Tân La̍k-sài

Tân La̍k-sài (陳六使/Tan Lark Sye, 1896 ~ 1972), Hok-kiàn Ē-mn̂g Chi̍p-bí (廈門集美) lâng. Chāi-seⁿ ê sî, sī Hoan-pêng Sin-Má tē-khu chhiū-leng hâng-gia̍p ê koan-ui jîn-bu̍t, tōa seng-lí-lâng.

Tân La̍k-sài

Gín-á sî-tāi

Tân La̍k-sái chhut-sì tī Ē-mn̂g Chi̍p-bí-hiong ê 1-ê lông-bîn ka-têng. Sè-hàn ê sî, sī-tōa-lâng khò chò-chhân kah thó-hâi lia̍h-hî chhī 1-ke-kháu-á lâng. Tân La̍k-sài lóng-chóng ū 7-ê hiaⁿ-tī-á, i pâi tē-6, sī-tōa-lâng chôaⁿ kā hō-miâ La̍k-sài.

1902 nî hit-1-nî, La̍k-sái tú-tú chiah 5-hōe, i-ê pē-bú to̍h in-ūi chhiau-lô kòe-tō·, soah lâi siang-siang tī tāng-pīⁿ, kèng-jiân koh tī kāng-i-kang chò-hóe lī-khui jîn-sè-kan. Sè-hàn ê sî, sī a-hiaⁿ mê-sài-la̍k-jiō, chhiâⁿ-ióng La̍k-sài. Hit-sî La̍k-sài koh bat tiàm Tân Kah-kiⁿ chhòng-pān ê Chi̍p-bí O̍h-tn̂g tha̍k-kòe chu. āu--lâi, saⁿ-hiaⁿ Tân Bûn-khak kah sì-hiaⁿ Tân Kho-táu tit-tio̍h chhin-chiâⁿ ê pang-chān, tāi-seng kòe-hoan khì Hoan-pêng thàn-chia̍h.

Kòe-hoan phah-piàⁿ

Se-gôan 1916 nî, Tân La̍k-sái tī hiaⁿ-ko ê khan-sêng chi-hā mā kòe-hoan lâi-kàu Má-lâi-a, hit-sî i tiàm a-chek Tân Kah-kiⁿ khui--ê Khiam-ek Chhiūⁿ-ni Kong-si ē-kha ê 1-keng chhiūⁿ-nî-hn̂g chòe-sit. Mā-sī in-ūi La̍k-sài ū tha̍k-kòe chheh, ke-chió ū 1-kóa-á bûn-hòa tì-sek, koh ka-siōng i chòe tāi-chì tiám-tîn, kut-la̍t koh súi-khūi, chin-kín i to̍h tit-tio̍h Tân Kah-kiⁿ ê khòaⁿ-tiōng, chôaⁿ phài-i khì Sin-ka-pho ê 1-keng chhiūⁿ-leng chhiúⁿ tàu kóan-lí.

Tân La̍k-sái lóng-chóng tī Khiam-ek Kong-si than-chia̍h 9-nî. 9-nî tiong-kan, i thiat-té liáu-kái kah se̍k-sāi tio̍h Tn̂g-lâng siā-hōe hām kang-siong-gia̍p, m̄-nā o̍h-tio̍h chin-chōe kang-chhiúⁿ khì-gia̍p ê kóan-lí keng-giām, kang-chok châi-lêng mā tit-tio̍h chho·-pō· hoat-hui. I khai-sí kah kang-siong-kài ê seng-lí-lâng chhú-tit liân-hē, ūi ji̍t-āu kā-kī chhut-lâi khui kong-si phah ki-chhó·.

1923 nî, Tân La̍k-sái in hiaⁿ-tì-á kā-tī ha̍p-chu khui tē-it keng chhiūⁿ-ni kong-si, miâ hō·-chòe Liân-hô, koh kòe bô-lōa-kú, La̍k-sài sî-khì Tân Kah-kiⁿ hit-pêng ê thâu-lō·, choan-tê tò-lâi kah hiaⁿ-tī tàu keng-iâⁿ. 1924 nî, in hiaⁿ-tī-á iū-koh khui liáu tē-jī keng chhiūⁿ-leng kong-si, ah ūi-tio̍h beh kám-siā tong-chhoe-sî Tân Kah-kiⁿ ê chai-phôe, La̍k-sài choaⁿ kā sin kong-si ê miâ hō·-chòe Ek-hô, chhin-sin tam-jīm chóng-keng-lí. Sui-jiân kong-si ê keng-iâⁿ ū-sî ē tú-tio̍h 1-kóa-á khùn-lân, chóng--sī ē-tàng sūn-lī hòa-kái. Kàu-kah 20 sè-kí ê tiong-āu-kî, Ek-hô kong-si í-keng chiâⁿ-chòe Sin-Má tē-khu chhiū-ni-kài chiok chhut-miâ ê khì-gia̍p--ah.

1938 nî liáu-āu, Tân La̍k-sái chiong kong-si gia̍p-bū thok-tián kàu Má-lâi-se-a, Ìn-nî, Thài-kok kah Oa̍t-lâm chià-ê só·-chāi. Tē-jī-chhù Sè-kài Tāi-chiàn kî-kan, Ji̍t-pún chhim-lio̍k ê éng-hiáng, hō· La̍k-sái ê khì-gia̍p siū-tio̍h chin tōa ê sún-sit, chiàn-cheng soah liáu-āu, iū-koh hoe-ho̍k hoat-tián. Chhú-khì, Tân La̍k-sài ê seng-lí ná chòe ná tōa, sia̍p-ki̍p ê hâng-gia̍p pau-koat chhiūⁿ-leng, pó-hiám, âng-mô·-hoe (hoan-á-hoe /水泥) chè-chō, chō-chóa, kim-iông-gia̍p téng-téng. Ah i siōng chú-iàu ê Ek-hô Kong-si kah Lí Kong-chiân hōaⁿ-ke ê Lâm-ek Kong-si ma chiâⁿ-chòe hit-chūn-sî Sin-Má tē-khu chhiū-leng-kài siōng-kài pâi-chí ê tōa khì-gia̍p, i ko-jîn mā chiâⁿ-chòe Tang-lâm-a tú-miâ ê khì-gia̍p-ka.

Hû-tî kàu-io̍k sū-gia̍p

1950 nî, Tân Kah-kiⁿ tò-tńg-khì Tiong-kok liáu-āu, Tân La̍k-sài chiap-jīm Hokkien Hōe-kóan chú-se̍k ê chit-bū. Sio-siâng tī chit-nî, La̍k-sài hông thui-sóan chòe Tiong-hôa Chóng-siong-hōe hōe-tiúⁿ.

Tân La̍k-sái kè-sêng Kah-kiⁿ sian-siⁿ ê chok-hong, i chin-sim î-hō͘ Tiong-hôa Bûn-hòa, thôan-kiat Tn̂g-lâng, hû-tî ( Tn̂g-lâng ) siā-hōe hok-lī sū-gia̍p kah kàu-io̍k sū-gia̍p. Tân La̍k-sài chit-sì-lâng tùi hoat-tián Tn̂g-lâng bûn-kàu sū-gia̍p siōng tu̍t-chhut ê kòng-hiàn to̍h-sī kiàn-siat Lâm-iûⁿ Tāi-ha̍k, che sī Tang-lâm-a, mā-sī Hái-gōa tē-it-keng ê Hôa-bûn tāi-ha̍k.