Chúi-ti (Ha̍k-miâ: Hydrochoerus hydrochaeris) sī Chúi-tûn Sio̍k hā chhun ê nn̄g chióng seng-bu̍t chi it. I sī chi̍t-khoán pòaⁿ chúi-chhe ê Chia̍h-chháu Tōng-bu̍t, mā sī sè-kài siōng thé-hêng siōng tōa ê Giat-khí-lūi tōng-bu̍t. Goân-sán-tē sī Lâm Bí-chiu tû-liáu Chile í-gōa ê só͘-ū se-chhiū chháu-po͘ kah chhiū-nâ lāi-té.

Chúi-ti
Iá-seng chúi-ti. Tī Pa-se Pantanal Tâm-tē hip--ê
Kho-ha̍k hun-lūi e
Kài: Animalia
Mn̂g: Chordata
Kong: Mammalia
Bo̍k: Rodentia
Kho: Caviidae
Sio̍k: Hydrochoerus
Chéng:
H. hydrochaeris
Ha̍k-miâ
Hydrochoerus hydrochaeris
(Linnaeus, 1766)
Chúi-ti ê chū-liân hun-pò͘ sī iōng chheⁿ-sek hián-sī

Chúi-ti sī ko-tō͘ siā-hōe-hòa ê tōng-bu̍t, siōng tōa ê chúi-ti tīn ê sò͘-liōng ē-tàng kàu 100 chiah, m̄-koh thong-siông tī 10-20 chiah chi-kan. Sui-liân kóng, in-ūi i ê bah kah phôe-mo͘ ū lī-iōng kè-ta̍t, só͘-í ē hō͘ lâng pó͘-lia̍h, iah-m̄-koh chit-khoán bu̍t-chéng iah bô che̍h-chéng ê hûi-hiám.

Hun-lūi siu-kái

 
Chúi-ti ê chhùi-khí

Chúi-ti chín sio̍k-î Chúi-tûn A-kho, m̄-koh chìn-chêng chham kî-tha í-keng choa̍t--khì ê chhin-iân chéng lóng hun-lūi tī chúi-ti kho (Hydrochoeridae) chi-hā. 2002 nî, hun-chú hē-thóng hoat-seng gián-kiù hián-sī chúi-ti sio̍k kah Gâm Tûn-chhí Sio̍k koan-hē chin óa, in-chhú kā che nn̄g sio̍k pun hō͘ chò-hóe: hun-lūi tī Tûn-chhí Kho tang-tiong. Iah-m̄-koh kó͘ seng-bu̍t ê hun-lūi iah-sī iōng í-chá ê lāu hong-hoat. Kâng-sî, i ê oán-kó͘ kīn-chhin ê hun-lūi tē-ūi mā tiāⁿ-tiāⁿ chiok bô ún-tēng. Kàu taⁿ ûi-chí, ū chin chē chéng lóng í-keng sóa-khì bô-kāng kho chi-hā. Goân-in chú-iàu sī, chúi-ti chham i ê chhin-iân tōng-bu̍t ê Āu-chan: nā bô-kāng chéng tio̍h chha chiok chē. Pí-lû kóng, í-chêng bat kin-kù bô-kâng ê āu-chan hun-ōe--chhut 4 sio̍k 7 chéng bô-kâng ê seng-bu̍t, tān-sī āu-lâi chiah khak-tēng sī bô-kâng ê nî-hòe kai-tōaⁿ ê Cardiatherium paranense niā-niā.

Chúi-ti ê Chéng-ka-sû hydrochaeris kah sio̍k-miâ kāng-khoán, lóng sī Hi-lia̍p-gí ὕδωρ (hoat-im: hydor; chúi) kah χοίρος (hoat-im: choiros; ti) lâi--ê.

Gōa-pō͘ Liân-kiat siu-kái