"Lâm-khu (Tâi-tiong-chhī)" pán-pún chi-kan bô-kāng--ê tē-hng

刪去的內容 新增的內容
無編輯摘要
Wikijbthó-lūn | kòng-hiàn
sin-cheng Tē-lí, Le̍k-sú,
Tē 1 chōa:
[[File:Nàm - Lâm - (Nan, Taichung City).svg|thumb|Lâm-khu]]
'''Lâm-khu''' (南區) sī [[Tâi-oân]] [[Tâi-tiong-chhī]] ê 1chi̍t[[chhī-hat-khu]], jînsī Tâi-tiong-kháuchhī ū 112séng-hat-chhī sî-tāi tiō chûn-chāi ê khu. I kap [[Se-khu (Tâi-tiong-chhī)|Se-khu]],568 lâng[[Tiong-khu (Tâi-tiong-chhī)|Tiong-khu]], biān[[Pak-chekkhu 6.8101(Tâi-tiong-chhī)|Pak-khu]], [[km²Tang-khu (Tâi-tiong-chhī)|Tang-khu]] sī Tâi-tiong-chhī ê hu̍t-sim khu-he̍k.
 
== Tē-lí ==
{{stub}}
jîn-kháu ū 112,568 lâng, biān-chek 6.8101 [[km²]].
{{Tâi-tiong-chhī}}
 
== Le̍k-sú ==
 
=== Sú-chiân sî-kî kap goân-chū-bîn-cho̍k ===
Lâm-khu só͘ khiā ê [[Tâi-tiong Phûn-tē]] tùi 5,000 nî chêng kàu sò͘ pah nî chêng, le̍k-keng kúi-ê [[Sin-chio̍h-khì sî-tāi|sin-chio̍h-khì]] [[Tâi-oân sú-chiân sî-kî|sú-chiân bûn-hòa]].<ref>http://web2.nmns.edu.tw/PubLib/NewsLetter/108/382/a-2.pdf</ref>
 
2008 nî, [[Kok-li̍p Tiong-heng Tāi-ha̍k|Tiong-heng Tāi-ha̍k]] hāu-hn̂g lāi-té, Kok-chè Lông-gia̍p Tōa-lâu heng-kiàn kòe-têng tiong, hō͘ lâng hoat-hiān '''[[Téng-kiô-á Ûi-chí]]''' (頂橋仔遺址).
 
2012 nî khai-sí, pau-hâm Lâm-khu kap [[Lâm-tūn-khu]] ê [[Cha̍p-saⁿ-kî Tiông-ōe-khu]], hō͘ kiàn-siong khì ó͘ tio̍h nn̄g-ê tōa-hêng sú-chêng ûi-chí: chi̍t-ê sī Lâm-khu [[Tāi-khèng Chhia-thâu]] piⁿ-á ê '''[[Hoan-pô-chng Ûi-chí]]''' (番婆庄遺址), chi̍t-ê sī Lâm-tūn-khu Png-lo̍k-hāng (楓樂巷) ê '''[[Môa-chî-po͘ Ûi-chí]]''' (麻糍埔遺址). [[Kok-li̍p Chū-jiân Kho-ha̍k Phok-bu̍t-koán|Kho-phok-koán]] siū Tâi-tiong-chhī Chèng-hú úi-thok, phài-chhut khó-kó͘ thoân-tūi chìn-hêng tiau-cha. Ki-tiong hoat-hiān Môa-chî-po͘ Ûi-chí ū chhut-thó͘ chio̍h-to, tô, siōng-bô 3,000 nî chêng ê [[Gû-mâ-thâu bûn-hòa|Gû-mâ-thâu]] (牛罵頭) [[bûn-hòa-chân]], 2,300 kàu 2,700 nî chêng ê [[Iâⁿ-po͘ bûn-hòa|Iâⁿ-po͘]] (營埔) bûn-hòa-chân, koh ū 1,000 kàu 1,600 nî chêng ê [[Hoan-á-hn̂g bûn-hòa|Hoan-á-hn̂g]] (番仔園) bûn-hòa-chân.<ref>https://www.tchac.taichung.gov.tw/archeology?uid=36&pid=64</ref><ref>http://web2.nmns.edu.tw/PubLib/NewsLetter/103/317/a-4.pdf</ref>
 
Tī [[18 sè-kí]] í-chêng, sī [[Babuza Cho̍k|Babuza]], [[Papola cho̍k|Papola]], [[Pazeh-cho̍k|Pazeh]] téng-téng ê [[Pêⁿ-po͘-cho̍k|pêⁿ-po͘]] [[goân-chū-bîn-cho̍k]] só͘ seng-oa̍h ê só͘-chāi. Hit sî-chūn, Hàn-jîn chin hán-tit ē pôaⁿ kòe [[Tōa-tō͘-soaⁿ]], ji̍p--lâi Tâi-tiong Phûn-tē.
 
=== Chheng-tiâu Hàn-jîn ê î-bîn kap khai-khún ===
[[Chheng léng Tâi-oân|Chheng-tiâu]] [[Khong-hi]], [[Iong-chèng]] chi kau (1720 nî chó-iū), lâi-chū Tiong-kok [[Hok-kiàn-séng (Chheng)|Hok-kiàn]] [[Chiang-chiu-hú|Chiang-chiu]] ê [[kun-koaⁿ]] [[Nâ Têng-tin]] (藍廷珍) chhōa-thâu lâi [[Tâi-tiong Phûn-tē]] ê lâm-pêng khai-khún, keng-êng ê hoān-ûi pau-koa [[Tâi-tiong-chhī|kū Tâi-tiong-chhī]] lâm-pêng, [[O͘-ji̍t-khu]], [[Tāi-lí-khu]], [[Thài-pêng-khu|Thài-pêng]]. Ūi-tio̍h beh khai-khún, Nâ Têng-tin hiòng [[Chiong-hoà-koān (Chheng)|Chiong-hòa-koān]] ti-koān [[Thâm Keng-chèng]] (談經正) sin-chhéng chi̍t-ê khún-hō [[Nâ-tiuⁿ-heng]] (藍張興), koh sêng-li̍p [[Nâ-heng-chng]] (藍興庄). Āu-lâi chia-ê Tiong-kok î-bîn só͘ khui-phiah ê chng-thâu tiō chó͘-sêng [[Nâ-heng-pó|'''Nâ-heng-pó''']] (藍興堡).
 
Lâi Tâi ê Tiong-kok î-bîn chi-tiong, ū tùi [[Hok-kiàn-séng (Chheng)|Hok-kiàn]] [[Teng-chiu-hú|Teng-chiu]] [[Éng-tēng-khu (Lêng-nâ)|Éng-tēng]] ê Kang Chāi-hô (江在河), i tī 1729 nî kin-á-ji̍t Lâm-khu ê [[Kang-chhoan-lí]].<ref>http://nhuir.nhu.edu.tw/retrieve/21069/101NHU05356004-001.pdf</ref>
 
In-ūi [[hàn-jîn]] ê ji̍p-chhim, ap-pek tio̍h goân-chū-bîn-cho̍k ê seng-chûn khong-kan, chō-sêng goân hàn chi-kan chhiong-tu̍t put-toān, sīm-chì ū hoat-seng goân-chū-bîn [[chhut-chháu]] ê sū-kiāⁿ, ín-khí Chheng-têng chhut-peng [[Chúi-soa-liân chi e̍k|thó-hoa̍t]]. Lo̍h-bóe Tâi-tiong Phûn-tē ê goân-chū-bîn sòa liû-bông kàu [[Po͘-lí Phûn-tē Kûn|Po͘-lí-phûn-tē]].
 
=== Tâi-oân Séng-siâⁿ ===
1885 nî, [[Chû-hi Thài-hiō|Chû-hí-thài-hō͘]] kàng-chiàu "Bân Tâi hun tī", 9-goe̍h 5-ji̍t, [[Tâi-oân kiàn-séng]]. Thâu-chi̍t jīm [[Tâi-oân Sûn-hú|Tâi-oân sûn-bú]] [[Lâu Bêng-thoân|Lâu bêng-thoân]] phah-sǹg beh kā '''Tâi-oân Séng-siâⁿ''' siat tī [[Kiô-á-thâu (Tâi-tiong-chhī)|Kiô-á-thâu]] (橋仔頭), tông-sî sin-siat [[Tâi-oân-hú]] kap Tâi-oân-koān, beh hō͘ Tâi-tiong chòe Tâi-oân ê hêng-chèng tiong-sim. Tiū-pī kúi-nā nî āu, chiong-î tī 1889 nî 8-goe̍h khai-kang. Chi̍t-khai-sí in-ūi séng-siâⁿ koh teh khí, séng-chèng chiām-sî tiàm Tâi-pak pān-kong. M̄-kò it-tit-kàu Lâu bêng-thoân lī-jīm, séng-siâⁿ to iáu-bōe oân-kang, kan-na chi̍t pō͘-hūn siâⁿ-mn̂g kap siâⁿ-piah ê tē-ki ū khí liáu. Kè-jīm ê sûn-bú [[Siō Iú-liâm]] (邵友濂) koat-tēng beh thêng-kang, tī 1894 nî 4-goe̍h chèng-sek chiong séng-hōe chhian kàu Tâi-pak.<ref>劉寧顏(總纂)、王世慶. 《重修臺灣省通志》卷七·政治志(建置沿革篇). 臺灣省文獻委員會. 1991-06-30.</ref> Tâi-oân séng-siâⁿ ê ûi-chek, tû-liáu Tōa-pak-mn̂g ê siâⁿ-lâu Bōng-goa̍t-lâu (望月樓) iáu lâu tī [[Tâi-tiong Kong-hn̂g]] lāi-té, kî-tha--ê hiān-sî í-keng lóng phah-m̄-kìnn.
 
Tâi-oân Séng-siâⁿ ê Tōa-lâm-mn̂g (大南門) Lī-chiàu-mn̂g (離照門) kap i ê siâⁿ-lâu Tìn-pêng-lâu (鎮平樓) kiàn tī kin-á-ji̍t Lâm-khu Lâm-mn̂g-lō͘ (南門路) kap Bêng-tek-ke (明德街) lō͘-kháu hù-kīn, koh ū lâu chi̍t-ê tē-hō-miâ kiò-chòe Lâm-mn̂g-á (南門仔). Sió-se-mn̂g (小西門) Khun-sūn-mn̂g (坤順門) siat tī Lâm-khu Kok-kong-lō͘ (國光路) Kiàn-sêng-lō͘ (建成路) lō͘-kháu se-lâm-pêng.<ref>https://www.south.taichung.gov.tw/831936/2412251/2412257/2412260/post</ref>
 
Sui-jiân bô-siáⁿ kui-bô͘, Lâm-khu hit-chūn sī lâi-óng [[Chiong-hòa-koān|Chiong-hòa]] hām [[Hô͘-lô͘-tun]] ([[Hong-goân-khu|Hong-goân]]) ê tiōng-iàu it-tài í-keng sī Nâ-heng-pó lāi-té khah lāu-jia̍t ê só͘-chāi.{{Tâi-tiong-chhī}}
 
[[Category:Tâi-tiong-chhī]]