"Tiong-hôa Bîn-kok Kok-koa" pán-pún chi-kan bô-kāng--ê tē-hng

刪去的內容 新增的內容
無編輯摘要
Tē 3 chōa:
''Pún bûn chí [[1937 nî]] khí--ê Tiong-hoâ bîn-kok kok-koa. Khah chá--ê chhiáⁿ khoàⁿ [[Tiong-kok kok-koa]]''
 
Taⁿ--ê '''Tiong-hoâ Bîn-kok Kok-koa''' iû [[Sun Tiong-san]] kah in bō͘-liâu (幕僚) chok-sû, [[Thiâⁿ Bō͘-ûn]] (程懋筠) chok-khek. pa̍tPa̍t-miâ '''Sam-bîn Chú-gī Koa''', mā-sī [[Tiong-kok Kok-bîn-tóng]]--ê tóng-koa (黨歌).<ref>{{cite web|publisher=Tiong-kok Kok-bîn-tóng|title=國歌的由來|url=http://www.kmt.org.tw/page.aspx?id=29&cid=25|accessdate=2009-03-02}}{{cmn}}</ref>
 
Tī [[1937 nî]] chèng-sek kéng [[kok-koa]] í-chêng, hőng khoàⁿ-choè [[Tiong-hôa Bîn-kok]] kok-koa--ê ū ''[[Kheng-hûn-koa]]'' (卿雲歌), ''[[Tiong-hôa Hiông-li̍p Ú-tiū Kan]]'' (中華雄立宇宙間) téng koa-khek.
Tē 9 chōa:
==Le̍k-sú==
 
[[1912 nî]], [[Tiong-hôa Bîn-kok Lîm-sî Chèng-hú]] tī [[Lâm-kiaⁿ]] sêng-li̍p, [[Tiong-hôa Bîn-kok Kàu-io̍k-pō͘|Kàu-io̍k Chóng-tiúⁿ]] (-總長) [[Chhòa Gôan-pôe]] (蔡元培) tùi kong-chiòng tēng-kiû kok-koa, lo̍h-boé kéng ''[[Ngó͘-kî Kiōng-hô Koa]]'' (五旗共和歌) choèchò lîm-sî kok-koa, iû [[Sím Un-hu]] (沈恩孚) chòchok-sû, [[Sím Pheng-niân]] (沈彭年) chòchok-khek; <ref>{{cite web|Lîm Chong-sèng (林琮盛)|publisher=[[Ōng-pò]] (旺報)|title=第一首國歌 非現今三民主義歌|url=http://tw.news.yahoo.com/%E7%AC%AC-%E9%A6%96%E5%9C%8B%E6%AD%8C-%E9%9D%9E%E7%8F%BE%E4%BB%8A%E4%B8%89%E6%B0%91%E4%B8%BB%E7%BE%A9%E6%AD%8C-190516620.html|date=20110719|accessdate=20121226}}{{cmn}}</ref> Āu--lâi [[Pak-iûⁿ Chèng-hú]] (北洋政府) bat sengsian-āu ēng 2 pán--ê ''[[Kheng-hûn-koa]]'' chò kok-koa.
 
[[1924 nî]] [[6 goe̍h 16 ji̍t]], [[Sun Bûn]] tī [[Kńg-chiu]] [[N̂g-po͘ Lio̍k-kun Kun-koaⁿ Ha̍k-hāu]] (黃埔-) khai-ha̍k tián-lé tùi su-seng hoat-piáu hùn-sû (訓詞), iû Tiong-kok Kok-bîn-tóng tóng-oân [[Ô͘ Hàn-bîn]] (胡漢民), [[Tè Kùi-tô]] (戴季陶), [[Liāu Tiōng-khái]] (廖仲愷), [[Siō Gôan-chhiong]] (邵元沖) tàu pian. Chit phiⁿ kiò-chò ''"N̂g-po͘ Kun-hāu Hùn-sû"'', in-ūi Sun Tiong-san sī [[Tiong-kok Kok-bîn Tóng Chóng-lí]] (-總理), mā kiò ''"Chóng-lí Hùn-sû"''.
 
[[1928 nî]] [[pak-hoa̍t]] (北伐) soah, lâm-pak thóng-it liáu-āu, [[Tè Thôan-hiân]] (戴傳賢) kiàn-gī kā N̂g-po͘ Kun-hāu Hùn-sû chhúsoán-chò Tiong-kok Kok-bîn Tóng tóng-koa koa-sû. Keng [[Tiong-kok Kok-bîn Tóng Tiong-iong Siông-bū Úi-oân-hoē]] (-常務委員會) thong-koè āu, khai-sí teng-soán ga̍k-phó͘. Thiâⁿ Bō͘-ûn--ê khek soah-boé tio̍h tē-it, ia̍h the̍h-tio̍h [[gîn-oân]] (銀圓) 500 kho͘--ê chióng-kim. Hit sî Lâm-kiaⁿ [[Kim-lêng Tāi-ha̍k]] (金陵-) kap [[Kok-li̍p Tiong-iong Tāi-ha̍k]]--ê ha̍k-seng mā chāi-tiûⁿ chhì chhiùⁿ, chok-chiá mā ka-kī tī [[Tiong-iong Kóng-pò Tiān-tâi]]
ián-chhiùⁿ hòng-sàng.<ref name="book1947">{{cite book | language = cmn | author =Lí Sū-chiau (李士釗) pian-e̍k | coauthors = | title = 聯合國歌集 | url = http://www.cadal.zju.edu.cn/book/16000666/ | date = 1947 | location = | publisher = Siong-hái Káu-io̍k Su-tiàm | id = | isbn = | pages = 20}}{{cmn}}
</ref>[[1929 nî]] [[1 goe̍h 10 ji̍t]], Siông-bū Úi-oân-hoē koat-gī kā Thiâⁿ Bō͘-ûn--ê soán-chò tong-koa, in-ūi koa-sû lāi, ài-kok su-sióng chin chhiong-sēng, khek-tiāu mā ho-pêng, ū-la̍t, ū bîn-cho̍k ì-sek. [[1930 nî]] [[3 goe̍h 24 ji̍t]], [[Hêng-chèng-īⁿ]] hoat-lēng thong-kok (通國), tī kok-koa chè-chō chêng, it-poaⁿ chū-hoē lóng chhiùⁿ chit tiâu tóng-koa, lâi koân (權) kok-koa. Khí-thâu chí ū koa-khehkhek soân-lu̍t, bô [[hô-siaⁿ]] (和聲) kap phoāⁿ-chàu. Chèng-sek pan-pò͘ liáu, [[Siau Iú-mûi]] (蕭友梅), [[Tiō Goân-jīm]] (趙元任), [[N̂g Chū]] (黃自) bat kā i siá phoāⁿ-cháuchàu kah hô-siaⁿ. <ref name="book1947" /> Thiâⁿ Bō͘-ûn chòng-chok ga̍k-phó͘--ê sî, pún-té lia̍h-chò bô joā hó tio̍h tàn-tiāu. In bó͘ tī chóa-láng chhoē-tio̍h liáu-āu kià-khì pí-sài, soah tio̍h koan-kun.
 
Āu--lâi, û-lūn (輿論) siúⁿsiūⁿ N̂g-po͘ Kun-hāu Hùn-sû sī the̍h-lâi bián-lē (勉勵) Kok-bîn-tóng tóng-oân niâniā, boē-tàng tài-piáu kok-ka, só͘-í Kàu-io̍k-pō͘ tio̍h tùi-goā tēngteng-kiû kok-koa koa-sû. Kàu [[1931 nî]] 6 ge̍h chí, tâu-kó--ê iok 1,700 lâng, koa-sû 2,000 goā siúmsiú, chóng--sī chē kái sím-cha āu, bô poáⁿ tiâu soán--chhuài. [[1936 nî]], [[Kok-bîn Chèng-hú]] sêng-li̍p "Kok-koa Pian-chè (編製) Giân-kiù Úi-oân-hoē", choan pau-lám kok-koa pian-chè kap giân-kiù--ê tāi-chì, mā chèng-sek teng-pò teng-kiû kok-koa koa-sû<ref>{{cite web|url=http://dftt.drnh.gov.tw/digi_cdrom_big5.htm|title=國史館數位典藏計畫 > 中華民國國旗與國歌史料}}{{cmn}}</ref>, Soah-bé úi-oân-hoē kiàn-gī ēng N̂g-po͘ Kun-hāu Hùn-sû chò kok-koa, in-ūi hùn-sû chiok-chiok piáu-bêng kek-bēng kiàn-kok cheng-sîmsîn, m̄-nā ha̍h [[Tiong-hôa Bîn-cho̍k]]--ê le̍k-sú bûn-hoà, mā tāi-piáu Tiong-hoâ bîn-kok--ê kiàn-kok cheng-sîn. [[1937 nî]] [[6 goe̍h 3 ji̍t]], Tiong-kok Kok-bîn-tóng Tiong-iong Siông-bū Úi-oân-hoē thong-koè kā tóng-koa soán-chóchò kok-koa, tī kâng-nî [[6 goe̍h 21 ji̍t]] keng Kok-bîn Chèng-hú kong-pò͘ si̍t-hêng, kok-koa tio̍h khak-tēng--ah.<ref>{{cite web|url=http://www.drnh.gov.tw/Content_Display.aspx?MenuKey=46|title=國史館 > 修纂研究 > 認識中華民國 > 國家符號}}{{cmn}}</ref>。
 
Kin-kù 1989 nî kàu 2005 nî--ê ''Tiong-hoâ Bîn-kok Nî-kàm'' (-年鑒) Eng-gí-pàn, Tiong-hoâ Bîn-kok Kok-koa bat tī [[1936 nî Hā-kùi Olympia Ūn-tōng-hoē]] tòng-soán sè-kài siōng-hó kok-koa.
Tē 43 chōa:
|width=200 style="border: 1px solid #FFEA71; background: #FFF9D1; padding:20px"|Sānmín zhǔyì, wú dǎng suǒ zōng;<br/>Yǐ jiàn Mínguó, yǐ jìn dàtóng.<br/>Zī ěr duōshì, wèi mín qiánfēng;<br/>Sùyè fěi xiè, zhǔyì shì cóng.<br/>Shǐ qín shǐ yǒng, bì xìn bì zhōng;<br/>Yì xīn yì dé, guànchè shǐ zhōng.
|width=200 style="border: 1px solid #2DFF4D; background: #D1FFD8; padding:20px"|[[Sam-bîn chú-gī|Sam Bîn Chú Gī]], ngô͘ tóng só͘ chong,<br/>í kiàn [[Tiong-hôa Bîn-kok|Bîn Kok]], í chìn tāi tông.<br/>Chu ní to sū! Ûi bîn chiân hong,<br/>siok iā húi hāi, chú gī sī chiông.<br/>Sí khîn sí ióng, pit sìn pit tiong,<br/>it sim it tek, koàn thiat sú tiong.
|width=200 style="border: 1px solid #3198FF; background:#D1E8FF; padding:20px"|Sam-bîn chú-gī sī lán-ê tóng/lán-lâng<ref>"吾黨" (Ngô͘-tóng) thang hoan-chò "lán-ê tóng" a̍h-sī "lán-lâng", chhiáⁿ khoàⁿ [[#Cheng-gī]] toāⁿ.</ref> sō͘ hōng-hêng (奉行)--ê.<br/>Lâi kiàn-li̍p Tiong-hoa Bîn-kok, chìn-chêng kàu tāi-tông--ê kengkéng-kài.<br/>Ah! Lín chia choē-choē--ê chì-sū (志士), sī jîn-bîn--ê thâu-tīn,<br/> mê-ji̍t m̄ thang pîn-toaⁿ, kin-toè chit-ê chú-gī.<br/>Chiù-chōa ài kut-la̍t, ài ióng-kám; tiāⁿ-tio̍h ài sìn-si̍t, ài tiong-sêng.<br/>Tùi thâu kàu boé, tông-sim si̍t-hêng Sam-bîn chú-gī!
|
|}
 
== Sú-iōng ==
Kiâⁿ seng/kàng [[Tiong-hoa Bîn-kok kok-kî]] tián-lé sî, tī seng/kàng-kî chìn-chêng tio̍h ài chhiùⁿ kok-koa, ia̍h tī seng/kàng-kî--ê sî chàu-ga̍k ''[[Tiong-hôa Bîn-kok Kok-kî Koa]]''. Tiong-hoâ Bîn-kok tī [[1991 nî]] [[6 go̍eh 29 ji̍t]] hùi-tî ''[[Ûi-kéng-ho̍at-hoat]]'' (違警罰法) chêng, kui-tēng thiaⁿ-tio̍h chhiùⁿ-kok-koa sî, bô khiā leh piáu-kèng-ì--ê, hoa̍t 20 [[gîn-oân]] (銀圓, sin-tâi-phiò 60 kho͘) í-hā hoa̍t-hoân (罰鍰) á sin-kài (申誡).
 
[[1949 nî]] [[Tiong-hoâ Bîn-kok chèngChèng-hú]] phoaⁿ kàu Tâi-oân, kok-koa kàu taⁿ mā koh teh ēng. Khah-chá [[tiān-iáⁿ-īⁿ]] pàng tiān-iáⁿ chêng, ài pàng kok-koa--ê iáⁿ-phìⁿ, kàu [[1990 nî-tāi]] chiah chiām-chiām chhú-siau (Ùiùi chêng [[Gî-lân-koān]]-tiúⁿ [[Tân Tēng-lâm]] (陳定南) tī 1989 nî soan-pò͘ khai-sí); [[tiān-tâi]] tī pòaⁿ-mî 12 tiám chiàⁿ pò͘-sî liáu-āu, ài pàng kok-koa, chit-má mā m̄ bián. [[Lāu 3 tàitâi]] (老 3 台) ta̍k-kang mā tī hòng-sàng chiat-bo̍k chêng seng pò͘ kok-koa, 1990 nî-tāi í-chêng mā ē phah "Chàu (奏) kok-ka sî chhiáⁿ î-chhî siok-chēng (維持肅靜)"--ê [[chèng-lēng soan-tō jī-khah]] (-字卡), taⁿ mā chhú-siāu. Kok-koa koa-sû mā ū chiâⁿ chē nî hőng siu kah [[kok-tiong]] kok-bûn khò-pún lâi kà <ref>[http://content.edu.tw/junior/chinese/ks_wg/vol1/text/lesson0104.htm 五甲國中學習加油站] {{cmn}}</ref>, ia̍h hiān-chai toā-poàⁿ kan-ta tī im-ga̍k khò-pún ū--niâ niā.
 
==Cheng-gī==
In-ūi Tiong-hoâ bînBîn-kok kokKok-koa--ê oakoa-sû bat sī Kok-bîn-tóng tóng-kun (黨軍) ha̍k-hâuhāu (N̂g-po͘ Kun-hāu) khai-ha̍k sî hùn-sī--ê bûn-chiuⁿ kiam Tiong-kok Kok-bîn-tóng--ê tóng-koa, ū-lâng khoàⁿ-chò sī í-chá [[it-tóng-chè|tóng-kok (黨國) bô hun]] sî só͘ lâu--lo̍h-lâi--ê, tio̍h pâi-thek (排斥), chin- chē lâng ài chhiùⁿ chit siú koa. [[Bîn-chú Chìn-pō͘ Tóng]] chip-chèng--ê koān-chhī toā-poāⁿ ēng chéng-chéng lí-iû thêng-pān [[goân-tàn]] (元旦)--ê seng-kî kap chhiùⁿ kok-koa tián-lé, á tī chhiùⁿ--ê sî tiàuthiàu-koè "ngô͘-tóng só͘-chong" (吾黨所宗) hit toāⁿ. Bîn-kan pêng-sò͘ hán-tit chhiùⁿ, sīm-chì m̄ chai koa-sû--ê ì-sù.
 
Jî-chhiáⁿ, Koakoa-sû thâu-kù--ê "ngô-tóng" (吾黨), sui-bóng kù soàⁿ-téng sû-tián ''Hàn-tián'' (漢典), ū "lán", ia̍h-sī "gún kâng-hiong"--ê ì-sù, tān-sī mā thang chí "lán-ê chèng-tóng" (Kok-bîn-tóng),<ref>{{cite web|url=http://www.zdic.net/c/e/71/112624.htm|title=词语“吾党”的解释 汉典 zdic.net|accessdate=20131225}}{{cmn}}</ref> tì-kàu siū-tio̍h bu̍t-gī (物議).
 
== Chham-khó ==