|
== Le̍k-sú ==
Tī 50000-nínî chêng, Ò-tāi-lī-a chit-ê só͘-chāi to̍h ū jîn-lūi o̍ah-tōng ê kha-liah, chit-chūn tng-tē hia-ê gôan-chū-bîn ê chó͘-sian to̍h-sī ùi [[Tang-lâm-a]] poaⁿ-sóa kòe--làilâi-èê. [[Au-chiu]]-lâng kàu-kah 17 sè-kí chiah hoat-hiān chit-tè [[tāi-lio̍k]]. 1770 nî, [[Eng-kok]] soan-pò͘ khai-sí tùi Ò-tāi-lī-a hêng-sú chú-kôan, 1788 nî liáu-āu, Ò-tāi-lī-a chèng-sek chiâⁿ-chòe Eng-kok ê [[liû-hòng-tē]] (penal colony).
1901 nî, Ò-tāi-lī-a chiâⁿ-chòe Eng-kok ê liân-pang a̍h-sī kóng hō͘hō-chòe chū-tī léng-thó͘, sǹg kóng to̍k-li̍p ah (put-kò, si̍t-chè siōng pēng-bô ôan-chôan to̍k-li̍p).
Hiān-chú-sīsî ê Ò-tāi-lī-a sī [[kun-chú li̍p-hiānhiàn chè]] ê kok-ka, " kun-chú " to̍h-sī kok-ka gôan-siú. Kun-kù Ò-tāi-lī-a ê hoat-lu̍t, "Eng-kok kun-chú" to̍h-sī Ò-chiu ê kun-chú. 1999 nî, Ò-tāi-lī-a kú-hêng [[chôan-bîn kong-koat]], iōng [[kiōng-hô thé-chè]] chhú-tāi lú-hông ê thê-àn siū hó͘-koat.
== ChéngChèng-tī ==
Eng-kok lú-ông sī Ò-tāi-lī-a liân-pang ê kok-ka gôan-siú, chóng-tok sī lú-ông ê tāi-piáu. Put-jījî-kò sū-si̍t siōng "kun-chú" chí-sī 1-chióng siōng-tin. Kok-ka ê hêng-chèng kôan-le̍k iû Lōe-koh khòng-chè, chóng-lí sī lōe-koh ê léng-tō-lâng Chóng-lí it-poaⁿ lâi kóng to̍h-sī Chiòng-gī-īⁿ to-só·sò͘-tóng ê léng-siù.
Liân-pang gī-hōe iû 2-ê gī-īⁿ cho͘-sêng : Chiòng-gī-īⁿ (150-se̍k) kah Chham-gī-īⁿ (76-se̍k). 2-ê gī-īⁿ múi-hông 3-nî kú-hêng 1-pái ê sóan-kí.
=== Chú-iàu ê siâⁿ-chhī ===
* [[Canberra]] (SiuSiú-to͘)
* [[Sydney]]
* [[Melbourne]]
== Tē-lí ==
Ò-tāi-lī-a kok-lâilāi tōa-to-sò͘ ê só͘-chāi sī soa-bo̍k he̍k-chiá pòaⁿ-soa-bo̍k tē-tài (soa-bo̍k chiàm 40%). Kok-ka ê tang-lâm-pō͘ kah sai-lâm-pō͘ sio̍k Un-tài khì-hāu, thô͘-chit khah pûi; pak-pō͘ só͘-chāi sī Jia̍t-tài khì-hāu, 1-pòaⁿ sī [[Jia̍t-tài ú-nâ]], koh 1-pòaⁿ sī [[chháu-gôan]]; tang-pak-pō͘ ū 1-ê chôan sè-kâikài siōng-tōa ê [[san-ô͘-chiau]]: [[Tāi-pó-ta]] (Great Barrier Reef; 大堡礁)
== Keng-chè ==
Ò-tāi-lī-a sī 1-ê chiâⁿ hôan-êng ê se-sek hūn-ha̍p-hêng keng-chè ê kok-ka, jîn-kun [[GDP]] kah [[Au-chiu]] sù-tāi keng-chè-thé ū-tè pí. ChōeChòe-kīn chit-chām, Ò-tāi-lī-a ê keng-chè siū-tio̍h chôan-kiû keng-chè lo̍h-nńg ê éng-hiáng, ôan-á pàng-bān cheng-tióng ê sok-tō͘.
== Jîn-kháu ==
Ò-tāi-lī-a tōa-to-sò͘ kok-bîn ê chó·-sian sī 19, 20 sè-kí ê sî-kî î-bîn kòe--lâi ê Eng-kok-lâng. Che í-gōa, koh ū 1-kóa [[Hi-lia̍p]], [[Italia]] kah [[A-chiu]] kok-ka ê î-bîn poaⁿ-lâi chia tòa. [[Gôan-chū-bîn]] chiàm ê pí-lē khah bô kàu 1%. Chham chin-chōe hoat-ta̍t kok-ka sio-siông, jîn-kháu ló-hòa ê būn-tôe ôan-á khùn-jiáu tio̍h Ò-tāi-lī-a.
Ò-tāi-lī-a ê thóngthong-iōng-gí sī [[Eng-gí]]. 1-kóa-á gôan-chū-bîn kàu-taⁿ iu-gôan pó-liû in ê [[cho̍k-gí]]. IÎ-bîn cho̍k-kûn ê tē-2 tāi óng-óng ē-hiáng kóng bú-gí kah Eng-gí.
== Chong-kàu ==
| 