Sè-khún

(Tùi Bacteria choán--lâi)
?Sè-khún
Toā-tn̂g-khún
Escherichia coli
Seng-bu̍t-ha̍k hun-lūi
He̍k: Bacteria
Mn̂g

Acidobacteria
Actinobacteria
Aquificae
Bacteroidetes
Chlamydiae
Chlorobi
Chloroflexi
Chrysiogenetes
Cyanobacteria
Deferribacteres
Deinococcus-Thermus
Dictyoglomi
Fibrobacteres
Firmicutes
Fusobacteria
Gemmatimonadetes
Nitrospirae
Planctomycetes
Proteobacteria
Spirochaetes
Thermodesulfobacteria
Thermomicrobia
Thermotogae
Verrucomicrobia

Sè-khún (細菌; bacterium; ba̋i-kín) sī sò·-bo̍k chìam chiok-chē ê iú-ki-thé. Sè-khún pī the̍h-lâi chí-chheng prokaryotes he̍k eubacteria sīm-chí pau-koah Archaea. Chia, sè-khún kan-taⁿ kóng-sī eubacteria. Gián-kiù sè-khún ê ha̍k-būm kìo-chò sè-khún-ha̍k, sī bî-seng-bu̍t-ha̍k ê kî-tiong chi̍t pō·-mn̂g.

Sè-khún sī só·-ū seng-bu̍t lāi-té sò·-liōng siāng-chē ê. In kóng-hoat chûn-chāi tī thô·-bah, chúi ê khoân-kéng, koh kah kî-thaⁿ seng-bu̍t kiōng-seng (symbiosis). Chiok-chē pēⁿ-goân-thé sī sè-khún. Sè-khún ê hêng-thé chiâⁿ-sè, éng-éng kan-taⁿ 0.5 kàu 5.0 μm hiah-tōa, sui-bóng ū-ê khah-tōa chhiūⁿ Thiomargarita namibiensis kap Epulopiscium fishelsoni ē tōa-kàu chhiau-kòe 0.5 mm. In it-poaⁿ ū sè-pau-piah, chhiūⁿ si̍t-bu̍t kap ko͘ hit-khoán, m̄-koh, sè-khún ê sè-pau-piah chèng-siông sī peptidoglycan só· kò·-sêng, m̄-sī cellulose (tī si̍t-bu̍t), ia̍h-m̄-sī chitin (tī fungus), kah eukaryote ê sè-pau-piah mā-m̄-sī sio-kâng-goân-thâu ê. Chiâⁿ-chē ē ēng flagellum lâi sóa-tín-tang, m̄-koh in ê kò·-chō kah kî-thaⁿ seng-bu̍t ê bô-kâng.

Guā-pōo liân-kiat

siu-kái