"Bó͘-tan-siā Sū-kiāⁿ" pán-pún chi-kan bô-kāng--ê tē-hng

刪去的內容 新增的內容
Chùn-hiànthó-lūn | kòng-hiàn
~ Bó-tan-siā Sū-kiāⁿ sóa khì tī Bó͘-tan-siā Sū-kiāⁿ: HLT
Chùn-hiànthó-lūn | kòng-hiàn
無編輯摘要
Tē 1 chōa:
'''Bó-tan-siā Sū-kiāⁿ''', sī [[Ji̍t-pún]] tī 1874-nî, í [[Okinawa]] ê [[Miyako-tó]] (宮古島) ū lâng hō͘ [[Tâi-oân]] [[Bó-tan-siā]] [[goân-chū-bîn]] thâi--sí chò nôa-thâu, chhut-peng tī [[Lāng-kiô]] (chit-má ê [[Hêng-chhun]]) khí-soaⁿ lâi phah Tâi-oân ê sū-kiāⁿ.
 
Ji̍t-pún kā chit-ê sū-kiāⁿ kiò chò [[:ja:台湾出兵|台湾出兵]] (chhut-peng kàu Tâi-oân) he̍k-sī 征台の役 (phah Tâi-oân ê chiàn-cheng).
 
==Pōe-kéng==
 
In-ūi Tâi-oân ê tē-lí chin tiōng-iàu, 19-sè-kí ê sî, tō it-ti̍t sī ta̍k-kok siūⁿ-beh bak-tak ê só·só͘-chāi, hit-tang-chūn tú heng-khí ê Ji̍t-pún mā-sī kî-tiong ê 1-ê kok-ka. Tâi-oân hit-tang-sî sī tī [[Tāi-chheng Tè-kok]] ê thóng-tī ē-bīn.
 
[[1871-nî]] 11-goe̍h, Okinawa ê Miyako-tó ū 69-ê lâng tī hái--ni̍h tú-tio̍h toā-hong, chûn lâu lâi kàu Tâi-oân Lāng-kiô hū-kīn ê Pat-iâu-oan (八瑤灣), ia̍h-tō-sī chit-má ê [[Pîn-tong-koān]] [[Boán-chiu-hiong]], ū 3-ê lâng [[tū-chúi-sí]], 66-ê lâng khí-soaⁿ, choaⁿ-á kiâⁿ khì kàu hit-tang-chūn [[Paiwan-cho̍k]] [[Bó-tan-siā]] ê tē-kài, kiat-kó hō· hia ê goân-chūn-bîn kā thâi-sí 54-ê lâng, kan-taⁿ chhun 12-ê thang cháu-lī, tú-tio̍h Siā-liâu (社寮) ê lâng Lâu Thian-pó (劉天保), Iûⁿ Iú-ōng (楊友旺) hām Sòng Kok-liông (宋國隆) kā pāng-chān, chiah hō·hō͘ koaⁿ-hú sàng tùi [[Hok-chiu]], tī 1872-nî 6-goe̍h tńg khì Okinawa.
 
Hit-tang-chūn ê Okinawa sī Tāi-chheng Tè-kok ê [[phoan-sio̍k]], hām Ji̍t-pún bô ti̍t-chiap koan-hē, chóng--sī Ji̍t-pún chū [[Meiji Thian-hông]] (明治天皇) chē-ūi liáu-āu, í-keng bô koh kiâⁿ [[Sakoku]] chèng-chek, Meiji Thian-hông khoàⁿ che sū-kiāⁿ sī 1-ê ki-hōe, thiau-kang tī 1872-nî 9-goe̍h hong Okinawa ê ông Siōng-thài (尚泰) chò phoan-chú, ngē kap Okinawa khan-in bán tāu-tîn, koh kā ta̍k-kok ê kong-sài thong-tī, kóng Okinawa í-keng kui-sio̍k Ji̍t-pún, sūn-soà sì-kòe pàng hong-siaⁿ, kóng Ji̍t-pún beh phah Tâi-oân.
Tē 19 chōa:
1873-nî 3--goe̍h, Ji̍t-pún phài goā-bū-kheng [[Soejima Taneomi]] (副島種臣) chò chôan-kôan tāi-sài, Gōa-bū tāi-sîn [[Yanagiwara Sakimitsu]] (柳原前光) chò hù-sài, khì Pak-kiaⁿ.
 
Tāi-chheng Tè-kok hām Ji̍t-pún pí-chiap, Chheng-kok ê Lī-pō·pō͘ Siōng-su Mô·Mô͘ Chhióng-hi (毛昶熙) kóng: "Chheⁿ-hoan lóng tī gún kok thóng-tī í-gōa, tō chhin-chhiūⁿ kùi-kok ê [[Ezo]] (蝦夷) kāng-khóan, bô siū ông koán-lí, thong-sè-kài ê hoan-á lóng-sī án-ne."
 
Yanagiwara Sakimitsu kóng: "Chheⁿ-hoan thâi lâng, kùi-kok lóng bô chhú-tī, in-ūi án-ne, gún kok beh chhut-peng thó-chōe, chóng--sī hoan-á ê só·só͘-chāi hām kùi-kok tī-lí khu-he̍k sio-chiap, nā bô seng kā lín kóng tō chhut-peng, bān-put-it éng-hióng tio̍h kùi-kok, ke kāu giâu-gî--ê, ūi-tio̍h mài siong-tio̍h nn̄g-kok hô-pêng, chiah seng kā lín thong-ti."
 
Mô Chhióng-hi soah koh kóng: "Chheⁿ-hoan kah-sī bô siū gún kok tī-lí, beh mn̄g-chōe--bô lóng iû-chāi--lín."
 
Gōa-kau pí-chiap bô kiat-kó, soah koh ū Ji̍t-pún [[Akita-kōan]] (秋田縣) 4-ê lâng lâu khì Tâi-oân tang-pō·pō͘ hái-hōaⁿ, khì hō·hō͘ goân-chū-bîn chhiúⁿ-kiap.
 
==Kun-sū hêng-tōng==
Tē 33 chōa:
Tú beh chhut-peng, Eng-kok kap Bí-kok soah pìⁿ-bīn kóng in hóan-tùi, Ji̍t-pún chèng-hún ài kun-tūi seng mài chhut--khì, m̄-koh kun-hong bô kā sìn-táu.
 
Ji̍t-pún lio̍k-kun tiong-chiòng [[Saigou Tsugumichi]] (西鄉從道) chē hō-chò Takasago (高砂) ê [[kun-lām]], sut-niá 3,600-gōa lâng tùi [[Nagasaki]] (長崎) khí-kiâⁿ, Chheng-kok thóng-tī Tâi-oân siōng-tōa ê koaⁿ-oân Bân-chiat Chóng-tok (閩浙總督) Lí Ho̍h-liân (李鶴年) chai-iáⁿ liáu-āu, ū siá phoe hō·hō͘ Saigou Tsugumichi kā tòng, m̄-koh Saigou Tsugumichi bô-ài chhap--i.
 
1874-nî 3-goe̍h 22, Ji̍t-kun tùi Lāng-kiô khí-soaⁿ, Chheng-kok kun-tūi lóng bô kā tú-te̍k, liáu-āu Ji̍t-kun 3,600-gōa lâng hun-chò 3-lō·lō͘ phah Bó-tan-siā, goân-chū-bîn bô Ji̍t-kun hit-khóan hiān-tāi ê chng-pī, m̄-koh iû-goân ióng-kám tú-te̍k.
 
Paiwan-cho̍k goân-chū-bîn thè khì soaⁿ-kheⁿ, iû-goân put-sî sut-āu-phàu phah Ji̍t-kun, Ji̍t-kun tī soaⁿ--ni̍h kám-kak ngē-táu, sui-jiân chiàn-sí--ê chiah 12-ê, m̄-koh phòa-pēⁿ kòe-sin tō ū 561-ê, chí-hó thè tńg-lâi Ku-soaⁿ (龜山), m̄-koh m̄-khéng tńg Ji̍t-pún, choaⁿ-á lâu tī hia khui-hng, Ji̍t-pún chèng-hú koh kái beh chò gōa-kau pí-chiap.
 
==Lō·Lō͘-bóe ê pâi-pí==
 
Chheng-kok chèng-hú siu-tio̍h siau-sit, tō phài [[Sím Pó-teng]] (沈葆楨) chò khim-chhe tāi-sîn lâi Tâi-oân chhú-lí, koh lēng-gōa phhài peng lâi Tâi-oân siú-pī.
Tē 45 chōa:
Chit-ê sî-chūn Eng-kok kap Bí-kok lóng khai-sí kap Ji̍t-pún giâ, Ji̍t-pún in-ūi kun-sū hêng-tōng bô kài sūn-sī, choaⁿ-á phài [[Okubo Toshimichi]] (大久保利通) tī 9-go̍eh chhe 10 kàu Pak-kiaⁿ, lóng-chóng tâm-phòaⁿ 7-pái, iau-kiû Chheng-kok kā Ji̍t-pún pôe-sióng.
 
Chheng-kok chèng-hú bóe--ah pôe Ji̍t-pún 50-bān niú gîn, koh tī 2-pêng ê hô-iok siá kóng "Ji̍t-pún chit-pái kóng in ūi-tio̍h pó-hō·hō͘ Okinawa ê jîn-bîn phài peng khì Tâi-oân, Tiong-kok bô kóng in ū m̄-tio̍h." Án-ne chi̍t-ē tēng--loeh, piáu-sī Chheng-kok sêng-jīn Ji̍t-pún ū kôan pó-hō·hō͘ Okinawa, Okinawa chò Chheng-kok phoan-sio̍k ê tē-ūi kiat-sok.
 
10-go̍eh 31, Eng-kok phài Pak-kiaⁿ ê kong-sài [[Thomas Wade]] tńg-sū, hô-iok sêng-li̍p, Ji̍t-kun tī khí-soaⁿ ê só·-chāi Ku-soaⁿ khí pi chò kí-liām, liáu-āu chiah tńg khì Ji̍t-pún.
 
Bó-tan-siā Sū-kiāⁿ hō·hō͘ ji̍t-pún tit-tio̍h chiâⁿ-tōa ê lī-ek, mā hō·hō͘ Ji̍t-pún tùi Tâi-oân ê iá-sim ke koh khah tōa, Chheng-kok ē-sái kóng sī liáu-kang kiam si̍h-pún, sún-sit siong-tiōng.
 
[[Category:Tâi-oân le̍k-sú]]