Bâi-ho̍k-khí

Chhùi-khí tī go̍k-kut lāi-té in-ūi ūi-tì bô chèng-siông, bô-hoat-tō· chhut-khí he̍k chhut-khí mā-koh bô chèng-siông ê kā-ha̍p, án-ne kiò-chò bâi-ho̍k-khí he̍k chó·-seng-khí (埋伏齒, 阻生牙, impacted tooth, embedded tooth). Gron (1962) án-ne kā tēng-gī: tī chèng-siông ê khoân-kéng kap tiâu-kiāⁿ chi-hā 1-khí chhùi-khí ê khí-kin í-keng hoat-io̍k oân-sêng soah bē-hù chhut-khí, ki-pún-siōng lán tio̍h kā hō-chò bâi-ho̍k-khí. It-poaⁿ lâi-kóng, siāng-chiap khòaⁿ-kìⁿ ê bâi-ho̍k-khí sī ē-go̍k ê tē-3 éng-kiú tōa-kiū-khí, i tāi-iok chiàm liáu só·-ū ê bâi-ho̍k-khí ê 80-pha.

**2 khí téng-táu éng-kiú kak-khí bâi-ho̍k tī éng-kiú mn̂g-khí ê téng-koân.**

Goân-in

Ni-khí ê khí-kin bô khip-siu
Bô chèng-siông ê chhut-khí hong-hiòng he̍k lō·-tô·
Ke-seⁿ ê chhùi-khí
Chhùi-khí chhut-khí ê sî ū chiàng-gāi he̍k khí-lia̍t khong-kan bô-kàu
Chhùi-khí tī hoat-io̍k ê kòe-têng tiong siū tio̍h gōa-siong
Kio̍k-pō· pēⁿ-piàn: chhan-chhiūⁿ: hâm-khí lông-chéng (dentigerous cyst)
Chhùi-khí ê liâm-liân (dental ankylosis)

Tī-liâu ê soán-tek

Chiam-tùi bâi-ho̍k-khí ê tī-liâu ū 4 ê soán-tek ê hong-hiòng, pau-koah koan-chhat, kài-ji̍p (intervention), ín-chhoa (relocation), kap bán-tû.

Koan-chhat

Tēng-kî ê chhùi-khí kiám-cha, pau-koah lîm-chhn̂g pêng-ko· kap Tiān-kong kiám-cha, ī-chhek bī-lâi chhùi-khí ê bêng-hoat chōng-hóng, thui-chhek kám-ū chó·-seng ê būn-tê sán-seng; siat-sú chhùi-khí pī chó·-tòng bē-tàng hoat--chhut-lâi, kāng-khóan ài thàu-kòe lîm-chhn̂g kiám-cha kap tiān-kong-phìⁿ lâi koan-chhat chó·-seng-khí kám-ū siong-koan ê pēⁿ-piàn hoat-seng.

Iáu-bē bêng-hoat ê sî, koan-chhat ê tiōng-tiám sī:

Ùi tiān-kong-phìⁿ khòaⁿ, kám-ū koh-iūⁿ ūi-tì ê chhùi-khí ìⁿ-gê (tooth bud) hoat-seng?
Kám-ū chùi-seng-khí ê hoat-seng?
Kám-ū chhùi-khí in-ūi hoat-khí ê hong-hiòng phian-chha, jî-lâi hoat-seng chó·-seng?

Koè-liáu bêng-hoat ê sî-kî, koan-chhat ê tiōng-tiám sī ài khó-lū hōan-chiá ê kiān-khong chêng-hòng, ì-goān, kháu-khiuⁿ ōe-seng ê ûi-hō·, nā khak-tēng ū bâi-ho̍k ê chêng-hêng, tio̍h-ài múi 1 tang he̍k 2 tang chò tēng-kî kiám-cha, pau-koah tiān-kong-phìⁿ. Khah-sú ū pēⁿ-piàn tio̍h-ài chhái-chhú gōa-khó bán-tû ê tōng-chok, tiāⁿ-tiāⁿ-kìⁿ ê pēⁿ-piàⁿ ū hū-kīn chhùi-khí ê khí-kha sáng-seng gōa-khip-siu, kap hêng-sêng lông-chéng, chhan-chhiūⁿ hâm-khí lông-chéng, khí-goân-sèng kak-hòa lông-chéng.

Kài-ji̍p

Siat-sú bâi-ho̍k-khí hoat-seng ê goân-in sī khí-lia̍t khong-kan bô-kàu, án-ne ē-sái ēng khong-kan chhú-lí ê hong-sek lâi kái-koat būn-tê.

Sú-iōng ē-tit thé--khí-lâi ê oa̍h-tōng kiáu-chèng ke-si (removable tooth movement device) he̍k bē-tit-thang thé--khí-lâi ê kò·-tēng kiáu-chèng tī-liâu (fixed orthodontic treatment) lâi tiông-sin hui-ho̍k sòng-sit ê khong-kan, he̍k-chiá, chhòng-chō sin ê khong-kan.
Chhái-chhú lo̍k-siok-bán-chhùi-khí-hoat (serial extraction) kiám-chió chiong-lâi tiau-chhùi-khí ê khùn-lân-tō·.

Ín-chhoa

Nā-chún-kóng khong-kan chhú-lí ê kài-ji̍p hoat-tō· bô lō·-ēng, tio̍h-ài khó-lū chìn-chi̍t-pō· chò chhiú-su̍t he̍k-chiá tiau-chhùi-khí lâi tiông-sin ín-chhoa in chìn-ji̍p chèng-siông ê ūi-tì. Chhiú-su̍t ê hoat-tō· sî-kan khah-té, m̄-koh gâu hoat-seng khí-chhóe sit-o̍ah, khí-chiu cho·-chit bô lí-sióng, khí-kha khip-siu, khí-kha tn̂g-tō· bô-kàu téng-téng būn-tê. Tiau-chhùi-khí ê hoat-tō· siong-tùi chhiú-su̍t lâi-kóng, sî-kan khah-tn̂g, m̄-koh tùi chhùi-khí ê siong-hāi khah-chió, khó-lêng sán-seng ê būn-tê chú-iàu sī khí-chiu cho·-chit hong-bīn, ū khí-hōaⁿ úi-sok, kak-hòa khí-gîn khoah-tō· bô-kàu, chhùi-khí pian-iân kut-thâu sòng-sit téng-téng.

Bán-tû

Ká-sú téng-koân hia-ê hong-sek lóng bô-hoat-tō· kái-koat bâi-ho̍k-khí ê būn-tê, ko·-put-chiong tio̍h-ài thàu-kòe chhiú-su̍t kā bán-tiāu.