Chúi-chheⁿ

siōng óa Thài-iông ê kiâⁿ-cheⁿ

Chúi-chheⁿ (水星, Eng-gí: Mercury) sī siōng oá Ji̍t-thâu ê he̍k-chheⁿ, Thài-iông-hē lāi-té tē 2 sè lia̍p--ê. Chúi-chheⁿ ê chheⁿ-téng (apparent magnitude) ùi -0.4 kaù 5.5, i ê khan-tǹg-kak (elongation) ke̍k-ke 28.3°, ài phú-hoáⁿ-kng (twilight) ê sî chiah khoàⁿ ē-tit tio̍h. Lán tùi Chúi-chheⁿ iáu bô siáⁿ liáu-kái, 1974 kaù 1975 hit chūn thài-khong-chûn (spacecraft) Chúi-hu 10 (Mariner 10) bat oá-kīn, m̄-koh chiah khoàⁿ tio̍h 40%-45% niā.

Chúi-chheⁿ ☿
Kúi-tō sèng-chit
Goân-kî J2000
Aphelion
  • 0.466697 AU
  • 69,816,900 km
Kīn-ji̍t-tiám
  • 0.307499 AU
  • 46,001,200 km
  • 0.387098 AU
  • 57,909,050 km
Lî-sim-lu̍t 0.205630
  • 87.9691 d
  • 0.240846 yr
  • 0.5 Mercury synodic day
115.88 d
47.362 km/s
174.796°
Khi-pêng
48.331°
29.124°
Ōe-chheⁿ None
Bu̍t-lí sèn-chit
Mean diameter
4880 km
Pêng-kin poàn-kéng
  • 2,439.7±1.0 km
  • 0.3829 Earths
Píⁿ-pêⁿ-lu̍t 0.0000 [1]
  • 7.48×107 km2
  • 0.147 Earths
Thé-chek
  • 6.083×1010 km3
  • 0.056 Earths
Chit-liōng
  • 3.3011×1023 kg
  • 0.055 Earths
Pêng-kin bi̍t-tō͘
5.427 g/cm3
  • 3.7 m/s2
  • 0.38 g
0.346±0.014
4.25 km/s
Hêng-chheⁿ chū-choán chiu-kî
  • 58.646 d
  • 1407.5 h
Chhiah-tō chū-choán sok-tō͘
10.892 km/h (3.026 m/s)
2.04′ ± 0.08′ (to orbit)
(0.034°)
Pak-ke̍k chhiah-keng
  • 18h 44m 2s
  • 281.01°
Pak-ke̍k chhiah-hūi
61.45°
Hoán-siā-lu̍t
Piáu-bīn un-tō͘ siōng-kē pêng-kin siōng-koân
0°N, 0°W 100 K 340 K 700 K
85°N, 0°W 80 K 200 K 380 K
−2.48 to +7.25
4.5–13″
Tāi-khì-khoan
Piáu-bīn ap-le̍k
trace (≲ 0.5 nPa)
Thé-chek cho͘-sêng

Chúi-chheⁿ kap Goe̍h-niû chin sio-siâng, goā-piáu lóng sī chheⁿ-chi̍oh-khut. I bô oē-chheⁿ mā bô tāi-khì-chân, m̄-koh ū 1 ê toā thih-sim, chō-chiâⁿ ê chû-tiûⁿ chha-put-to Tē-kiû--ê 1% hiah kiông. Chúi-chheⁿ piáu-bīn ê un-tō͘ ùi 90 kaù 700 K, chiàⁿ-ji̍t-thaû-kha (subsolar) siōng joa̍t, oá lâm-pak-ke̍k (poles) ê chheⁿ-chio̍h-khut ê khut-á-té siōng léng.

Goā-pō͘ liân-kiat siu-kái

Thài-iông-hē
 
Chheⁿ: Ji̍t-thâu
He̍k-chheⁿ: Chúi-chheⁿ | Kim-chheⁿ | Tē-kiû | Hóe-chheⁿ | Bo̍k-chheⁿ | Thó͘-chheⁿ | Thian-ông-chheⁿ | Hái-ông-chheⁿ
É-he̍k-chheⁿ: Ceres | Mê-ông-chheⁿ | Haumea | Makemake | Eris
Sió-bu̍t-thé: Sió-he̍k-chheⁿ | Hái-ông-chheⁿ goā chheⁿ-thé | Tn̂g-boé-chheⁿ
Oē-chheⁿ: Goe̍h-niû | Hoé-chheⁿ ê | Bo̍k-chheⁿ ê | Thó͘-chheⁿ ê | Thian-ông-chheⁿ ê | Hái-ông-chheⁿ ê
Tīn: Sió-he̍k-chheⁿ-toà | Kuiper-toà | Sàn-loān îⁿ-poâⁿ | Oort-hûn
Chhiáⁿ chham-khó thian-bûn bu̍t-thé, thài-iông-hē ê chheⁿ-thé lia̍t-toaⁿ, chiàu poàⁿ-kèng pâi iah sī chiàu chit-liōng pâi