Tê
Tê (茶) sī chi̍t khoán phang-hiuⁿ ím-liāu, kā tê-châng hio̍h-á iōng sio chúi lo̍h-khì phàu--ê. Tê sī thong-sè-kài tē-jī liû-hêng ê ím-liāu, pâi tē-it ê sī chúi.[1] Tê ū chin chē khoán; ū chi̍t-kóa tê, chhin-chhiūⁿ Darjeeling kap le̍k-tê, ū chheng-sóng, bî-bî-á sng kap siap-siap ê kháu-kám;[2] ah kî-thaⁿ tê ū kok-chióng chu-bī.
Tê goân-chū Tiong-kok se-lâm, goân-té sī the̍h-lâi tòng-chò ím-iōng io̍h-bu̍t sú-iōng.[3] Lo̍h-bóe tī Tiong-kok Tông-tiâu sî-tāi chiâⁿ-chò hiu-hân ím-liāu, mā liû-hêng kàu Tang-lâm A kok-ka khì. Phû-tô-gê thoân-kàu-sū kap seng-lí-lâng tī 16 sè-kí kā tê-châng chah tńg-khì Au-chiu.[4] 17 sè-kí ê sî, Eng-kok-lâng chiâⁿ ài lim tê, lo̍h-bóe khai-sí tī Ìn-tō͘ tōa-liōng koh siong-gia̍p-hòa ê lâi chèng tê-hio̍h. 2016 nî, Ìn-tō͘ kap Tiong-kok kiong-èng thong-sè-kài 62% ê tê.
Chháu-pún tê kóng ê sī m̄-sī iōng tê-châng phàu--chhut-lâi ê ím-liāu.
Gí-goân siu-kái
Tê tī sè-kài ū nn̄g-khóan éng-hióng chin-tōa ê hoat-im lâi-gôan, chi̍t-khóan sī Ē-mn̂g Bân-lâm-gú ê "tê", lēng-gōa chi̍t-khóan sī Kńg-tang-ōe ê "chá".
Le̍k-sú siu-kái
Chai-pôe kap siu-sêng siu-kái
Hòa-ha̍k cho͘-sêng siu-kái
Chhú-lí kap hun-lūi siu-kái
Chè-pī siu-kái
Tê bûn-hòa siu-kái
Seng-sán siu-kái
Keng-chè siu-kái
Pau-chong siu-kái
Àn chò-tê koè-têng khu-hun siu-kái
It-poaⁿ lâi-kóng, àn hoat-kàⁿ ê thêng-tō͘, tê ē-sài khu-hun choè 4-chióng.
- Pe̍h-tê
- Chheⁿ-tê
- O͘-liông-tê (30% - 60% hoat-kàⁿ)
- Âng-tê (80% - 90% hoat-kàⁿ)
Siong-koan ê bûn-chiuⁿ siu-kái
- ↑ Macfarlane, Alan; Macfarlane, Iris (2004). The Empire of Tea. The Overlook Press. p. 32. ISBN 1-58567-493-1.
- ↑ Penelope Ody (2000). Complete Guide to Medicinal Herbs. New York, NY: Dorling Kindersley Publishing. p. 48. ISBN 0-7894-6785-2.
- ↑ Heiss & Heiss 2007, pp. 6–7.
- ↑ Ín-iōng chhò-gō͘: Bû-hāu ê
<ref>tag; chhōe bô chí-miâ ê ref bûn-jīcaff