Tiong-hoâ Bîn-kok
這篇文章有漢字兮版本。 參考這篇文章兮漢字版本。 |
- Chia kài-siāu ê sī tī 1912 nî kiàn-li̍p ê Tang-A kok-ka, nā 1949 í-āu Tiong-hôa Bîn-kok chèng-hú chú-iàu khòng-chè ê tē-khu, khòaⁿ "Tâi-oân"; nā 1949 nî kiàn-li̍p, chhú-tāi i sêng-ûi kok-chè-siōng it-poaⁿ jīn-ûi ê Tiong-kok, khòaⁿ "Tiong-hôa Jîn-bîn Kiōng-hô-kok"; nā khah hâm-hô͘ ê Tiong-kok kài-liām, khòaⁿ "Tiong-kok (iōng-gí)"
Tiong-hôa Bîn-kok (中華民國) sī chit-má koán Tâi-oân, Phêⁿ-ô͘, Kim-mn̂g, Má-chó͘-tó kap hù-kīn sió-tó ê chèng-tī si̍t-thé ê hō-miâ, mā ū lâng kiò i "Tâi-oân". I-ê chèng-hú chú-tiuⁿ Tiong-hôa Bîn-kok sī 1 ê chú-khoân kok-ka, m̄-koh sè-kài toā-pō͘-hūn ê kok-ka lóng bô kā sêng-jīm, pō͘-hūn Tâi-oân to̍k-li̍p ūn-tōng ê lí-lūn-ka mā bô tông-ì chit ê chú-tiuⁿ. Nā kóng tio̍h koè-khì, Tiong-hôa Bîn-kok bat sī í Tiong-kok tāi-lio̍k kah Tiong-kok-lâng chiàm chú-iāu pō͘-hūn ê kok-ka. 1912 nî, Tiong-kok-lâng thui-hoan Chheng-tè-kok, kiàn-li̍p Tiong-hôa Bîn-kok, M̄-kò tī 1949 nî, sìn kiōng-sán-chú-gī ê jîn-bîn kā chèng-hú thui-hoan. Í goân-pún tōa-hūn ê chū-bîn tī Tiong-kok tāi-lio̍k tiông-sin kiàn-li̍p Tiong-hôa Jîn-bîn Kiōng-hô-kok. Chhun--ê lâng tō kè-sio̍k í Tiong-hôa Bîn-kok ê miâ-gī, tī 1949 nî chó͘-iū hun-phoe so͘-khai kàu Tâi-oân têng khiā-khí.
Tiong-hoâ Bîn-kok 中華民國 | |
---|---|
Kok-koa: 中華民國國歌 "Tiong-hoâ Bîn-kok Kok-koa" | |
![]() | |
Siú-to͘ | Tâi-pak-chhī |
Siāng-tōa siâⁿ-chhī | Sin-pak-chhī |
Koaⁿ-hong gí-giân | Tiong-hôa Bîn-kok Kok-gí |
Sêng-jīn ê kok-ka gí-giân | Kok-gí, Tâi-gí, Kheh-ka-gí, Má-chó͘-oē, O͘-khiu-ōe, Tâi-oân Goân-chū-bîn-cho̍k-gí, Tâi-oân chhiú-gí |
Chèng-hú | tan-it-chè, poàn-chóng-thóng-chè, bîn-chú kiōng-hô-kok |
• Chóng-thóng | Chhoà Eng-bûn |
• Hù-chóng-thóng | Lōa Chheng-tek |
• Hêng-chèng-īⁿ Iⁿ-tiúⁿ | Tân Kiàn-jîn |
Li̍p-hoat ki-kò͘ | Li̍p-hoat-īⁿ |
Bīn-chek | |
• Lóng-chóng | 36,197 km2 (13,976 sq mi) |
Jîn-kháu | |
• 2021 nî kó͘-kè | 23,451,837 (tē 56 miâ) |
• 2010 nî phó͘-cha | 23,123,866 |
• Bi̍t-tō͘ | 650/km2 (1,683.5/sq mi) (tē 10 miâ) |
GDP (PPP) | 2021 nî kó͘-kè |
• Lóng-chóng |
![]() |
• Pêng-kin |
![]() |
GDP (bêng-gī) | 2021 nî kó͘-kè |
• Lóng-chóng |
![]() |
• Pêng-kin |
![]() |
Gini (2017 nî) |
![]() tiong |
HDI (2019 nî) |
![]() chin ko · tē 23 miâ |
Hoè-pè | Sin-tâi-pè (NT$) (TWD) |
Sî-khu | UTC+8 (NST) |
Sî-kan keh-sek | |
Siong-iōng tiān-goân | 110 V–60 Hz |
Khui-chhia hong-hiòng | iū |
Tiān-oē khu-hō | +886 |
ISO 3166 tāi-hō | TW |
Siōng-téng domain |
.tw .台灣 .台湾 |
Gí-giânSiu-kái
Tiong-hôa Bîn-kok ê hiàn-hoat bô kui-tēng koaⁿ-hong gí-giân, sui-jiân Kok-ka Gí-giân Hoat-tián Hoat kui-tēng, Hôa-gí, Tâi-gí, Kheh-lâng-á-ōe kah Goân-chū-bîn-cho̍k gí-giân lóng sī kok-ka gí-giân, m̄-koh Hoâ-gí (koh hō͘-chò Kok-gí) sī si̍t-chè siōng î-it ê koaⁿ-hong gí-giân.
Miâ-chhengSiu-kái
Se-hong ê mûi-thé khah chē kā "Tâi-oân" tòng-chò sī "Tiong-hôa Bîn-kok" ê tông-gī-sû, ah "Tiong-kok" tòng-chò sī Tiong-hôa Jîn-bîn Kiōng-hô-kok ê kán-chheng. Tiong-hôa Bîn-kok ê tōa-pō͘-hūn mûi-thé kap chèng-hú mā kā "Tâi-oân", "Tiong-hôa Bîn-kok" tòng-chò sio-siâng, put-jî-kò mā sī ū pō͘-hūn mûi-thé kiò "Tiong-hôa Jîn-bîn Kiōng-hô-kok" chò "Tiong-kok". Tī Léng-chiàn sî-tāi, Tiong-hôa Bîn-kok mā hō͘-chò "Chū-iû Tiong-kok".
Tī kok-chè léng-he̍k, Tiong-hôa Bîn-kok tiāⁿ-tiāⁿ put-tek-í iōng kî-thaⁿ ê miâ-chheng, pau-koat Chinese Taipei (Tiong-hoâ Tâi-pak). Sè-kài Bō͘-e̍k Cho͘-chit iōng Separate Customs Territory of Taiwan, Penghu, Kinmen and Matsu ("Tâi Phêⁿ Kim Má Kok-pia̍t Koan-sòe Léng-he̍k").
Le̍k-súSiu-kái
Tùi 1911 nî khai-sí, Tiong-hôa Bîn-kok sêng-sio̍k Chheng Tè-kok ê thóng-tī, niá-thó͘ hoān-ûi pau-koat Se-chōng, Sin-kiang, Bông-kó͘, tān-sī kî-si̍t bô-hoat-tō͘ khòng-chè Se-chông
1921 nî Bōng-kó͘ soan-pò͘ thoat-lî Tiong-kok.
1949 nî Tiong-kok Kiōng-sán-tóng kong-chiàm Tiong-kok tāi-lio̍k, Tiong-hôa Bîn-kok chèng-hú hőng thui-hoan, thè-siú Tâi-oân-séng kah Hok-kiàn ê Kim-mn̂g, Má-chó͘.
Chèng-tīSiu-kái
Tiong-hôa Bîn-kok sī chi̍t-ê ngó͘-koân hun-li̍p ê kok-ka, ū chóng-thóng, Hêng-chèng-īⁿ, Li̍p-hoat-īⁿ, Su-hoat-īⁿ, Kàm-chhat-īⁿ kah khó-chhì-īⁿ.
Niá-thó͘Siu-kái
Bōng-kó͘ tī 1922 nî soan-pò͘ to̍k-li̍p, jī-chhiáⁿ tit-tio̍h So·-liân ê chi-chhî. Chóng--sī Tiong-hôa Bîn-kok ê chèng-hú kàu-kah 1945 nî chiah sêng-jīm, bô joā kú koh hoan-thâu m̄ kā sêng-jīm, it-ti̍t kàu 2003 nî Bîn-chìn-tóng chip-chèng ê sî-chūn chiah-koh kā sêng-jīm. Kóng sī "1945-nî í-keng sêng-jīm koè".
Kú-tn̂g í-lâi, it-poaⁿ jīn-ûi Tiong-hôa Bîn-kok ê hiàn-hoat "I kî kò͘-iú chi kiong-he̍k" (依其固有之疆域) ê niá-thó͘ hoān-ûi pau-hâm Bōng-kó͘ kap Tiong-hoâ Jîn-bîn Kiōng-hô-kok jīn-tēng ê niá-thó͘ (mā pau-koat Tâi-oân).
Kok-chè tē-ūi ê cheng-gīSiu-kái
Hêng-chèngSiu-kái
Hêng-chèng-īⁿ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ti̍t-hat-chhī | Séng | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Séng-hat-chhī | Koān | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Goân-chū-bîn khu | Khu | Koān-hat-chhī | Tìn | Hiong | Soaⁿ-tē-hiong | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Lí | Chhun | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Lîn | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tiong-hoâ Bîn-kok ê hêng-chèng thé-chè si̍t-chè koán-hat 2 ê séng kap 6 ê ti̍t-hat-chhī:
- Tâi-oân-séng: koán-hat 11 ê koān kap 3 ê séng-hat-chhī
- Hok-kiàn-séng: koán-hat 2 ê koān, Kim-mn̂g kap Liân-kang(Má-chó͘-tó)
- Ko-hiông-chhī
- Sin-pak-chhī
- Tâi-lâm-chhī
- Tâi-pak-chhī
- Tâi-tiong-chhī
- Thô-hn̂g-chhī
Tē-tô͘ | Sò͘ | Koān-chhī | Hàn-jī | Eng-gí | Jîn-kháu | Bīn-chek | Chèng-hú-só͘-chāi | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ti̍t-hat-chhī (直轄市) | ||||||||
1 | Ko-hiông-chhī | 高雄市 | Kaohsiung City | 2,773,483 | 2,946.2671 | Hōng-soaⁿ-khu Lêng-ngá-khu |
鳳山區 苓雅區 | |
2 | Sin-pak-chhī | 新北市 | New Taipei City | 3,897,367 | 2,052.5667 | Pang-kiô-khu | 板橋區 | |
3 | Tâi-lâm-chhī | 臺南市 | Tainan City | 1,873,794 | 2,191.6531 | An-pêng-khu Sin-iâⁿ-khu |
安平區 新營區 | |
4 | Tâi-pak-chhī | 臺北市 | Taipei City | 2,618,772 | 271.7997 | Sìn-gī-khu | 信義區 | |
5 | Tâi-tiong-chhī | 臺中市 | Taichung City | 2,648,419 | 2,214.8968 | Sai-tūn-khu | 西屯區 | |
6 | Thô-hn̂g-chhī | 桃園市 | Taoyuan City | 2,092,977 | 1,220.9540 | Thô-hn̂g-khu | 桃園區 | |
Tâi-oân-séng (臺灣省/台灣省) | ||||||||
7 | Ka-gī-chhī | 嘉義市 | Chiayi City | 272,390 | 60.0256 | Tang-khu | 東區 | |
8 | Ke-lâng-chhī | 基隆市 | Keelung City | 384,134 | 132.7589 | Tiong-chèng-khu | 中正區 | |
9 | Sin-tek-chhī | 新竹市 | Hsinchu City | 415,344 | 104.1526 | Pak-khu | 北區 | |
10 | Biâu-le̍k-koān | 苗栗縣 | Miaoli County | 560,968 | 1,820.3149 | Biâu-le̍k-chhī | 苗栗市 | |
11 | Chiong-hoà-koān | 彰化縣 | Changhua County | 1,307,286 | 1,074.3960 | Chiang-hòa-chhī | 彰化市 | |
12 | Gî-lân-koān | 宜蘭縣 | Yilan County | 460,486 | 2,143.6251 | Gî-lân-chhī | 宜蘭市 | |
13 | Hoa-liân-koān | 花蓮縣 | Hualien County | 338,805 | 4,628.5714 | Hoa-liân-chhī | 花蓮市 | |
14 | Hûn-lîm-koān | 雲林縣 | Yunlin County | 717,653 | 1,290.8326 | Táu-la̍k-chhī | 斗六市 | |
15 | Ka-gī-koān | 嘉義縣 | Chiayi County | 543,248 | 1,903.6367 | Thài-pó-chhī | 太保市 | |
16 | Lâm-tâu-koān | 南投縣 | Nantou County | 526,491 | 4,106.4360 | Lâm-tâu-chhī | 南投市 | |
17 | Pîn-tong-koān | 屛東縣 | Pingtung County | 873,509 | 2,775.6003 | Pîn-tong-chhī | 屏東市 | |
18 | Phêⁿ-ô͘-koān | 澎湖縣 | Penghu County | 96,918 | 126.8641 | Má-keng-chhī | 馬公市 | |
19 | Sin-tek-koān | 新竹縣 | Hsinchu County | 513,015 | 1,427.5369 | Tek-pak-chhī | 竹北市 | |
20 | Tâi-tang-koān | 臺東縣 | Taitung County | 230,673 | 3,515.2526 | Tâi-tang-chhī | 臺東市 | |
██ = Ti̍t-hat-chhī (直轄市) ██ = Séng-hat-chhī (省轄市,市) ██ = Koān (縣) |
Hok-kiàn-séng (福建省) | |||||||
21 | Kim-mn̂g-koān | 金門縣 | Kinmen County | 97,364 | 151.6560 | Kim-siâⁿ-tìn | 金城鎮 | |
22 | Liân-kang-koān | 連江縣 | Lienchiang County | 9,944 | 28.8000 | Lâm-kan-hiong | 南竿鄉 |