"Jī-jī-pat Sū-kiāⁿ" pán-pún chi-kan bô-kāng--ê tē-hng

'''Jī-ji-pat Sū-kiāⁿ''' (228 Sū-kiāⁿ), piáu-bīn-siōng khòaⁿ-khì-lâi sī chi̍t-tiûⁿ [[1947 nî]] [[2 go̍eh 27]] hoat-seng tī [[Tâi-pak]] ê koaⁿ-bîn kiu-hun, sī kong-bē-kiok cha-chip-ôan chhú-tē cháu-su lun sò ín-khí. M̄-koh, sū-kiāⁿ ê pok-hoat ū i pōe-āu ê gôan-im. Ki-pú-siōng ē-sái khòaⁿ-chò sī chāi-tē ê tâi-ôan-lâng kap kok-bîn-chèng-hú phài-lâi chiap-siu [[Tâi-ôan]] ê gōa-séng-lâng ê chi̍t-tiûⁿ chok-kûn chhiong-thut. 228 Sū-kiāⁿ ê hoat-seng, tùi āu-lâi tâi-ôan tok-lip ūn-tōng ū chin-tōa ê éng-hióng.

 

1947 nî 2 go̍eh 27 ji̍t, ''Tâi-ôan-séng Choan-bē-kio̍k'' ê cha-chip-ôan Pò͘ Ha̍k-thong (傅學通) la̍k lâng kap 4 ê [[kéng-chhat]], tī Tâi-pak-chhī lâm-kiaⁿ-se lō͘ ê ''Thian-má Tê-pâng'' (Hiān-chhú-sî ê Iân-pêng-pak-lō͘) thâu-chêng, chau-that bē su-hun ê sì-cha̍p hè kóaⁿ-hū Lîm Kang-māi (林江邁), tī sio-chìⁿ è kòe-têng-tiong, Lîm hū-jîn-lâng hō͘ chhèng phah-tio̍h thâu-khak lâu-hoeh, piⁿ-a ê cha-bó-kiáⁿ mā kiaⁿ-ka khàu--khì-lâi. Khòaⁿ-tio̍h ê chhī-bîn khì-phut-phut, soah ka cha-chip-ôan pau-khì--lâi. Pò͘ cha-chip-ôan kap chò-hóe ê lâng khui chhèng kèng-kò, put-hēng gō͘-sat tu-hó tī lâu-kha khòaⁿ-lāu-jia̍t ê chhī-bîn Tân Bûn-khe (陳文溪). Lia̍h-kông ê kûn-chiòng tī hit mî sui-sî ka kéng-chhat-kio̍k pau-khì--lâi, iau-kiû ài pān hiong-chhiú, m̄-koh lóng bô tit-tio̍h móa-ì ê tap-àn. Tē jī kang khai-sí, Tâi-pak-chhī pā-kang, pā-chhī, chèng-lâng hiòng ''Hêng-chèng Tiúⁿ-koaⁿ Kong-sū'' (行政長官公署) chhéng-gōan, sī-ui. Chin put-hēng koh hoat-seng kong-sū ê ùi-peng khui-chhèng, chò-sêng siong-bông, bîn-chióng ê sim-chêng lú-lâi-lú kek-hùn. Tio̍h án-ne, àn 3 go̍eh chhe it khí, po̍k-hoat chôan-tó-sèng ê hóan-khòng chèng-hú sū-kiāⁿ.

 

Chi̍t-kóa lân-san ê po̍k-tōng bô-sǹg, chia-ê hóan-khòng sū-kiāⁿ ē-sái kóng chú-iàu àn nn̄g-tōa lō͘-sòaⁿ leh kiâⁿ: Tē it-chióng sī ''Chèng-tī kau-sia̍p lō͘-sòaⁿ''; tē jī-chióng sī ''Bú-chong khòng-cheng lō͘-sòaⁿ''. Tī chi̍t-hong-bīn, Tâi-pak kap kî-tha só͘-chāi ê [[bîn-ì tāi-piáu]] kap siā-hōe miâ-liû, sū-sin, hun-hun cho͘-sêng '''Jī-jī-pat Sū-kiāⁿ Chhú-lí Úi-ôan-hōe''' (kán-chheng '''Chú-úi-hōe''') kap Hêng-chèng tióng-koaⁿ Tân Gî (陳儀) hia̍p-siong, tâm-phòaⁿ, jī-chhiáⁿ tùi Tâi Gî thê-chhut tāi-pó͘ tham-koaⁿ hùi-tû Hêng-chéng-tióng-koaⁿ Kong-sū, si̍t-hêng chū-tī, tī [[hêng-chèng]], [[su-hoat]], [[kun-sū]] kok hong-bīn iōng Tâi-ôan-lâng téng-téng ê iau-kiû. Lēng-gōa chi̍t-bīn, tī [[Tâi-tiong]], [[Ka-gī]], [[Táu-la̍k]], [[Ko-hiông]], [[Hoa-liân]] chia-ê só͘-chāi, chhut-hiān chi̍t-kóa bîn-kan le̍k-liōng khai-sí siu-kiáu chhèng-ki, cho͘ [[bîn-peng]], iōng bú-le̍k khòng-cheng. Tiong-ng siōng chhut-miâ ê sī chêng Tâi-kiōng léng-siù [[Siā Soat-hông]] tī Tâi-tiong ê ''27 Pō͘-tūi''.

 

Jī-jī-pat Sū-kiāⁿ tī Tâi-oân it-tit sī bē-sái thó-lūn ê tê-bok, kàu 1987 nî chiah ū lâng káⁿ kong-khai thó-lūn. Jī-jī-pat Sū-kiāⁿ ê goân-hiong mā lóng bô lâng káⁿ kóng.

1987 nî Jī-jī-pat Sū-kiāⁿ 40 chiu-nî, iû Tīⁿ Lâm-liông (鄭南榕) Tân Éng-heng(陳永興) kap Lí Sèng-iông(李勝雄) téng lâng só͘ hoat-khì ê Jī-jī-pat Kong-gī-hô-pêng ūn-tòng, Jī-jī-pat Sū-kiāⁿ chiah ē-tàng kong-khai thó-lūn. Jī-jī-pat Sū-kiāⁿ ê chek-līm būn-tê it-tit lóng bô lâng káⁿ kóng. Tī 1947 nî Iûⁿ Liàng-kong(揚亮公) kap Hô Hàn-bûn(何漢文) ê pò-kò kóng Sū-kiāⁿ sī Tâi-oân ê po̍k-mîn lâi chò-sêng ê. Kong-gī-hô-pêng ūn-tòng thui-sak liáu-āu tī 1992 nî Hêng-chèng-īⁿ ê Jī-jī-pat Sū-kiāⁿ tiâu-cha pò-kò chiū bô kóng sī 「po̍k-mîn」lo͘h. 2003 nî iû Châi-thoân-hoat-lîn Jī-jī-pat Sū-kiāⁿ Kì-liām Ki-kim-hoē lâi chò Jī-jī-pat Sū-kiāⁿ ê chek-līm kui-siok bûn-tê. Kin-kú kong-khai ê chu-liāu kap siū-lān-chiá ka-sio̍k ê chhái-hóng, Tī 2005 nî oân-sêng pò-kò chí chhut: Jī-jī-pat Sū-kiāⁿ ê goân-hiong (choè-toā chek-līm-chiá) sī Kok-mîn-chèng-hú Chú-sek Chiúⁿ Kài-chiō (蔣介石).

 

 

::Jī-jī-pat Sū-kiāⁿ sī Tâi-ôan le̍k-sú téng-kôan, sí-siong siōng chē siōng pī-chhám, éng-hióng siōng tōa, siōng chhim ê le̍k-sú sū-kiāⁿ. '''Jī-jī-pat''' í-kēng piàn-chò Tâi-ôan-lâng kiōng-tông ê ok-bāng, cho̍k-kûn kiōng-tông ê chhiâm-ì-sek; Tâi-ôan-lâng ê ì-sek, cheng-sîn, chêng-chhò, jîn-kang hêng-siāng, jîn-seng lí-sióng, gē-su̍t chhòng-chò, kè-ta̍t-koan téng-téng, lóng ún-ún pau-ū '''Jī-jī-pat''' ê in-sò͘ chāi-lāi.

*[[Ngô͘ Hông-kî]]

*[[Si Kang-lâm]]

*[[N̂g Tiâu-seng]]

*[[Ngô͘ Kim-liān]]

*[[Iap Chhiu-bo̍k]]

 

{{commons|228 Incident of Taiwan, 1947}}

 

[[no:28. februar-hendelsen]]

[[pl:Incydent 28 lutego]]

[[zh:二二八事件]]

[[zh-yue:二二八事件]]