Pythagoras tēng-lí

Pythagoras tēng-lí (Eng-bûn: Pythagorean theorem) sī Euclidean kí-hô-ha̍k ê chi̍t-ê chin tiōng-iàu ê tēng-lí. Tiong-bûn hō-chòe Ko͘-kó͘ tēng-lí (勾股定理)

Pythagorean tēng-lí soeh-bêng: Tī chi̍t-ê pîⁿ-bīn koâiⁿ-téng, ti̍t-kak saⁿ-kak-hêng ê 2-tiâu lîn-pian ê chū-sēng-ha̍p kah siâ-pian ka-kí-ê chū-sēng sī kâng-khoán-ê. Nā-sī tian-tò-thâu kóng, ū chi̍t-ê saⁿ-kak-hêng ê 2-tiâu pian ê chū-sēng-ha̍p kah tē-3-tiâu ê chū-sēng sio-kâng, chit-ê saⁿ-kak chiū-sī ti̍t-kak saⁿ-kak-hêng.

Ē-tàng siá chò:

a^{2}+b^{2}=c^{2}

Téng-bīn c tāi-piáu siâ-pian tn̂g-tō͘, a kap b sī lîn-pian.

Le̍k-sú

Le̍k-sú siōng si̍t-chè thâu kái pún tēng-lí ê hoat-hiān kap chèng-bêng sî-kan sī bô chheng-chhó--ê. Le̍k-sú-ka Jöran Friberg sī jīn-ûi ū chèng-kù chí chhut Chêng 20 kàu Chêng 16 sè-kí, ia̍h tio̍h sī Pythagoras ê chheng-gōa tang chêng, Tē-it Pa-pí-lûn Ông-tiâu sî-kî tio̍h í-keng ū-lâng bat--ah.

Ùi Ìn-tō͘ kap Tiong-kok ia̍h ū tùi chi̍t khoán sò͘-ha̍k koan-hē ê kì-lio̍k kap te̍k-sû chêng-hêng ê chèng-bêng.

Tāi-khài tī Chêng 300 nî ê sî, ùi Euclid ê Goân-lūn lāi-bīn, siāng kó͘ ê kong-lí-te̍k chèng-bêng (axiomatic proof) hông kì-lio̍k.