Samoa

Samoa To̍k-li̍p-kok (Samoa-gí: Malo Sa'oloto Tuto'atasi o Samoa, Eng-gí: Independent State of Samoa) tiàm-tī lâm Thài-pêng-iûⁿ ê kûn-tó, tāi-khài tī Ha-óa-ih kap Niú-se-lân ê tiong-ng. 1900 nî kàu 1914 nî chi-kan hō-chò Tek-kok léng Samoa, 1914 nî kàu 1997 nî chi-kan kiò chò Sai Samoa. Tī 1962 nî to̍k-li̍p.

Samoa To̍k-li̍p-kok Independent State of Samoa Malo Saʻoloto Tutoʻatasi o Sāmoa
kok-kî kok-hui
Chu-kù: Faʻavae i le Atua Sāmoa "Samoa sī Siōng-tè chhòng-chō ê"
Kok-koa:  O Le Fuʻa O Le Saʻolotoga O Samoa "Chū-iû ê kî-á"
Siú-to͘ kap siāng-tōa siâⁿ-chhī	Apia
Koaⁿ-hong gí-giân	Samoa-gí, Eng-gí
Chèng-hú	tan-it-chè, gī-hoē-chè, kiōng-hô-kok
• O le Ao o le Malo	Tuimalealiʻifano Vaʻaletoʻa Sualauvi 2-sè
• chóng-lí	Fiamē Naomi Mataʻafa
• Li̍p-hoat Gī-hoē gī-tiúⁿ	Papali’i Li’o Taeu Masipau
Li̍p-hoat ki-kò͘	Li̍p-hoat Gī-hoē
Bīn-chek
• Lóng-chóng	2,842 km2 (1,097 sq mi) (tē 167 miâ)
• Chúi-he̍k (%)	0.3
Jîn-kháu
• 2020 nî phó͘-cha	202,506 (tē 176 miâ)
• Bi̍t-tō͘	70/km2 (181.3/sq mi)
GDP (PPP)	2018 nî kó͘-kè
• Lóng-chóng	$1.188 cha̍p-ek
• Pêng-kin	$5,962
GDP (bêng-gī)	2018 nî kó͘-kè
• Lóng-chóng	$881 pah-bān
• Pêng-kin	$4,420
Gini (2013 nî)	38.7 tiong
HDI (2019 nî)	0.715 ko · tē 111 miâ
Hoè-pè	Samoa tālā (WS$) (WST)
Sî-khu	UTC+13 (WST)
Sî-kan keh-sek	dd/mm/yyyy
Khui-chhia hong-hiòng	chó
tiān-oē khu-hō	+685
ISO 3166 tāi-hō	WS
Siōng-téng domain	.ws

Le̍k-sú

Tī kong-goân-chêng 1000 nî Samoa tiō ū-lâng tī chia khiā-ke--ah. Āu--lâi, tiō chhut-hiān í Samoa chò he̍k-sim khu-he̍k ê Tui Manuʻa pang-liân. Tāi-iok 1000 nî, Samoa hō͘ Tuʻi Tonga Tè-kok cheng-ho̍k--khì. 1250 nî Mālietoa ka-cho̍k kā Chhim-ji̍p-chiá kóaⁿ hō͘ cháu, Samoa chiâⁿ-chò hō͘ hoan-thâu-bak thóng-tì ê to̍k-li̍p chèng-tī si̍t-thé. Tī Tē-jī-chhù Samoa Lāi-chiàn liáu-āu ê 1900 nî, Samoa kûn-tó hŏng phòa-chò nn̄g pêng; Tang-pō͘ ê tó sī Bí-kok lâi thóng-tì chiâⁿ-chò chit-má ê Bí-kok léng Samoa, sai-pō͘ ê tó tiō chiâⁿ-chò Tek-kok ê si̍t-bîn-tē. 1914 nî 8--goe̍h Tē-it-chhù Sè-kài Tāi-chiàn tú khai-sí, Niú-se-lân chiàm-niá Tek-kok léng Samoa, lâi hông-chí Tek-kok kā tòng-chò Thài-pêng-iûⁿ ê hái-kun ki-tē. 1919 nî chiàu Versailles Tiâu-iok, Tek-kok kā Sai-Samoa niū hō͘ Niú-se-lân úi-jīm thóng-tì.

Niú-se-lân chêng-chêng āu-āu í Kok-chè Liân-bêng kap Liân-ha̍p-kok ê miâ-gī thok-koán Sai-Samoa, kàu 1962 nî chiaⁿ--goe̍h chhoe-1 Sai-Samoa To̍k-li̍p-kok sêng-li̍p; sī Polynesia tó-kok chi-tiong thâu chi̍t ê tī 20 sè-kí to̍k-li̍p ê kok-ka. 1997 nî 7--goe̍h chhoe-4 chèng-hú siu-kái hiàn-hoat, kā kok-miâ kái-chò Samoa To̍k-li̍p-kok.

2006 nî 3--goe̍h 31, Samoa gī-hōe kú-hêng soán-kú, chip-chèng ê Jîn-koân Pó-hō͘ Tóng iū-koh tī tāi-soán iâⁿ--ah, theh-tio̍h gī-hōe 49 se̍k lāi-té ê 30 ê se̍k-ūi.

Thian-chú-kàu kàu-tn̂g

2017 nî Samoa chhiam-sú Kìm-chí He̍k-chú Bú-khì Tiâu-iok. Kâng-nî 6--goe̍h gī-hōe kā Samoa Hiàn-hoat tē-it tiâu siu-chèng, hō͘ Ki-tok-kàu chiâⁿ-chò kok-kàu.