Chu-pún-chú-gī

Chu-pún-chú-gī (资本主义) sī keng-chè ê 1 khoán kiat-kò͘ iah-sī kóng hē-thóng, chit-khoán kiat-kò͘ sī 1 chióng chhú chu-pún ê liû-tōng chò ki-pún goân-lí ê chè-tō͘. Thâu-chêng kóng ê chu-pún, sī chí tī siā-hoē tâu-ji̍p hoè-pè, chia-ê hoè-pè keng-koè tī siā-hoē--ni̍h liû-tōng liáu-āu, tâu-chu-chiá thang siu-tio̍h pí tâu-ji̍p koh-khah chē ê hoè-pè, nā chiah-ê hoè-pè (chîⁿ), tō-sī it-poaⁿ só͘ kóng ê chu-pún.

Hoat-kok Kek-bēng hit-chām-á, chē-chē lâng tùi siā-hoē keng-chè ê toā-hoat-tián khai-sí ū jú lâi jú chhim-tîm ê su-khó, khan-sia̍p-tio̍h sán-gia̍p kek-bēng ê chhui-tián, keng-koè 18~19 sè-kí liáu-āu khak-tēng--lo̍h-lâi ê toā-liōng seng-sán ê khoán-sek, kap seng-sán hām keng-chè thé-hē kái-î, chō-sêng ê sin ê sòng-hiong (kap khó͘-oāⁿ, ki-hng kap e̍k-pēⁿ téng-téng thian-chai bô-tī-tāi--ê, siā-hoē kiat-kò͘ só͘-tì ê chhám-chheh), chin chē lâng ū chò gián-kiù, pēng-chhiáⁿ tùi siā-hoē hoa̍t-tōng ê si̍t-chè hiān-siōng thê-chhut soat-bêng, chit lāi-té Karl Marx tī 19 sè-kí tiong-kî, tiàm i ê tù-chok Chu-pún-lūn--ni̍h, sī kā chu-pún-chú-gī tēng-gī chò "seng-sán chhiú-lō͘ chi̍p-tiong tī chió-sò͘ ê chu-pún-ka chhiú--ni̍h, lēng-goā ū toā-to-sò͘ ê lô͘-tōng-chiá, tû-khì chhut-bē ka-tī ê lô͘-tōng-le̍k, bô pa̍t-hāng seng-oa̍h hong-sek ê séng-sán khoán-sek."

Chu-pún-chú-gī pún-sin, tī bô-kâng ê ha̍k-kho, ha̍k-chiá kap ha̍k-phài lāi-té, sīm-chì tī phó-thong bîn-chiòng ê oē-gí tiong-kan, tiāⁿ-tiāⁿ ū tēng-gī téng-koân kài toā ê cheng-chha tī-leh, che sī lán leh sú-iōng chit-ê sû ê sî-chūn, tiāⁿ-tio̍h ài sè-jī ê só͘-chāi.