Desmond Tutu
Desmond Mpilo Tutu (1931 nî 10 goe̍h 7 ji̍t – 2021 nî 12 goe̍h 26 ji̍t) sī Lâm-hui ê 1-ūi chong-kàu léng-siū kiam hoán chéng-cho̍k keh-lî chèng-chhek ê ūn-tōng-chiá. Tī 1980 nî-tāi i ê miâ-siaⁿ thàng sè-kài. I sī Lâm-hui Cape Town tē-1-ê o·-lâng ê Sèng-kong-hōe Tōa-chú-kàu. I tit-tio̍h 1984 nî ê Nobel Hô-pêng Chióng.
Lâi-le̍k
siu-káiI chhut-seⁿ tī Klerksdorp, 12 hòe hit nî kui-ke-hóe poaⁿ khì Johannesburg. I hi-bāng chiong-lâi chò i-seng, chóng--sī ka-têng iú-hān ê châi-le̍k bô ún-chún i kiâⁿ chit tiâu lō·, só·-í i tòe hū-chhin ê kha-pō· hùn-liān chò lāu-su (1951–1953), tī Johannesburg Bantu Ko-kip Tiong-ha̍k kà-chheh kàu 1957 nî. Hit nî i sî-chit khòng-gī chè-tō· sok-pa̍k o·-lâng ê kàu-io̍k chiân-tō·. I khai-sí gián-tha̍k sîn-ha̍k, tī 1961 nî chiâⁿ-chò Sèng-kong-hōe ê sîn-chit jîn-oân. I tam-jīm Fort Hare Tāi-ha̍k ê bo̍k-su. Chit ê ha̍k-hāu sī lâm Hui-chiu chió-sò· ū siu o·-lâng ha̍k-seng ê tāi-ha̍k chi it, hia ê hoán-tùi ê siaⁿ-sàu put-chí-á tōa.
Keh-tńg-nî i khì London Ông ê Ha̍k-īⁿ (King's College) siu ha̍k-sū kap sek-sū ha̍k-ūi, choan-kiong sîn-ha̍k. Tùi 1967 nî kàu 1972 nî chit tōaⁿ sî-kan i tńg khì tī Lâm-hui, lī-iōng i káng-ián ê ki-hōe tiám chhut o·-lâng ê chhù-kéng.
1972 nî kàu 1975 nî chi-kan i tī Liân-ha̍p Ông-kok tam-jīm Phó·-sè-kàu-hōe (WCC) Sîn-ha̍k Kàu-io̍k Ki-kim ê hù-chip-hêng-tiúⁿ (vice director). Liáu-āu i tńg khì Johannesburg tam-jīm St. Mary's Cathedral ê Dean, sī thâu-1-ê hōaⁿ chit ūi ê o·-lâng.
1976 hit nî, Soweto hit tah ê ha̍k-seng khai-sí kong-khai hoán-khòng. Chū hit nî Tutu khai-sí chi-chhî gōa-kài chiam-tùi Lâm-hui si̍t-si keng-chè chè-chhâi. 1976 nî kàu 1978 nî tiong-kan, i chò Lesotho ê Chú-kàu, 1978 nî tam-jīm Lâm-hui Kàu-hōe-hōe (South African Council of Churches) ê pì-su-tiúⁿ. I iōng chit-ê ki-chhó· hoat-piáu giân-lūn, tī kok-gōa sûn-hôe káng-ián, kó·-chhui sè-kài kok kàu-hōe, kàu-phài té-khòng keh-lî chèng-chhek. Siâng-sî i jīn-ûi 2-pêng chiong-kui-bóe tiāⁿ-tio̍h hô-kái.
Keh-lî chèng-chhek pang-pôaⁿ liáu-āu, i tam-jīm Chin-siōng kap Hô-kái Úi-oân-hōe ê úi-oân-tiúⁿ.
I phoe-phêng chhù-piⁿ Zimbabwe kok ê chóng-thóng Robert Mugabe to̍k-chhâi, mā tùi Lâm-hui chèng-hú hm̍h-hm̍h, ké chò bô khoàⁿ--tio̍h ê thāi-tō͘ put-boán.