Khe
Khe/Khoe (溪) iā-sī chhoan (川), sī seⁿ-sêng tī tē-chiūⁿ, iân kò͘-tēng ê lō·-sòaⁿ teh lâu ê chiáⁿ-chúi. Nā khah toā tiâu lâi kóng, tō tiāⁿ hō-chò kang (kang-chúi) ia̍h hô. Khe teh kiâⁿ ê chúi-lō͘ ê ē-té, hō-chò káng-té-tē, nā chúi-lō͘ 2-pêng khah-kôan--khí-lâi ê só͘-chāi, hō-chò khe-hōaⁿ. Khe sù-siông sī ùi soaⁿ-lūn, soaⁿ-thâu, kôan-soaⁿ téng-téng khah-kôan ê só͘-chāi hoat-chó͘--ê. Khe siōng-bóe--ā nā m̄-sī lâu ji̍p-khì 1-ê ô͘, lēng-gōa 1-tiâu koh-khah-tōa ê hô, bô tō-sī lâu ji̍p tōa-hái. Khe--ni̍h ê chúi ē kiâⁿ sī in-ūi tē-kiû pún-sin ê tāng-le̍k teh éng-hióng, hō͘ chúi ti̍t-ti̍t ǹg khah-kē ê só·-chāi khì.
Khe lāi-té ê chúi bô iâm-hūn, sī chiáⁿ--ê, in-ūi chit-ê in-toaⁿ, tōng-bu̍t kap si̍t-bu̍t lóng chin ài óa-kīn khe. Jîn-lūi mā kah-ì tòa tī khe-piⁿ, m̄-nā ū chúi lâi chia̍h lâi ēng, koh thang tī khe--ni̍h kiâⁿ-chûn lâi sàng-hòe chài lâng.
Khe ê hō-miâ
siu-káiTī Bân-lâm-lâng ia̍h-sī Hok-kiàn-lâng tòa ê só͘-chāi, "khe" kap "kang" chit 2-jī khah chia̍p teh ēng, "kang" sī chāi-tē ê té-chân gí-giân (底層語言), ah "khe" sī chāi-tē ê piáu-chân gí-giân (表層語言). Kin-kì gián-kiù thóng-kè 490-tiâu hun-pò͘ tī Hok-kiàn kap Kńg-tang ê khe, hoat-hiān ū 73% sī ēng "khe" hō-miâ, 17.5% ēng "hô", 7.05% ēng "kang". Nā tan-sûn kè-sǹg Bân-lâm-lâng hun-pò͘ ê só͘-chāi, ū 90% ēng "khe", 5.6% ēng "kang", 4% ēng "hô".[1]
Iōng lâi piáu-ta̍t khe chit-ê kài-liām ê jī tû-liáu "khe" (溪) pún-sin í-gōa, koh ū "chúi" (水), "kang" (江), "hô" (河), "chhoan" (川) téng-téng. "Kang" mā sī kó͘-chá Tn̂g-kang ê miâ; "hô" sī kó͘-chá N̂g-hô ê miâ. It-poaⁿ kóng-khí, sè-tiâu ê chúi-liû hō-chò "khe" khah chē, m̄-koh bô it-tēng ê piau-chún.
Tī Tiong-kok Hok-kiàn, tōa-tiâu ê hô It-poaⁿ hō-chò "kang", chhin-chhiūⁿ Bân-kang kap Chìn-kang, sè-tiâu hō-chò "khe", chhin-chhiūⁿ Kiàn-khe.
Tī Tâi-ôan, tōa-hūn ê hô lóng-sī hō-chò "khe", chhin-chhiūⁿ Ko-pîn-khe, chió-sò͘ hō-chò "hô", chhin-chhiūⁿ Ke-lâng-hô ia̍h Tām-chúi-hô. Siū Ji̍p-pún thóng-tī ê éng-hióng, Tâi-ôan mā-ū chi̍t-kóa hô hōng kiò chò "chhoan", chhin-chhiūⁿ Tâi-tiong ê Le̍k-chhoan, ia̍h-sī Ko-hiông ê Ko-hiông-chhoan (hiān-chāi ê Ài-hô).
Siong-koan ê bûn-chiong
siu-kái | Pún bûn-chiuⁿ sī chi̍t phiⁿ phí-á-kiáⁿ. Lí thang tàu khok-chhiong lâi pang-chō͘ Wikipedia. |