Tēⁿ Hô Hā Se-iûⁿ

Tēⁿ Hô Hā Se-iûⁿ (鄭和下西洋) sī Tiong-kok Bêng-tiâu chá-kî 1405 nî kàu 1433 nî tiong-kan ê 7 pái liân-sio̍k ê tōa kui-bô͘ oán-iûⁿ hâng-hái, hāⁿ-kòe liáu Tang A tē-khu, Ìn-tō͘ chhù-tāi-lio̍k, A-la-pek poàn-tó kap Tang Hui kok-tē, sī hit-tang-chūn sè-kài siōng kui-bô͘ siōng-kài tōa ê oán-iûⁿ hâng-hái hāng-bo̍k. Ùi 1405 nî kàu 1433 nî, Bêng Sêng-chó͘ bēng-lēng Tēⁿ Hô kap Ông Kéng-hông niá 240-gōa chiah hái-chûn kap 27400 ūi chûn-oân, pài-hóng 30-gōa ê Se Thài-pêng-iûⁿ kap Ìn-tō͘-iûⁿ kok-ka kap tē-khu. Chit tōaⁿ kî-kan sī Bartolomeu Dias hoat-hiān Hó-bāng-kak ê 70 tang chêng, Christophorus Columbus hoat-hiān Bí-chiu Tāi-lio̍k ê 80 tang chêng. Tēⁿ Hô ê chûn-tūi 7 pái hā Se-iûⁿ ê chóng hâng-têng ū 7-bān-gōa hái-lí, tn̂g-tō͘ chhiau-kòe Tē-kiû îⁿ-chiu ê 3 pōe.

Tēⁿ Hô Hā Se-iûⁿ sî ê pó-chûn

Tēⁿ Hô ê chûn-tūi bat hâng-hêng kàu Tang-hái, Lâm-hái, Thài-kok-oan, se̍h kòe Bâ-la̍k-kak Hái-kiap chìn-ji̍p Andaman Hái kap Bēng-ka-lá Oan, koh se̍h kòe kui-ê Ìn-tō͘ lâm-pō͘ kàu A-la-pek Hái kap Pho-su Oan, jiân-āu ùi Aden Oan chìn-ji̍p Âng Hái. Lēng-gōa, koh ū hâng-hêng kàu Tang Hui ê Madagascar pak-pō͘ hái-he̍k. Pài-hóng liáu 30-gōa ê kok-ka kap tó-sū, pau-hâm Tang-lâm A ê Jiáu-oa, Sumatera, Sulu, Pahang, Kampuchea kap Siam-lô; Ìn-tō͘ ê Kozhikode kap Bēng-ka-lá; A-la-pek poàn-tó ê Aden, Makka, Oman kap Hormuz; Tang Hui ê Mogadishu kap Mozambique. Tēⁿ Hô lām-tūi ê 7 pái oán-iûⁿ hâng-hêng ū 6 pái sī tī Bêng Sêng-chó͘ Éng-lo̍k nî kan (1402 nî kàu 1424 nî) khai-sí, ah chòe-āu chi̍t pái sī tī Bêng Soan-chong Soan-tek goân nî (1425 nî kàu 1435 nî) khai-sí. Thâu 3 pái oán-iûⁿ hâng-hái siōng-hn̄g kàu Ìn-tō͘ se-lâm hái-hōaⁿ ê Kozhikode, ah tē-4 pái siōng-hn̄g kàu Pho-su Oan ê Hormuz Hái-kiap; choè-āu, chûn-tūi bat kiâⁿ kàu A-la-pek poàn-tó kap Tang Hui ê Kenya.

Tēⁿ Hô Hâng-hái Tô͘ sī sè-kài hiān-chûn siōng-chá ê hâng-hái tô͘.