Tùi-hoán-pêng lâ-sng

Tùi-hoán-pêng lâ-sng (tùi-hoán-pêng chí-hông-sng) sī 1 khoán tùi-hoán-pêng (trans) siang-têng kiat-ha̍p (double bond) ê bô-pá-kek lâ-sng (chí-hông-sng). Tùi-hoán-pêng lâ-sng tī tāi-chū-jiân ū tè chhoē, m̄-koh toā-hūn sī jîn-kang chè-chō ê hui-thian-jiân sán-phín, tī chē-chē si̍t-phín ê chè-chō koè-têng lóng ē khì ēng--tio̍h. Sui-bóng í-chá jīn-ûi tùi-hoán-pêng lâ-sng chia̍h--lo̍h-khì tùi lâng bô hāi, bo̍k-chêng ê kho-ha̍k gián-kiù khah chē jīn-ûi ū hāi. Chú-iàu sī ē chō-chiâⁿ tōng-me̍h ngē-hoà kiam koan-sim-chōng-pēⁿ. Hiān-chú-sî ū koá kok-ka koán-chè tùi-hoán-pêng lâ-sng ê sú-iōng. Tan-be̍h chū 2003 nî khai-sí kìm-iōng.

Tùi si̍t-phín ê lō͘-iōng

Tùi-hoán-pêng lâ-sng ê toā-liōng sú-iōng bô pah-nî kú. Tek-kok hoà-ha̍k-ka Wilhelm Normann tī 1902 nî the̍h tio̍h i hoat-bêng ê (hydrogenation) koè-têng ê choan-lī. 1909 nî Bí-kok ê si̍t-phín kong-si Procter & Gamble the̍h tio̍h kok-lāi ê koân-lī. 1911 nî khai-sí hêng-siau (hydrogenated) ê chhài-se iû (vegetable oil), hō chò Crisco.

Hiān-chú-sî tī chē-chē si̍t-phín sán-gia̍p, hydrogenated ê chhài-se iû í-keng chhú-tāi thoân-thóng ê thian-jiân iû kap tōng-bu̍t lâ (pí-lūn kóng bá-tah). Chit ê chêng-hêng tī sok-si̍t sán-gia̍p te̍k-pia̍t thiat-té. Ka-kang koè ê si̍t-phín chin chē ū tùi-hoán-pêng lâ-sng, pau-koah chhit-tô-chia̍h (snack foods), chìⁿ--ê kap hang ê chia̍h-mi̍h, khí-so͘-iû (shortening), jîn-chō gû-iû (margarine). Hó-chhù pau-koah: Partial hydrogenation koè ê si̍t-phín khah hó pó-chûn, bī khah ún-tēng. Hâm tùi-hoán-pêng lâ-sng ê iû phēng thian-jiân iû pí-kàu ke chin sio̍k. Koh, si̍t-phín kong-si ē-tit kin-kù su-iàu, siat-kè lâ-sng ê pí-lē, thèng-hó hō͘ i tī sek-un tēng-tēng, m̄-koh kâm tī chhùi-lāi koh ē iûⁿ--khì.

Tùi lâng sin-thé ê éng-hióng

Chit pha iáu-bōe ū lâng siá. Chhiáⁿ tàu pó͘-chhiong lōe-iông.

Ū tī-tāi ê bûn-chiuⁿ

Kāng-pêng lâ-sng (cis fatty acid)