"Tiān-hō" pán-pún chi-kan bô-kāng--ê tē-hng

刪去的內容 新增的內容
Wikijbthó-lūn | kòng-hiàn
無編輯摘要
Wikijbthó-lūn | kòng-hiàn
無編輯摘要
Tē 3 chōa:
! colspan="2" |Tiān-hō
|-
| colspan="2" |[[File:VFPt charges plus minus thumb.svg|250px置中|thumb替代文字|chi̍t ê tiān無框]][[Tiān-siang-ke̍k-chú]] (chi̍t siang chiàⁿ, hū tiám-tiān-hō) ê [[tiān-tiûⁿ]]|替代文字|置中]].
|-
!Chia̍p-iōng hû-hō
Tē 29 chōa:
|'''T''' '''I'''
|}
'''Tiān-hō''' ([[Hàn-jī]]: {{lang|zh|電荷}}, [[Eng-gí]]: electric charge) sī [[bu̍t-chit]] ê chi̍t chióng [[bu̍t-lí sèng-chit]], ū tiān-hō ê bu̍t-chit khǹg tī [[tiān-chû-tiûⁿ]] tiong ê sī, ē kám-siū-tio̍h [[la̍t]].
Tiān-hō ū nn̄g chióng: ''chiàⁿ-tiān-hō'' (hû-hō: <math>+</math>) kap ''hū-tiān-hō'' (hû-hō: <math>-</math>). Tông-sèng tiān-hō ē hō͘-siong pâi-thek, í-sèng tiān-hō ē hō͘-siong khip-ín.
 
== Kài-lūn ==
Tiān-hō ē-sái kè-sǹg i ê chē-chió, tō sī '''tiān-hō-liōng''' ia̍h sī '''tiān-liōng'''. Chiàⁿ tiān-hō ê liōng tio̍h ài iōng chiàⁿ-sò͘ lâi sǹg, hū tiān-hō--ê tio̍h ài iōng hū-sò͘ lâi sǹg. Tiān-hō ê [[SI|SI ián-seng tan-ūi]] sī [[coulomb]], hû-hō sī C, chit ê miâ lâi-chū Hoat-kok bu̍t-lí-ha̍k-ka [[Charles-Augustin de Coulomb]]. Tī tiān-ki kang-têng tiong, mā tiāⁿ-tiāⁿ ū lâng teh iōng ampere-tiám-cheng (Ah). Hòa-ha̍k iōng [[Faraday siông-sò͘]] tāi-piáu chi̍t [[Mol|mole]] tiān-chú ê tiān-liōng. Tī sò͘-ha̍k-sek lāi-té it-poaⁿ lóng sī iōng sió-siá [[La-teng Jī-bó|Lô-má-jī]] <math>q</math> lâi tāi-piáu tiān-hō ia̍h sī tiān-liōng.
 
=== Tiān-sèng ===
Tiān-hō sī chi̍t ê [[siú-hêng-liōng]]: [[ko͘-li̍p hē-thóng]] ê chēng tiān-hō put-piàn. Che tō sī tiān-hō siú-hêng.
Tiān-hō ū hun nn̄g chióng '''tiān-sèng''': ''chiàⁿ-tiān-hō'' (Eng-gí: positive charge, hû-hō: <math>+</math>) kap ''hū-tiān-hō'' (Eng-gí: negative chargehû-hō: <math>-</math>). Tông-sèng tiān-hō ē hō͘-siong pâi-thek, í-sèng tiān-hō ē hō͘-siong khip-ín.
 
=== Tiān-liōng ===
Tiān-hō sī ''[[liōng-chú-hòa--ê]]''. Ē-sái chū-iû chûn-chāi ê tiān-hō, i ê tiān-liōng it-tēng sī siōng chió tan-ūi ê chéng-sò͘ pōe. Chit ê siōng chió tan-ūi kiò-chò [[ki-pún tiān-hō]], hû-hō sī <math>e</math>, chha-put-to téng-î <math>1.602\times10^{-19}~\text{C}</math>. Sui-jiân [[quark]] chit khoán lia̍p-chú bô hû-ha̍p liōng-chú-hòa, in ê tiān-liōng lóng sī <math display="inline">\frac{1}{3}e</math> ê pōe-sò͘, tān-sī in it-tēng ē kiat-ha̍p chò-hóe, chiâⁿ-chò tiān-liōng ûi <math>e</math> ê chéng-sò͘ pōe ê lia̍p-chú.
Tiān-hō ē-sái kè-sǹg i ê chē-chió, tō sī '''tiān-hō-liōng''' ia̍h sī '''tiān-liōng'''. Chiàⁿ tiān-hō ê tiān-liōng tio̍h ài iōng chiàⁿ-sò͘ lâi sǹg, hū tiān-hō--ê tio̍h ài iōng hū-sò͘ lâi sǹg. Tiān-hō ê [[SI|SI ián-seng tan-ūi]] sī [[coulomb]], -hō sī C, chittha ê miâ lâitan-chūūi Hoat-kokchhiáⁿ bu̍tchham-lí-ha̍k-kakhó [[CharlesTiān-Augustin de Coulomb]]. Tī tiānhō#Tan-ki kang-têng tiong, mā tiāⁿ-tiāⁿ ū lâng teh iōng ampere-tiám-cheng (Ah). Hòa-ha̍k iōng [[Faraday siông-sò͘]] tāi-piáu chi̍t [[Molūi|mole]] tiān-chú ê tiāntan-liōngūi]]. Tī sò͘-ha̍k-sek lāi-té, it-poaⁿ lóng sī iōng sió-siá ê [[La-teng Jī-bó|Lô-má-jī]] <math>q</math> lâi tāi-piáu tiān-hō ia̍h sī tiān-liōng.
 
=== Tiān-hō siú-hêng ===
Tiān-hō sī chi̍t ê [[siú-hêng-liōng]]: [[ko͘-li̍p hē-thóng]] ê chēng tiān-hō put-piàn. Che tō sī [[tiān-hō siú-hêng]].
 
=== Ki-pún tiān-hō ===
{{Main|ki-pún tiān-hō}}
Tiān-hō sī ''[[liōng-chú-hòa--ê]]''. ĒChe ì-sáisù sī kóng, ē-ēng-tit chū-iû chûn-chāi ê tiān-hō, i ê tiān-liōng it-tēng sī siōng chió tan-ūi ê chéng-sò͘ pōe. Chit ê siōng chió tan-ūi kiò-chò [[ki-pún tiān-hō]], hû-hō sī <math>e</math>, chha-put-to téng-î <math>1.602\times10^{-19}~\text{C}</math>. Sui-jiân [[quark]] chit khoán lia̍p-chú bô hû-ha̍p liōng-chú-hòa, in ê tiān-liōng lóng sī <math display="inline">\frac{1}{3}e</math> ê pōe-sò͘, tān-sī in it-tēng ē kiat-ha̍p chò-hóe, chiâⁿ-chò tiān-liōng ûi <math>e</math> ê chéng-sò͘ pōe ê lia̍p-chú.
 
Tiān-hō sī iû [[chhù-goân-chú lia̍p-chú]] só͘ chah--ê. It-poaⁿ bu̍t-chit ê chiàⁿ tiān-hō kap hū tiān-hō hun-pia̍t sī [[chit-chú]] kap [[tiān-chú]] só͘ chah--ê. Chit-chú ê tiān-liōng sī <math>+e</math>, tiān-chú ê tiān-liōng sī <math>-e</math>.
 
=== Kau-hō͘ chok-iōng ===
Tiān-hō ē thàu-kòe [[tiān-chû-tiûⁿ]] lâi kap pa̍t-ê tiān-hō ū kau-hō͘ chok-iōng, che tō sī [[tiān-chû-la̍t]], mā sī sì chióng [[ki-pún-la̍t]] chi it. Tiān-chû-tiûⁿ pau-koa [[tiān-tiûⁿ]] kap [[chû-tiûⁿ]]. Kan-ta chēng-chí ê tiān-hō tō ē tī sì-chiu sán-seng tiān-tiûⁿ, teh tín-tāng ê tiān-hō chiah ē sán-seng chû-tiûⁿ. [[Tiān-liû]] ê pún-chit sī tiān-hō ê liû-tōng.
 
== Tan-ūi ==
Tiān-hō ê [[SI|SI tan-ūi]] sī [[coulomb]] (hû-hō: C), chit ê miâ lâi-chū Hoat-kok bu̍t-lí-ha̍k-ka [[Charles-Augustin de Coulomb]]. Coulomb sī chi̍t chióng [[ián-seng tan-ūi]] ē-tàng iōng koh-khah ki-pún ê tan-ūi lâi piáu-ta̍t. In-ūi tiān-hō ê [[liōng-kong]] sī tiān-liû tan-ūi sêng sî-kan tan-ūi, phì-lūn-kóng 1 coulomb = 1 [[ampere]] × 1 [[bió]].
 
Tī bu̍t-lí kap hòa-ha̍k, ē iōng [[ki-pún tiān-hō]] <math>e</math> chò tan-ūi. Tī tiān-hòa-ha̍k, ē iōng [[Faraday siông-sò͘]] tāi-piáu chi̍t [[Mol|mole]] tiān-chú ê tiān-liōng. Tī [[tiān-ki kang-têng]], ampere-tiám-cheng (Ah) chit ê tan-ūi mā tiāⁿ-tiāⁿ ū lâng teh iōng.
 
{{stub}}
[[Category:Chēng-tiān-ha̍k]]