ASP.NET sī 1 thò Microsoft leh hêng-siau (marketing) ê web khai-hoat ki-su̍t. Thêng-sek siat-kè-su ē-tàng ēng ASP.NET lâi kiàn-li̍p tōng-thài ê bāng-chām, web èng-iōng (web application), kap XML web ho̍k-bū (web service). ASP.NET sī .NET pêⁿ-tâi ê 1 pō͘-hūn, ē-tit kóng sī sin pán ê ASP (Active Server Pages).

tóng-àn:Asp net logo.gif
ASP.NET ê ang-á

ASP.NET ê goân-chek siu-kái

Sui-bóng ASP.NET sī ēng Microsoft éng-koè ê web khai-hoat ki-su̍t ASP lâi hō miâ, m̄-koh 2 ê ū toā cheng-chha. Microsoft kin-kì .NET pêⁿ-tâi kong-ke ēng ê ki-chhó͘ CLR (Common Language Runtime), têng-thaû kiàn-li̍p ASP.NET. Thêng-sek siat-kè-su ē-sái ēng .NET ki-kut (framework) chi-oān ê chhìn-chhái 1 chióng thêng-sek gí-giân lâi siá ASP.NET ê thêng-sek, pau-hâm choan-iú ê VB.NET (Visual Basic .NET), JScript .NET, iah sī piau-chún ê C#, sīm-chì khai-hòng goân-má ê gí-giân mā ē-tàng, chhan-chhiūⁿ Perl kap Python. ASP.NET chip-hêng sok-tō͘ khah hó koè chìn-chêng script chò ki-chhó͘ ê ki-su̍t, in-ūi web ho̍k-bū-khì (web server) ê thêng-sek ē seng pian-e̍k chò DLL (dynamic link library) ê tóng-àn chiah lâi chip-hêng.

Control siu-kái

ASP.NET hō͘ bāng-ia̍h ē-tàng chhan-chhiūⁿ Windows UI kāng khoán, ùi chi̍t-koá control (khòng-chè-hāng) lâi cho͘-ha̍p, án-ne khai-hoat-chiá ē khah hó ùi Windows choán-oāⁿ lâi web. Web control, chhiūⁿ kóng button iah sī label, kap Windows téng-koân--ê chin sio kâng, lóng ē-tàng siat-tēng in ê sèng-chit (property), pēng-chhiáⁿ tùi sū-kiāⁿ (event) chò hoê-èng. Control chai-iáⁿ án-choáⁿ biâu-siá (render) ka-tī: Windows control ē-hiáu kā ka-tī oē tī êng-bō͘, web control ē-tàng sán-seng chi̍t-koá HTML sàng tńg-khì liû-lám-khì.

Chōng-thài siu-kái

ASP.NET kó͘-lē ēng sū-kiāⁿ khu-tōng (event-driven) GUI ê hong-sek lâi tāi-thè thoân-thóng ê web script siat-kè hong-hoat. ASP.NET lī-iōng hiān-chhú-sî JavaScript chiah-ê ki-su̍t, koh kiat-ha̍p chi̍t-koá loē-pō͘ ê goân-kiāⁿ (component), chhiūⁿ kóng viewstate, hō͘ pún-té bô chōng-thài ê web khoân-kéng ē-tit chū-tōng pó-liû chōng-thài.

Ūn-chok ki-chè siu-kái

ASP.NET the̍h .NET Framework chò ki-chân, thê-kiong chhiūⁿ Java hit khoán siū koán-chè ê chip-hêng khoân-kéng, ū JIT (Just-in-time) ê hi-gí ki-khì (virtual machine), koh ū lūi-pia̍t-khò͘ (class library).

Chéng-ha̍p siu-kái

ASP.NET thê-kiong ê control, lūi-pia̍t (class), kap ke-si ē-sái toā kiám-sok khai-hoat ê sî-kan. Chhan-chhiūⁿ kóng chu-liāu lia̍h-chûn (access) tō kap ASP.NET chéng-ha̍p chò-hoé, chu-liāu-khò͘ ê chu-liāu nā beh tiàm bāng-ia̍h hián-sī, ASP.NET pí tit ASP ke chin lī-piān.

ASP.NET khah iâⁿ ASP ê só͘-chāi siu-kái

  • Pian-e̍k ê hong-sek ē-tit tī siat-kè ê sî tō lia̍h tio̍h siat-kè chhò-ngō͘, chip-hêng--khí-lâi mā chaú khah kín.
  • Lī-iōng lē-goā (exception) kap Try-catch ki-chè toā kái-chìn chip-hêng sî-kî chhò-ngō͘ ê chhú-lí.
  • Sú-iōng-chiá tēng-gī ê control ē-tit ēng template, chhan-chhiūⁿ chhài-toaⁿ (menu).
  • Control kap sū-kiāⁿ téng-téng ē-tàng ēng lâi khai-hoat khah súi-khùi ê UI, chìn-chêng kan-taⁿ tī toaⁿ-ki nńg-thé khoàⁿ ē-tit tio̍h.
  • Hong-hù ê control kap lūi-pia̍t-khò͘ ē-tit khoài-sok khai-hoat èng-iōng hē-thóng.
  • ASP.NET ē-tit ēng VB.NET, C#, J#, téng-téng gí-giân lâi khai-hoat.
  • Ē-tit cache kui ê bāng-ia̍h iah sī kan-taⁿ 1 pō͘-hūn, lâi kái-chìn hāu-lêng.
  • Ē-tit ēng CodeBehind khai-hoat bô͘-sek lâi chhiat-koah siong-gia̍p lô-chip (business logic) kap chu-liāu têng-hiān (presentation).
  • ASP.NET runtime ē-tit chū-tōng têng khé-tōng ū kì-tî liû-sit (memory leak) ê èng-iōng.
  • Session chōng-thài ē-tit kì tiàm SQL Ho̍k-bū-khì iah sī pa̍t-ê process.

Pêⁿ-tâi iu-sè siu-kái

  • ASP.NET pún-té sī tiàm Microsoft IIS 5.0 í-siōng ê pán-pún iah sī Cassini leh chaú, m̄-koh i mā ē-tit tiàm ū chi-oān ECMA ê Linux pêⁿ-tâi lâi chip-hêng, chhiūⁿ kóng Mono sū-kang.
  • Chìn-chêng ê ASP 1.0 kap 1.1 sán-seng--chhut-lâi ê HTML kap JavaScript bô chiâu hù-ha̍p W3C kap ECMA piau-chún; IE lia̍h-goā, tùi liû-lám-khì ê chi-oān mā ū būn-tê. M̄-koh ASP.NET 2.0 tō ē-tàng hù-ha̍p HTML 4.0, XHTML 1.0, XHTML 1.1; ah nā liû-lám-khì ū chun-chiàu piau-chún tō ū chi-oān; mā chi-oān koh khah chē ê CSS (Cascading Style Sheets) kong-lêng.
  • ASP.NET 2.0 chit-má chò--chhut-lâi ê phiau-kì (markup) ē-tit thong-koè giām-chèng (validation), mā ū thê-kiong chin kiông ê control. M̄-koh iáu ū koá só͘-chāi tio̍h kái-chìn:
    • Chûn-chhú (accessibility): chhiūⁿ kóng lī-iōng XHTML phoè-ha̍p CSS.
    • Pâi-pán (layout): Login control, Wizard Server control, ... iáu ēng HTML ê table lâi pâi.
    • Loē-iông (content) kap iūⁿ-sek (style) ê chhiat-koah: Calendar Server control, ... ēng siuⁿ chē inline ê CSS.

Khai-hoat ê ke-si siu-kái

Ū koá thò-chng nńg-thé ē-tit ēng lâi khai-hoat ASP.NET ê èng-iōng:

Pán-pún siu-kái

Khai-hoat-chiá siu-kái

Ū koá ASP.NET ê khai-hoat-chiá ū siá bāng-chì. Chia lia̍t kui ê á:

Chham-khó siu-kái

  • ASP (Active Server Pages) - goân-té ê ASP
  • Sí-bông n̂g êng-bō͘ - ASP.NET ê lē-goā (exception) ia̍h
  • PHP - 1 ê kap ASP.NET pêⁿ-tú-theng ê web èng-iōng pêⁿ-tâi

Goā-pō͘ liân-kiat siu-kái