Indira Gandhi
Indira Priyadarshini Gandhi (goân-sèⁿ Nehru, 1917 nî 11 goe̍h 19 ji̍t – 1984 nî 10 goe̍h 31 ji̍t) sī Ìn-tō͘ ê siú-siòng, tī 1966 kàu 1977 nî liân chò 3 jīm, koh lēng gōa chi̍t jīm tī 1980 kàu 1984 nî kî-kan.
I tè-bé hō͘ Sikh-kàu ê ke̍k-toan-phài àm-sat.
Chhut-sin
siu-káiIndira Priyadarshini Nehru sī Ìn-tō͘ to̍k-li̍p liáu-āu thâu jīm siú-siòng Jawaharlal Nehru ē to̍k-kiáⁿ. I sī Visva-Bharati Tāi-ha̍k kap Oxford Tāi-ha̍k chhut-sin--ê. 1942 nî, kap Ìn-tō͘ Kok-bîn Gī-hōe (Gī-hōe Tóng) ê chèng-tī-chiá Feroze Gandhi kiat-hun.
Chèng-tī sū-gia̍p
siu-káiIndira Gandhi pun-sin sī chip-chèng ê Gī-hōe Tóng tùi 1955 nî khai-sí ê kang-chok úi-oân-hōe (Eng-gí: working committee) sêng-oân. 1959 nî ê sî, Gandhi hông soán chò tóng-chú-se̍k. Tī 1964 nî chap-ūi Nehru ê sin siú-siòng Lal Bahadur Shastri chí-tēng Gandhi chò Chu-sìn kap Hòng-sàng Pō͘-tiúⁿ (Minister of Information and Broadcasting). Shastri tī 1966 nî kòe-sin, Gandhi chiō chiap chò Gī-hōe Tóng ê sin léng-tō-chiá, tông-sî ia̍h chiâⁿ chò siú-siòng. Tong-sî Gandhi chú-iàu ê kēng-cheng tùi-siòng sī hoán-tùi-phài ê Morarji Desai. 1967 nî, Gandhi tī soán-kí taⁿ ū sió iâⁿ, chiō chiap-siū Desai chò tāi-lí siú-siòng. Kàu 1971 nî ê sî, Gandhi chiah tit tio̍h koat-tèng-sèng ê sèng-lī.
Gandhi sī 1971 nî bóe Tang Bengal (kin-á-ji̍t ê Bangladesh) thoat-lî Pakistan ê chi-chhî-chiá. Ìn-tō͘ ê kun-tūi tè-bé phah iâⁿ Pakistan, liáu-āu Bangladesh kiàn-li̍p. Siū tio̍h chiàn-cheng sèng-lī ê éng-hióng, Gandhi tī 1972 nî 3 goe̍h koh chi̍t pái niá-chhōa Gī-hōe Tóng phah iâⁿ soán-kí. Soán-kí si̍t-pāi ê Siā-hōe-chú-gī Tóng tè-bé kò-sò͘ i ûi-hoán soán-kí kui-tēng. 1975 nî ê sî, Allahabad ê Ko-téng Hoat-īⁿ phòaⁿ Gandhi put-lī, chō-sêng i pì-su ài kau chhut ùi gī-hōe ê chit-ūi.
Gandhi tùi chhâi-phòaⁿ ê hoán-èng sī soan-pò͘ Ìn-tō͘ chìn-ji̍p kím-kip chōng-hóng, chiong chèng-tī siōng ê hoán-túi-chià koaiⁿ-kaⁿ, chìn-chi̍t-pō͘ koh kiàn-li̍p khí hān-chè kò-jîn chū-iû ê hoat-lu̍t. Chi̍t tōaⁿ sî-kî i thong-kòe bōe chió bô siū o-ló ê chèng-chhek, pau-koat tōa-kui-bô͘ ê seng-sán khòng-chè. 1977 nî, chìn-chêng hông iân-kî ê soán-kí têng-sin kí-hêng, Gandhi kap i-ê chèng-tóng sit-sè. Janata Tóng chiâⁿ chò sin-ê chip-chèng-chiá. Tī 1978 nî, Gandhi ê chi-chhî-chiá tùi goân Gī-hōe Tóng pun chhut chi̍t phài hō chò Gī-hōe (I) Tóng (Congress (I) Party), "I" sī Indra ê ì-sù. Gandhi tī 1977 nî 10 goe̍h kàu 1978 nî 12 goe̍h kî-kan, in-ūi hú-pāi ê kò-sò͘ ji̍p kaⁿ.
Kàu 1978 nî 11 goe̍h, Gandhi koh têng-sin tòng-soán kok-hōe gī-goân. Chá-chêng chip-chèng ê Janata Tóng tī 1979 nî 8 goe̍h sit-pāi. Tī 1980 nî 1 goe̍h ê hā-gī-īⁿ Lok Sabha soán-kí, Gandhi kap Gī-hōe (I) Tóng tit tio̍h tōa iâⁿ. I-ê hāu-seⁿ Sanjay Gandhi tī hit chūn oa-ná chò gī-oân, jî-chhiá sī i-ê kò͘-mn̄g. Tong-sî só͘-ū ê su-hoat àn-kiāⁿ lóng chhú-siau--khì. Chóng-sī Sanjay ùi 1980 nî hui-hêng-ki sit-sū sí-bông. Gandhi tī kang-gia̍p hoat-tián ê hong-bīn chhái-ēng chhin siā-hōe-chú-gī ê chèng-chhek, kiàn-li̍p chhin So͘-liân ê koan-hē, lī-ēng lâi tùi-khòng Pakistan. 1980 nî-tāi, Ìn-tō chē-ê tē-hng tng teh iau-kiû ka-kiông chū-chú tē-ūi, kî-tiong mā pau-koat Punjab séng-hūn sú-iōng po̍k-le̍k oa̍h-tāng ê Sikh-kàu ke̍k-toan-phài. 1984 nî, Gandhi phài kun-tūi kong-kek Amritsar ê Sikh sîn-biō Harimandir, chō-sêng 450-ê Sikh sí--khì. Kâng nî 10 goe̍h 31 ji̍t, Gandhi tī ka-tī ê hoe-hn̂g hō͘ ka-tī ê nn̄g-ê siú-ōe pò-siû chhèng-sat.
Chham-chiàu
siu-kái- Kathleen Kuiper, pian. (2010). "Indira Gandhi". Britannica Guide to the World's Most Influential People: 100 Most Influential Women of All Time (ēng Eng-gí). Encyclopaedia Britannica, Inc. ISBN 978-1-61530-058-7.