Curiosity (Eng-gí ho͘-im: /kjʊərɪˈɒsɪti/ "Óa-im: "ku-li-ó-si-tih"") sī Bí-kok NASA siat-kè chè-chō ê chi̍t chiah Hóe-chheⁿ thàm-chhâ-chhia (rover). Hō-miâ Curiosity chit jī ê ì-sù sī "hòⁿ-kî." Curiosity sī thàm-chhâ oa̍h-tāng Hóe-chheⁿ Kho-ha̍k Si̍t-giām-sek (Mars Science Laboratory; MSL) jīm-bū lāi-bīn chòe chú-iàu ê pō͘-hūn.

Hoat-siā kap hâng-hêng siu-kái

Siông-sè chhiáⁿ khoàⁿ: Hóe-chheⁿ Kho-ha̍k Si̍t-giām-sek

MSL jīn-bū chhut-hoat ê tē-tiám sī Florida ê Canaveral Hái-kak, ùi chāi-tē sî-kan ê 2011 nî 11 goe̍h 26 ji̍t ê chái-khí 10:02 (UTC sî-kan 15:02) hoat-siā. Sú-iōng ê hóe-chìⁿLiân-ha̍p Hoat-siā Liân-bêng (United Launch Alliance) seng-sán ê Atlas V khoán-sek.

Curiosity chhia, sī hông té ùi hóe-chhìⁿ lāi-bīn ê sûn-hâng-tōaⁿ (cruise stage), Atlas V kî-tha ê pō͘-hūn lóng thoat-lî liáu-āu, chhun--lo̍h-lâi sûn-hâng-tōaⁿ chò chòe-āu ê thài-khòng hâng-hêng.

Iáu bōe kàu Hóe-chheⁿ chìn-chêng, tī 2011 nî ê 12 goe̍h 13, Curiosity í-keng khai-sí teh koan-chhek thài-khong ê hòng-siā-sòaⁿ chōng-hóng, che sī beh chhái-chi̍p bī-lâi chài-lâng jīn-bū só͘ su-iàu ê chu-liāu.

Kàng-lo̍h siu-kái

UTC sî-kan 2012 nî 8 goe̍h 6 ji̍t ê 05:17, hông chài tī sûn-hâng-tōaⁿ lāi-bīn ê Curiosity tī Gale Ún-se̍k-khut (Gale Crater) kàng-lo̍h. Tong-sî ki-hâi chián-á seng chiong lām-soh chián tn̄g, hō͘ sûn-hâng-tōaⁿ kap tāi-khì-khak (aeroshell) hun--khui. Liáu-āu sûn-hâng-tōaⁿ siám ji̍p pa̍t-ê tôaⁿ-tō (trajectory), tī Hóe-chheⁿ ê tāi-khì-chân lāi sio tiāu.

Ùi Hóe-chheⁿ ê sì-ûi, ū saⁿ lia̍p í-chá hông sàng kòe hia--ê, koh tī pún jīn-bū sio phòe-ha̍p ê kúi-tō-ki (orbiter) Mars Reconnaissance Orbiter, 2001 Mars Odyssey, kap Mars Express, lóng khak-jīm liáu kàng-lo̍h ê khang-khòe.

Curiosity kàng-lo̍h tī lî Gale Ún-se̍k-khut tiong-sim 2.4 kong-lí ê só͘-chāi. Chit-ê tē-tiám hông NASA hō-miâ chò Bradbury Landing.

Hóe-chheⁿ oa̍h-tāng kap hoat-kiàn siu-kái

2012 nî siu-kái

 
8 goe̍h 6 ji̍t ēng MAHLI hip ê thâu chi̍t tiuⁿ chhái-sek siòng-phìⁿ.

2012 nî 8 goe̍h 8 ji̍t, Jīm-bū Khòng-chè-só͘ khai-si kái-sin Curiosity ê tiān-náu nńg-thé, chiong goân-lâi ēng tī kàng-lo̍h kòe-têng ê nńg-thé,[1] tùi tē-kiû ap-ló͘ kòe beh ēng tī Hóe-chheⁿ piáu-bīn chok-gia̍p ê nńg-thé. Thè-ōaⁿ khang-khòe tī 15 ji̍t goân-sêng.[2] Curiosity tùi 8 goe̍h 15 khai-sí liáu liân-sio̍k kúi kang ê chhì-giām. I tī 19 ji̍t ê sî, tùi kàng-lo̍h tē-tiám ê chi̍t lia̍p pian-hō N165 ê chio̍h-thâu chhì ēng ChemCam chong-pī ê laser.

Curiosity tī 8 goe̍h 29 thâu chi̍t kái sóa tāng, sái hiòng tang-pêng tāi-iok 400 kong-chhioh hn̄g ê Glenelg. Iáu bōe kàu chìn-chêng ê lō͘ lìn, Curiosity gián-kiù liáu chi̍t lia̍p kim-jī-thah hêng ê chio̍h-á, chit lia̍p chio̍h-thâu hông hō-miâ "Jake Matijevic", sī Curiosity ê chi̍t ūi tiōng-iàu siat-kè-chiá ê miâ-jī, i tī Curiosity kàng-lo̍h kòe-āu bô loa̍h kú tio̍h kòe-sin--ah. Jack chio̍h-thâu, ū 25 kong-hun koân, 40 kong-hun khoah.

2012 nî 9 goe̍h 27, NASA ê kho-ha̍k-ka soan-pò͘ Curiosity hoat-kiàn kó͘-tāi chúi-liû ê chèng-kù.[3]

9 goe̍h 30 ji̍t ê sî, Curiosity koh tiâu-cha lēng-gōa chi̍t lia̍p hō-miâ "Bathurst Inlet" ê sè-lia̍p chio̍h. Bathurst Inlet chit-ê miâ sī tòe Ka-ná-tah pak hái-hōaⁿ ê chi̍t-ê hái kháu Bathurst Inlet hō--ê.

Kàu 10 goe̍h 7 ji̍t, koh tī Rocknest chi̍t ūi hoat-kiàn chi̍t tè "kim-kim ê mi̍h-kiāⁿ", kho-ha̍k-ka hi̍p-siōng liáu-āu, tāi-seng sī jīn-ûi che sī thài-khong-chûn ka-tī lak--lo̍h-lâi ê sè-iú-á. Āu--lâi hū-kīn koh kè-sio̍k chhōe tio̍h kâng lūi ê mi̍h, hông jīn-ûi khó-lêng sī chāi-tē chûn-chāi ê bu̍t-chit.

11 goe̍h 22, Curiosity ēng APXS chong-pī lâi hun-sek "Rocknest 3" chio̍h-thâu. Liáu-āu chiō hiòng "Point Lake" kè-sio̍k sái kòe. 12 goe̍h 3 ji̍t, NASA pò-tō Curiosity thâu chi̍t pái siông-sè ê soa-thô͘ hun-sek. Tī Hóe-chheⁿ thô͘-kha lāi-bīn chhōe tio̍h chúi hun-chú, liû-hông kap iâm-sò͘.[4]

2013 nî siu-kái

2013 nî ê 2 goe̍h 2 ji̍t, Curiosity thâu chi̍t pái sú-iōng chǹg-á, tī Yellowknife Bay chǹg "John Klein" chio̍h-thâu. Kun-kù chit hāng kiám-giām, NASA tī 3 goe̍h sî pò-kò Curiosity hoat-kiàn liáu Gale Crater í-chá pat sek-ha̍p bî-seng-bu̍t ê tē-chit hòa-ha̍k khoân-kéng. Kî-tiong i giām tio̍h chúi, jī-sng-hòa thòaⁿ-sò͘, sng-sò͘, jī-sng-hòa liû-hông kap liû-hòa-chúi-sò͘.[5]

4 goe̍h 8 ji̍t, NASA pò-kò Hóe-chheⁿ ê tāi-khì-chân siau-si̍t ê chêng-hêng. Che sī kun-kù argon tông-ūi-sò͘ pí-lē (argon isotope ratios) gián-kiù thui-lūn--ê. 7 goe̍h 19, in koh pò-kò tùi tāi-khì-chân ê sin hun-sek, chai-iáⁿ liáu kàng-lo̍h tē-tiám hū-kīn khiàm me-sán (methane) ê chêng-hêng. Lēng-gōa ia̍h hoat-kiàn Hóe-chheⁿ í-keng sit khí liáu tōa-liōng ê tāi-khì-chân; in ūi tī tông-ūi-sò͘ cho͘-sêng lāi goân khì-thé goân-sò͘ chin hong-hù, iû-kî sī argon kap thòaⁿ-sò͘.[6]

2014 nî siu-kái

2014 nî 9 goe̍h 11, Curiosity lâi kàu Mount Sharp (Aeolis Mons) tē-tiám.

2017 nî siu-kái

Sol (hóe-chheⁿ-téng 1 kang) 1852 ê sî, Curiosity ēng Navcam chhōe hûn kap tîn-hong (dust devil).[7]

Chham-khó siu-kái

  1. The Curiosity Rover Preps for Big Plans After its Daring Descent Time. August 9, 2012
  2. M. Wall - Mars rover survives 'brain transplant' with flying colors - NBC
  3. Brown, Dwayne; Cole, Steve; Webster, Guy; Agle, D.C. (2012-09-27). "NASA Rover Finds Old Streambed On Martian Surface". NASA. 2017-01-26 khòaⁿ--ê. 
  4. Brown, Dwayne; Webster, Guy; Neal-Jones, Nancy (December 3, 2012). "NASA Mars Rover Fully Analyzes First Martian Soil Samples". NASA. December 3, 2012 khòaⁿ--ê. 
  5. Agle, DC; Brown, Dwayne (March 12, 2013). "NASA Rover Finds Conditions Once Suited for Ancient Life on Mars". NASA. March 12, 2013 khòaⁿ--ê. 
  6. Webster, Guy (2013-04-08). "Remaining Martian Atmosphere Still Dynamic". NASA. 2017-03-15 khòaⁿ--ê. 
  7. Ken Herkenhoff (2017-10-20). "Sol 1852: Feeding SAM some sand". NASA Mars Rover Curiosity: Mission Updates. Jet Propulsion Laboratory. 

Liân-kiat siu-kái