Tâi-oân Gī-hōe Siat-tì Ūn-tōng
Tâi-oân Gī-hōe Siat-tì Ūn-tōng (台灣議會設置運動) sī hoat-seng tī 20 sè-kí chiân-kî ê Tâi-oân chèng-tī ūn-tōng. Chit hāng ūn-tōng iû Sin-bîn-hōe hoat-khí, sī hióng Tè-kok Gī-hōe cheng-chhú tī Tâi-oân siat-tì chū-tī gī-hōe ûi chú-iàu sò͘-kiû ê ūn-tōng. Chit tiûⁿ ūn-tōng sī Tâi-oân bîn-kan ùi bú-le̍k hoán-khòng Ji̍t-pún thóng-tī choán-óng kīn-tāi-sek chèng-tī ūn-tōng ê choán-piàn-tiám; lēng-gōa iā sī Ji̍t-pún sî-tāi le̍k-sî siōng-kú koh kui-bô͘ siōng-tōa ê chèng-tī ūn-tōng. Chit pái ūn-tōng ê hoat-seng ē-ēng tui-sok kàu 1918 nî ê Lio̍k-sam-hoat Thiat-hòe Ūn-tōng. Lîm Têng-lo̍k jīm-ûi thiat-hòe Lio̍k-sam-hoat bû-ī chiap-siū Ji̍t-pún thóng-tī tong-kio̍k ê Lōe-tē Iân-tiông Chú-gī chèng-chhek, sún-hāi Tâi-oân ê te̍k-sû-sèng kap to̍k-li̍p-sèng. Siū-tio̍h i-ê chú-tiuⁿ ê éng-hióng, ūn-tōng ê lō͘-soàⁿ iû goân-pún ê thiat-hòe Lio̍k-sam-hoat choán-óng siat-tì Tâi-oân chū-tī gī-hōe. Chú-tiuⁿ ki-î Ji̍t-pún li̍p-hiàn chèng-tī ê cheng-sîn, eng-kai ài siat-tì Tâi-oân Gī-hōe, kā Chóng-tok-hú ê li̍p-hoat-koân kau-hoân hō͘ Tâi-oân jîn-bîn.
Ùi 1921 nî 1 goe̍h 30 hō tē-it pái hióng Tè-kok Gī-hōe thê-chhut Tâi-oân Gī-hōe Siat-tì Chhéng-goān-su (台灣議會設置請願書), chì 1934 nî 9 goe̍h 2 hō koat-gī thêng-chí ûi-chí, ūn-tōng le̍k-sî lóng-chóng 14 tang, thê-chhut kòe 15 pái chhéng-goān. Ūn-tōng chho͘-kî ê chham-ú-chiá chú-iàu sī tī Tang-kiaⁿ ê Tâi-oân liû-ha̍k-seng. Lo̍h-bòe kàu tē-saⁿ pái chhéng-goān tiû-pī ê sî-chūn, chiah kiōng-tông sêng-li̍p Tâi-oân Gī-hōe Kî-sêng Tông-bêng-hōe, tān-sī hō͘ Tâi-oân Chóng-tok Tiân Kiān-tī-lông í hông-gāi an-lêng siā-hōe tia̍t-sū ûi-iû kìm-chí, mā liōng-sêng tī-kéng sū-kiāⁿ ê chèng-tī pek-hāi sū-kiāⁿ. Put-kò, chit chhù ūn-tōng lo̍h-bóe tit-tio̍h Ji̍t-pún î-lūn kap Tâi-oân bîn-chiòng ê tông-chêng, chham-ú jîn-sò͘ māi-hiòng ko-hong. Put-kò, tī 1931 nî Tâi-oân Bîn-chiòng-tóng pī-pek kái-sàn liáu-āu, in-ūi sit-khì chi-chhî thoân-thé koh siū-tio̍h Fasci Chú-gī ê ap-chè, ūn-tōng tī 1934 nî chèng-sek soan-pò tiong-chí.
Tâi-oân Gī-hōe Siat-tì Ūn-tōng tû-liáu tùi Tâi-oân bîn-chiòng kiàn-li̍p hoat-tī ê koan-liām kap khak-li̍p tùi hiàn-chèng cheng-sîn ê tui-kiû, Tâi-oân Chóng-tok-hú iā sūn-èng ūn-tōng sêng-li̍p Chóng-tok-hú Phêng-gī-hōe, pēng-chhiáⁿ tī 1935 nî chiu-chhī-ke-chng poàn-sò͘ gī-oân kái iû bîn-soán, chiâⁿ-chò Tâi-oân tē-hng chū-tī ê iân-khí.