"Phêⁿ-ô͘-koān" pán-pún chi-kan bô-kāng--ê tē-hng

刪去的內容 新增的內容
Chhoà-èthó-lūn | kòng-hiàn
無編輯摘要
Chùn-hiànthó-lūn | kòng-hiàn
hun-toāⁿ
Tē 3 chōa:
'''Phêⁿ-ô͘-koān / Phîⁿ-ô͘-koān''' sī [[Tâi-oân]] ê 1-ê [[koān]], tiàm-tì [[Tâi-oân-tó]] sai-pêng ê hái-nih, oá [[O͘-chúi-kau]].
 
==Tē-lí==
Phîⁿ-ô͘ tī [[Tâi-oân háiHái-kiap]] ê tang-lâm-hng. [[Pak-hôe-kui-soàⁿ]] (the Tropic of Cancer) 23.27-tō͘ keng-kè [[Hó͘-chíⁿ-tó]] ê lâm-pêng. Só͘-ū ê tó-sū hun-soàⁿ tī pak-hūi<!--北緯--> (north latitude) 23.12-tō͘ ~ 23.47-tò͘ kah tang-keng<!--東經--> (east longitude) 119.19-tō͘ ~ 119.43-tō͘ tiong-kan ê hái-bīn. Phîⁿ-ô͘ lî tang-pêng kài-kīn ê lio̍k-tè ū 24 hái-lí, lî sai-pêng kài-kīn ê lio̍k-tè ū 70 hái-lí.
 
===Phîⁿ-ô͘ Kûn-tó===
Phîⁿ-ô͘ lióng-kiōng ū 90-kúi-gê [[tó-sū]]. Ū chi̍t-koá bô-lâng-toà ê tó-sū mā-ū kā-i hō-miâ. [[Má-keng pún-tó]] pun chhut [[Má-keng-chhī]] kah [[Ô͘-sai-hiong]] nn̄g-gê hêng-chèng-khu. [[Tiong-tun]] sī chi̍t-gê tó, i chi̍t-thâu chō-kiô chiap Ô͘-sai-hiong, lēng-goā chi̍t-thâu chō-kiô chiap sio̍k [[Pe̍h-soa-hiong]] ê [[Pe̍h-soa-tó]]. Pe̍h-soa-hiong ê [[Thong-liûⁿ]] chō toā-kiô thàu [[Sai-sū]] (Sai-sū-hiong). Má-keng pún-tó lâm-pêng ê nn̄g-gê tó-sū: [[Tháng-poèⁿ]] kah [[Hó͘-chíⁿ]] tī hêng-chèng-khu sī ūi-hō͘ Má-keng-chhī. Koh lo̍h-lâm iâu-ū [[Bāng-oaⁿ]] kah [[Chhit-bí]] (kū-miâ kiò Toā-sū) nn̄g-gê hiong. Chi̍t-chhī gō͘-hiuⁿ.
 
===Khì-haū===
Phîⁿ-ô͘ só͘-ū ê tó-sū lóng pîⁿ-tháⁿ-tháⁿ, bô koân-soaⁿ, kē-kē thóng-chhut hái-bīn. Bô sím-mi̍h thang chia-cha̍h. Tang-thiⁿ tang-pak-hong ti̍t-koàn, toà kiâm-chúi-ian, ū kiâm-hun ê hái-hong, kap chhiū-châng, hoe-chháu, lông-chok-bu̍t ê sêng-tióng seng-chûn, chū-bîn ê seng-oa̍h, seng-oa̍h-hong-sek lóng-ū chiok bi̍h-chhiat ê koan-hē. Phîⁿ-ô͘ tī [[chhiⁿ-miâ]] kàu [[tiong-chhiu]] chit-toāⁿ sî-kan ū chi̍t-nî-tiong kài-hó ê thiⁿ-khì.
 
==Khiā-chhù==
Chū-kó͘-í-lâi Phîⁿ-ô͘ thoân-thóng ê khiā-chhù bô chháu-chhù kah tek-kóng-chhù, ū chho͘-ióng--ê thô͘-kak-chhù, ló͘-kó͘-chhù, chio̍h-thâu-chhù. Che ham khì-hāu kah khoân-kéng só͘ the̍h-oē-tio̍h ê châi-liāu ū chiok-toā ê koan-hē.
 
==Lông-chok-bu̍t==
Chū-bîn tī lio̍k-tē chú-iàu chèng [[han-chû]], [[lō͘-sóe]], [[thô͘-tāu]]. Thong siông lō͘-sóe kah thô͘-tāu sī chèng-tī kâng chi̍t-khu hn̂g-nih, chi̍t-lân lō͘-sóe chi̍t-lân thô͘-tāu chiap-teh-chèng. Kiⁿ-nî chit-khu-hn̂g nā-sī tiām han-chû, mîn-nî chit-khu-hn̂g tio̍h-oē oāⁿ-chèng lō͘-sóe kah thô͘-tāu, phiah-bián hn̂g-thô͘ khì-hō͘-i sàn-khì (bô-kàu-pûi). Kî-tha lông-chok-bu̍t, so͘-chhài mā-ū sio-kah-chèng boē oân-chôan-bô tō-tio̍h. M̄-koh, Phîⁿ-ô͘ ê [[]] lóng-sī goā-lâi--ê.
 
==Seng-oah==
Phîⁿ-ô͘-lâng tī lio̍k-tè oē chò [[soaⁿ-sit]]. Moáⁿ-moáⁿ-sī ê [[hái-phiâⁿ]] sī lēng goā chi̍t-gê ji̍t-siông seng-oa̍h, oa̍h-tōng ê khong-kan. Ū-thang-sî-a tī hái-phiâⁿ ē-hái só͘-tit pēng-boē-su chò soaⁿ-sit. Nā-sī hái-kîⁿ ū chi̍t-gê káng, chhim-tō͘ koh ū-kàu, ū hak-chûn, iâu oē-tàng chhut-hái kiâⁿ-chûn thó-hái lia̍h-hû. Phîⁿ-ô͘ chāi-toē-lâng nā-bô pa̍t-hāng bô͘-seng thàn-chia̍h--ê thâu-lō͘. Toā-toā-soè-soè lóng-oē-táng án-ne, bô-[[lâu-sì]] tō chhiūⁿ-soaⁿ chèng-choh, ū-lâu-sì tō lo̍h-hái ē-hái, lâi kè ji̍t-chí.
 
Lâng chin-choē. Chia̍h, ēng m̄ chām-chat. Khah-choē--ê hái-phiâⁿ, hái-sán ... . Hái-sán sī chū-jiân siⁿ-thoàⁿ<!--繁衍-->, ah-sī lâng-kang iuⁿ-siûⁿ<!--撫育-->, mā boē-hù thang hō͘-lâng lâi tāi-liōng thún-ta̍h, phah-phún. Chin-kín oē ta-khù. Phîⁿ-ô͘ ū bô-kâng hong-thó͘-jîn-chêng, jîn-bûn-kéng-koan, tāi-chū-jiân, ..., thang hō͘-lâng léng-ngō͘, him-sióng. Sī kui-nî-thàng-thiⁿ bô-êng-chhih-chhih ê lâng hiu-ká hioh-khùn, tiāu-chiat seng-oa̍h pō͘-tiāu, choán-oāⁿ sim-chêng ê hó-só͘-chāi.
 
 
==Hêng-chèng tan-ūi==