chèⁿ su hit hong kā chó·-tē bē hō· gōa-tē lâng. Tī 2004 nî in 1 tīn thâu-lâng hóng-mn̄g Í-sek-lia̍t, beh liáu-kài hia ê Iû-thài-lâng án-choáⁿ hoa̍t-lo̍h in ê kibbutz siā-khu. In koat-tēng tī thoân-thóng ê pō·-lo̍k seng-oa̍h chit ê ki-chhó· téng-koân, ē-sái koh chìn-1-pō· siat-kè kong-ke châi-sán ê chè-tō·.

Hiān-chhú-sî tōa-lâng pài-1kàu pài-5 chò-kang (khó-pí kóng chí-chia̍h, siu-lí lō·), pài-5 hioh-khùn, pài-6, lé-pài ho̍k-bū koan-kong-kheh. Ta̍k-ê sêng-jîn ē-tàng pun Tâi-phiò 1-bān-kho· ê goe̍h-kip. Chia̍h-mi̍h, i-liâu, ha̍k-hùi téng-téng ê khai-siau lóng tùi kong-ke ê hō·-thâu chi-chhut. Ū 3 ke Smangus-lâng tùi gōa-tē tńg khì hia khiā-khí; éng-kòe m̄-bat ū lâng poaⁿ tńg khì.

Smangus kìm-chiú, koan-kong-kheh kāng-khoán bē-sái lim chiú. In beh phiah-bián pa̍t-ūi goân-chū-bîn siā-khu tú--tio̍h ê chiú-cheng tiòng-to̍k chit ê siā-hōe būn-tê. Kìm-chiú ê lí-iû chi̍t-pō·-hūn mā tòe Ki-tok-kàu ê thoân-thóng.

Gōa-pō· liân-kiat siu-kái