Chiúⁿ Kài-se̍k

Chiúⁿ Tiong-chèng (蒋中正; se-iûⁿ miâ: Chiang Kai-shek, 1887 nî 10 goe̍h 31 ji̍t – 1975 nî 4 goe̍h 5 ji̍t), jī Kài-se̍k (介石), Chiat-kang Hōng-hòa Khe-kháu lâng, hiān-tāi kun-sū thâu-lâng kiam to̍k-chhâi-chiá, chò koè Tiong-hôa Bîn-kok chóng-thóng (1947–1975), kiáⁿ Keng-kok soà-chiap chiáng-koân kàu 1988 nî koè-óng ûi-chí. Hu-jîn Sòng Bí-lêng sī Hoâ-jîn téng-chân siā-hoē chhut-miâ ê jîn-bu̍t.

Chiúⁿ Kài-se̍k
Chhut-sì-ji̍t	1887 nî 10 goe̍h 31 ji̍t
Chhut-sì-tē	溪口鎮
Koè-sin-ji̍t	1975 nî 4 goe̍h 5 ji̍t  (87 hòe)
Koè-sin-tē	Tâi-pak-chhī
Koè-sin goân-in	Koaⁿ-gâm
Kok-che̍k	Tiong-hoâ Bîn-kok
ē kóng	Hàn-gí
chong-kàu	Ki-tok-kàu, 循道宗
Bú-hāu	保定陸軍軍官學校
Chit-gia̍p	Chèng-tī jîn-bu̍t, Kun-jîn
Chèng-tóng	Tiong-kok Kok-bîn Tóng
Phoè-ngó͘	毛福梅, 姚冶誠, 陳潔如, Sòng Bí-lêng
Kiáⁿ-jî	Chiúⁿ Keng-kok
Ka-cho̍k	Chiúⁿ Kài-chio̍h ka-cho̍k
Lāu-pē	蔣肇聰
Lāu-bú	王采玉
Hiaⁿ-tī chí-moē	蔣介卿

Chiúⁿ Kài-se̍k chá-nî bat tiàm Pó-tēng Kun-koaⁿ Ha̍k-hak kah Ji̍t-pún Chìn-bú Ha̍k-hāu ha̍k-si̍p. tī Ji̍t-pún kî-kan, Chiúⁿ Kài-se̍k ka-ji̍p Tông-bêng-hōe, chêng " jī-chhù kek-bēng " liáu-āu khai-sí kin-sûi Sun Tiong-san, bat 2-pái chí-hui Tang-cheng, mā chêng-keng chhut-jīm N̂g-phó· Kun-hāu hāu-tiúⁿ, Kok-bîn kek-bēng-kun chóng-su-lēng, Kok-bîn-tóng Tiong-iong Tóng-pō· chóng-chhâi kah Tiong-iong úi-ôan-hōe chú-se̍k chià-ê chit-bū. 1927 nî, Chiúⁿ hoat-tòng chheng-tóng, hun-Kiōng, chheng-tû Kok-bîn-tóng lōe-pō· iōng su-jîn miâ-gī ka-ji̍p Kiōng-sán-tóng ê tóng-ôan, chit-chân tāi, to̍h-sī le̍k-sú siōng ê sù-jī-it chèng-piàn. Kāng-khóan sī tī 1927 nî, Ong Cheng-ōe tī Bú-hàn chhut-jīm Kok-bîn Chèng-hú chú-se̍k, ah Chiúⁿ Kài-se̍k khiok-sī tiàm Lâm-kiaⁿ lēng-gōa koh sêng-li̍p 1-ê Kok-bîn Chèng-hú. Chiúⁿ hā-lēng kiàn-li̍p Kun-thóng-kio̍k, jīm-iōng Kun-thóng te̍k-bū Tè Li̍p kah Mô· Jîn-hōng chià-ê lâng, sè-kè khì lia̍h Kiōng-sán-tóng-lâng pēng-chhiáⁿ kā in koaiⁿ-tī Chi̍p-tiong-iâⁿ, āu--lâi, chin-chōe Kiōng-sán-tóng lâng to̍h-sī chhám-sí tī chia, tang-tiong pau-koah tng-sî khah ū miâ-siaⁿ ê Hiōng Kèng-î(向警予) kah Png Chì-bín(方志敏). Kiú-it-pat sū-piàn liáu-āu, Ji̍t-pún hoat-tōng chhim-Hôa chiàn-cheng, tāi-seng ê sî, Chiúⁿ si̍t-hêng m̄ tí-khòng chèng-chhek, āu--lâi, Tiuⁿ Ha̍k-liông kah Iûⁿ Hó·-siâⁿ hoat-tōng Se-an sū-piàn, pek-sú Chiuⁿ hām Mô· Te̍k-tong léng-tō ê Kiōng-sán-tóng liân-ha̍p, kiōng-tông khòng-chiàn. Tī-leh tùi Ji̍t chok-chiàn ê tiong-kan, Kok-bîn-tóng kun-tūi sī Tiong-kok hong-bīn ê chú-le̍k-kun. 1945 nî, Ji̍t-pún soan-pō· bô tiâu-kiāⁿ tâu-hâng, khòng-chiàn tit-tio̍h sèng-lī. Liáu-āu, Kok-Kiōng ha̍p-chok phò-lia̍t, Tiong-kok ê lāi-chiàn iu-koh khai-sí. In-ūi Kok-bîn-tóng tī keng-chè, chèng-tī kah kun-sū kok hong-bīn lóng boe-tit jîn-sim, tì-sú tī lāi-chiàn tang-tiong su-kah lī-lī-lī. 1949 nî Kok-bîn-tóng chôan-bīn sit-lī, pī-pek thiat-lī Tāi-lio̍k, thè-peng khì-kàu Tâi-ôan. Thè-siú Tâi-ôan liáu-āu, tī Bîn-kok 39 nî (1950 nî), Chiúⁿ Kái-se̍k hoe-hok Tiong-hôa Bîn-kok chóng-thóng ê chheng-hō, iōng tōng-ôan chiàn-lōan sî-kî chòe lí-iû, thui-sak tóng-kìm, pó-kìm, soan-pō· kài-giām-lēng. Chiúⁿ hōng-hêng 1-ê Tiong-kok ê gôan-chek, bô sêng-jīn Tiong-hôa Jîn-bîn Kiōng-hô-kok, mā hóan-tūi Tâi-ôan to̍k-li̍p, i chek-kek chún-pī beh hóan-kong Tāi-lio̍k, khiok-sī bōe-tàng sūn-sim sūn-ì.

Kò-jîn kài-sú

• 1887 nî chhut-sì tī Tiong-kok Chiat-kang-séng hōng-hòa-kōan khe-kháu-tìn.
• 1927 nî, hām Sòng Kèng-lêng chò-chhin. Si̍t-hêng chheng-tóng, pek-sú Kiōng-sán-tóng sòa khì Kang-sai-séng Chéⁿ-kong-san. lêng-hàn hun-lia̍t, Kok-bîn chèng-hú hun-chòe Bú-hàn chèng-hú kah Lâm-kiaⁿ chèng-hú
• 1931 nî lêng-o̍at hun-lia̍t, hóan Chiúⁿ sè-le̍k tī Kńg-chiu iu-koh chó·-sêng lēng-gōa 1-ê Kok-bîn chèng-hú. Kiú-it-pat sū-piàn po̍k-hoat liáu-āu, Chiúⁿ hā-lēng kun-tūi bô-kàu siong bóe ê khám-chām cho̍at-tùi boē-sái chham-chiàn, lō·-bóe Ji̍t-kun chiàm-niá Tang-pak, sêng-li̍p Bóan-chiu-kok (滿洲國).
• 1936 nî 12 ge̍h 12 hō, Se-an sū-piàn, Kok-kiōng iû lāi-chiàn piàn chò-hóe khòng-chiàn.
• 1937 nî 7 geh 7 hō, Lô·-kau-kiô sū-kiāⁿ (chhit-chhit sū-piàn).
• 1948 nî tòng-sóan chòe Tiong-hôa Bîn-kok si̍t-hêng hiān-hoat liáu-āu, tē-it jīm ê chóng-thóng.
• 1949 nî 12 ge̍h 27 hō, chhian-to· Tâi-pak.
• 1975 nî 4 go̍eh 5 hō, in-ūi sim-chōng-pīⁿ hoat-chok kòe-sin. Hòe-siū 88. Hù chóng-thóng Giân Ka-kàm kè-jīm chóng-thóng.

Gōa-pō· liân-kiat

• Tiong-hôa Bîn-kok chóng-thóng kài-siāu

Chiúⁿ Kài-se̍k
Tiong-hoâ Bîn-kok--ê koaⁿ-liâu
chêng-jīm: Thâm Iân-khái (kok-bîn chèng-hú chú-se̍k)	Tiong-hoâ Bîn-kok kok-bîn chèng-hú chú-se̍k 1928 nî - 1931 nî	kè-jīm: Lîm Sim
chêng-jīm: Lîm Sim	Tiong-hoâ Bîn-kok kok-bîn chèng-hú chú-se̍k 1943 nî - 1948 nî	bô goân-in: kái miâ chóng-thóng
bô goân-in: iû kok-bîn chèng-hú chú-se̍k kái miâ	Tiong-hoâ Bîn-kok chóng-thóng 1948 nî - 1949 nî	kè-jīm: Lí Chong-jîn
chêng-jīm: Lí Chong-jîn	Tiong-hoâ Bîn-kok chóng-thóng 1950 nî - 1975 nî	kè-jīm: Giân Ka-kàm
chèng-tóng chit-bū
chêng-jīm: Ô͘ Hàn-bîn	Tiong-kok Kok-bîn Tóng chóng-chhâi 1938 nî - 1975 nî	kè-jīm: Chiúⁿ Keng-kok (chú-se̍k)