"Tì-sek" pán-pún chi-kan bô-kāng--ê tē-hng

刪去的內容 新增的內容
~ robot Adding: bg:Знание
Xqbotthó-lūn | kòng-hiàn
~ robot Adding: gan:知識; cosmetic changes
Tē 1 chōa:
[[ImageFile:tisek.jpg|thumb|400px|Tì-sek sī lán sìn-taú ê chin-siòng]]
 
'''Tì-sek''' kán-tan kóng tō sī lán ē-tàng lī-iōng lán tùi bó͘ 1 hāng mi̍h-kiāⁿ ê [[liáu-kái]] khì chò chi̍t-koá tāi-chì. Chiah-ê mi̍h-kiāⁿ hoān-sè sī [[sū-si̍t]], [[chin-siòng]], iah sī [[chu-sìn]]. Tit tio̍h tì-sek ê koè-têng hō chò [[ha̍k-si̍p]]. [[Tiat-ha̍k]] tùi tì-sek ê gián-kiù hō chò [[tì-sek-lūn]].
 
== [[Tì-sek-lūn]] ==
'''Tì-sek''' kap [[ì-gī]], [[chu-sìn]], [[chí-lēng]], [[ko͘-thong]], [[piáu-ta̍t]], [[ha̍k-si̍p]], [[sim-lí chhì-khek]] chiah-ê koan-liām ū chiâⁿ bā ê koan-hē.
 
Tē 12 chōa:
[[Chin-siòng]] tiāⁿ-tiāⁿ bô hoat-tō͘ khak-tēnĝ, tì-sek taù-té beh án-choáⁿ khak-tēng? Chit ê̂ būn-tê [[Tiat-ha̍k-ka]], [[le̍k-sú-ha̍k-ka]], [[siā-hoē-ha̍k-ka]] iáu chiâⁿ ū tè chhiâu. [[Ludwig Wittgenstein]] ū siá 1 pún "On Certainty" thàm-thó chit khoán [[hêng-tōng tiat-ha̍k]] ê būn-tê.
 
=== Án-choáⁿ kóng ū chèng-tong lí-iû ===
 
Éng-koè ê tiat-ha̍k tiāⁿ kā '''tì-sek''' khoàⁿ chò thè sìn-taú chhoē̄ chèng-tong lí-iû, lí-iû jú khak-tēng jú hó. Bô lí-iû--ê sìn-taú kan-taⁿ sī 1 chióng khó-lêng ê ì-kiàn. [[Tì-sek-lūn]] tō sī leh chhú-lí tì-sek ê pún-chit, khí-goân, kap hoān-ûi.
Tē 21 chōa:
Tì-sek ēng chit chióng hong-sek lâi tēng-gī ē tú tio̍h "[[Gettier būn-tê]]".
 
=== Hoâi-gî-chú-gī ===
Kho-ha̍k-ka iah s̄i tiat-ha̍k-ka mn̄g kóng "Tì-sek kám ū khó-lêng?" ê sî, in sī piáu-sī "Kám ū chhiong-hūn ê lí-iû kap chèng-kù hō͘ lán siong-sìn?" Chhái-chhú [[tiat-ha̍k hoâi-gî-chú-gi]]̄ ê tiat-ha̍k-ka ē kóng "bô", in-ūi in chhái-chhú siōng giâm-keh ê thài-tō͘ lâi khoàⁿ-thāi chiah-ê lí-iû kap chèng-kù, m̄-koh bô sím-mih chèng-kù sī chin-chiàⁿ ē-tàng 100% khak-tēng--ê. Ah nā chhái-chhú [[kho-ha̍k hoâi-gî-chú-gi]]̄ ê kho-ha̍k-ka ē tán-thāi chèng-kù ū kaù khak-tēng chiah chiap-siū.
 
== [[Tì-sek koán-lí]] ==
Tì-sek ē-tàng khoàⁿ chò 1 ê ti̍t-ti̍t chū-ngó͘ chham-khó ê hē-thóng. '''Tì-sek koán-lí''' tō sī siūⁿ beh liáu-kái 1 ê cho͘-chit lāi-té án-choáⁿ ūn-iōng kap kau-oāⁿ tì-sek. Ùi chit ê kak-tō͘ lâi khoàⁿ, tì-sek ê tēng-gī ē tiāⁿ-tiāⁿ kái-piàn. Ēng keng-giām chò té-tì, tì-sek ē-tit-thang kóng sī chu-sìn leh piàn-hoà ê 1 ê hêng-sek. Ah chu-sìn ê pún-chit tō sī ùi bô kâng ê kak-tō͘ lâi kái-tho̍k chu-liāu.
 
== [[Tì-sek siā-hoē-ha̍k]] ==
Tì-sek mā ē-tit khoàⁿ chò siā-hoē ê 1 chióng chu-pún (iah sī pa̍t chióng kak-sek). '''Tì-sek siā-hoē-ha̍k''' kap [[Kho-ha̍k tì-sek siā-hoē-ha̍k]] tō sī beh liáu-kái tì-sek kap siā-hoē choáⁿ-iūⁿ hō͘-tōng.
Kò-jîn kap bûn-hoà ē-sái thaù-koè keng-giām, koan-chhat, kap chhui-lūn lâi tit tio̍h tì-sek. Tì-sek nā thoân-pò--chhut-khì, lâng tō ē pìⁿ chò koh khah ū chhòng-ì, káⁿ khip-siu sin ê siūⁿ-hoat kap chò-hoat. Chit ê koè-têng--nih, tì-sek tō ē-tit toè leh hoat-tián.
 
== Ū lâng án-ne kóng ==
[[1998 nî]] '''T. Davenport''' kap chi̍t-koá lâng kóng tì-sek sī 1 chióng chu-sìn, i kap keng-giām, téng-ē-bûn, kái-tho̍k, hoá-siā kap-chò-hoé, pìⁿ-chò chiâⁿ ū kè-ta̍t, ē-tàng ēng tiàm koat-chhek kap hêng-tōng.
[[1994 nî]] '''I. Nonaka''' kóng tì-sek 1 hong-bīn ē-tàng ēng chèng-sek, hē-thóng-hoà ê gí-giân bêng-khak siá--lo̍h-lâi, koh ē-tit thoân-pò; lēng-goā 1 hong-bīn tì-sek chhàng tī lâng ê thaû-khak lāi, chiâⁿ oh hêng-sek-hoà, mā chiâⁿ oh ko͘-thong.
 
[[Category:Tì-sek]]
Tē 56 chōa:
[[fi:Tieto]]
[[fr:Connaissance]]
[[gan:知識]]
[[gl:Coñecemento]]
[[he:ידע]]