Sai-kiû-léng Phàu-tâi

(Tùi Sai-kiû-léng phàu-tâi choán--lâi)


Sai-kiû-léng Phàu-tâi (Hàn-jī: 獅球嶺砲臺; Eng-gí:Shihciouling/Shih-chio-ling Fort) sī ūi tī Tâi-oân Ke-lâng-chhī Jîn-ài-khu Sai-kiû-léng ê chi̍t-ê phàu-tâi ûi-chek. Chit-e phàu-tâi sī tī Chheng léng sî-tāi khí ê, bo̍k-chêng sī Ke-lâng-chhī ê chhī tēng kó͘-chek.

Le̍k-sú siu-kái

 
Sai-kiû-léng Phàu-tâi ê phàu-chō

Sai-kiû-léng Phàu-tâi ūi tī Tâi-oân tang-pak, mā sī Ji̍t-pún Hui-lu̍t-pin hâng-sòaⁿ ê tiong-ng, óng-lâi ê chûn-chiah lóng ài tī chia ūn-pó͘. Só͘-í chū 17 sè-kí í-lâi, ta̍k ê chèng-khoân Se-pan-gâ, Hô-lân, Tang-lêng, Chheng-tiâu, Ji̍t-pún kah Tiong-hoa Bîn-kok lóng ì-sek tio̍h Sai-kiû-léng Phàu-tâi ê tiōng-iàu, pēng-chhiáⁿ khí hông-gū kiàn-siat.

Chheng léng sî-tāi siu-kái

Kong-sū sî-tāi chìn-chêng, Ke-lâng ê phàu-tâi lóng sī ūi-tio̍h èng-hù te̍k-jîn ê kong-kek, Kong-sū goân-nî (1875 nî) siū tio̍h Iông-bū Ūn-tōng thui-hêng ê hong-tiâu éng-hióng, koh ū Chheng-kok siū tio̍h Ji̍t-pún ji̍p-chhim ê chhì-kek, tùi Tâi-oan kun-sū kui-ōe kái chò "khí iông-sek phàu-tâi", Sai-kiû-léng Phàu-tâi tī Chheng Kong-sū 10 nî (1884nî) khai-sí khí, thoân-soat sī Chheng-kok sûn-bú Lâu Bêng-thoân ūi-tio̍h hông-gū Hoat-kun, chhiáⁿ Eng-kok ê ki-su lâi khí phàu-tâi, mā sī Chheng-kok siú-hō͘ Ke-lâng thong-óng Tâi-pak ê siōng-bóe chi̍t tō hông-sòaⁿ.

Kâng-nî (1884 nî), Chheng-kok kah Hoat-kok in-ūi Oa̍t-lâm ê būn-tê, po̍k-hoat Chheng Hoat Chiàn-cheng. Hoat-kok ūi-tio̍h mài hō͘ chiàn-sòaⁿ sioⁿ tn̂g, tio̍h kái chò í Hok-kiàn hái-he̍k chò chú-iàu chiàn-tiôⁿ. Hok-chiu, Ke-lâng tio̍h chŏaⁿ piàn-sêng chú-iàu chiàn-tiôⁿ. Hit-tang-chūn Chheng-kok tio̍h hō͘ Lâu Bêng-thoân chhin-chū chiân-óng kàm-tok, tī Sai-kiû-léng Phàu-tâi chí-hui, kong-kek Hoat-kun. Hoat-kun kā Sai-kiû-léng Phàu-tâi phah lo̍h-lâi í-āu Chheng-kun beh hoán-kong lóng bô sêng-kong, lo̍h-bóe sī kah Hoat-kok kah Chheng-kok chhiam tiâu-iok chiah lī-khui.

Ji̍t-pún Sî-tāi siu-kái

 
Sai-kiû-léng Phàu-tâi ê chio̍h chō chí-hui-só͘

Kap-ngó͘ Chiàn-cheng liáu-āu, Kong-sū 21 nî 3 goe̍h 23 (1895 nî 4 goe̍h 17), Chheng-kok kah Ji̍t-pún chhiam-tēng Má-koan Tiâu-iok, kā Hok-kiàn Tâi-oân-séng koah hō͘ Ji̍t-pún. In-ūi Má-koan Tiâu-iok chìn-chêng kah tong-tē kun-bîn bô kiōng-sek, só͘-í tī 4 goe̍h 29 (1895 nî 5 goe̍h 23) Tâi-oân hoat-pió Tâi-oân Bîn-chú-kok chū-chú soan-giân, sêng-li̍p Tâi-oân Bîn-chú-kok kun-tūi, It-bī Khòng-ji̍t Chiàn-cheng khai-sí. Chheng-kok chìn-chêng tī Ke-lâng-káng kiàn-li̍p ê hông-siú siat-si chū-jiân tio̍h piàn-sêng siù-kun khòng-ji̍t ê khò-soaⁿ. M̄-koh Ji̍t-kun soán tī Kòng-liâu teng-lio̍k, siám-khui siú-kun tī Ke-lâng ê chú-le̍k, hō͘ tong-sî tōa-pō͘-hūn ê phàu-tâi bô-hoat-tō͘ hoat-hui goân-pún àn-sǹg ê chiàn-le̍k. Kan-na ū Sai-kiû-léng Phàu-tâi, tú-á-hó tùi-tio̍h Ji̍t-kun teng-lio̍k ê só͘-chāi kong-kek Ji̍t-kun, hō͘ Ji̍t-kun chìn-kong sit-lī[1]:139-140.

1934 nî kàu 1945 nî, Sai-kiû-léng ê hóe-le̍k ū chi̍t-kóa piàn-tōng, hō͘ i ē-sái ta̍t-tio̍h hái-hông ê su-kiû[1]. Lēng-gōa, tī Ji̍t-lō͘ Chiàn-cheng tong-tiong, Ji̍t-pún mā ū te̍k-pia̍t ka-kiông Ke-lâng ê ta̍k ê phàu-tâi, hông-chí Lō͘-se-a kong-kek Tâi-oân.

Chiàn-āu siu-kái

Sai-kiû-léng Phàu-tâi ta̍uh-ta̍uh-á hong-hùi, sit-khì kun-sū kong-lêng, bo̍k-chêng kan-na chhun chio̍h-chō chí-hui-só͘, phàu-chō kah tân-io̍h-khò͘ téng kúi-nā-ê ûi-chek, 1985 nî 8 goe̍h 19, Sai-kiû-léng Phàu-tâi hőng chí-tēng chò tē-jī-kip kó͘-chek, í-āu koh kái-chò chhī-tēng kó͘-chek, in-ūi sī-iá chok khoah, kīn-nî Sai-kiû-léng Phàu-tâi hù-kīn mā khai-hoat pìⁿ-chò kong-hn̂g, í-keng chiâⁿ-chò bîn-chiòng chhit-thô ê kéng-tiám chi-it.

Tē-lí ūi-tì siu-kái

Sai-kiû-léng Phàu-tâi koân 150 kong-chhioh, ūi tī Ke-lâng-káng lâm-hong, Tiong-san Ko-sok-kong-lō͘ tāi-gia̍p pōng-khang téng-koân, in-ūi tē-sè khah koân jî-chhiáⁿ koh tī lāi-lio̍k, chiâⁿ-chò Ke-lâng-káng ê tiōng-iàu hông-sòaⁿ, tī chiah ē-sái khòaⁿ-tio̍h kui-ê Ke-lâng chhī-khu, siōng-oán koh khòaⁿ-ē-tio̍h Ke-lâng Sū, ē-sái ū-hāu chióng-ak kui-ê káng-khu chûn-chiah chhut-ji̍p kah tín-tāng ê chōng-hóng, chiân-óng phàu-tâi ē-sái khui-chhia ùi Tiong-san Ko-sok-kong-lō͘ chiōⁿ-pak, chhut Ke-lâng kau-liû-tō liáu-āu, chiàⁿ-oat Tiong-sì Lò͘ ti̍t-ti̍t kiâⁿ, koh chiàⁿ-oat Sêng-kong Lō͘, kòe Sêng-kong Lō͘-kiô í-āu chiàⁿ-oat tio̍h kàu--ah.

Siat-si siu-kái

Sai-kiû-léng Phàu-tâi ē-tàng pun chò sai, tiong, tang 3-ê khu-he̍k. Taⁿ kó͘-chek pó-chûn hoān-ûi sī í Tiong Phàu-tâi ûi-chú, Sai Phàu-tâi kah Tang Phàu-tâi tio̍h bit tī cha̍p-chháu lāi, Ke-lâng-chhī Chèng-hú kòe-khì bat chè-tēng kòe chéng-siu kè-ōe, hi-bāng ē-sái khah kìn hō͘ phàu-tâi khoe-ho̍k i goân-pún ê bô͘-iōⁿ[2], hù-kīn tē-khu mā ū chiàn-āu heng-kiàn, m̄-koh bo̍k-chêng í-keng hong-hùi ê hông-khòng-hô kah phàu-lúi.

Tiong Phàu-tâi siu-kái

Tiong Phàu-tâi chit-má kan-na chhun chi̍t-chō phàu-chō, tân-io̍h-khò͘ kah chio̍h-chō chí-hui-só͘, chú-iàu ê châi-chit lóng-sī soa-gâm.

Sai Phàu-tâi siu-kái

Sai Phàu-tâi ūi tī lī Tiong phàu-tâi 2 kong-lí ê soaⁿ-téng, ū lâu lo̍h--lâi âng-mn̂g-thô͘ phàu-lúi, tân-io̍h-khò͘, sió-hêng iâⁿ-siā, kah chi̍t-ê phàu-pôaⁿ ûi-chek, bo̍k-chêng pō͘-hūn khó-he̍k hō͘ cha̍p-chháu chah leh. tī Pêng-an Kiong hù-kīn ū Siong-kun chi bō͘, kah Sai Phàu-tâi lio̍h-á bô-kâng ê phàu-pôaⁿ kah khò͘-pâng ûi-chek.

Tang Phàu-tâi siu-kái

Tang Phàu-tâi ūi tī Sai-kiû-léng Soaⁿ tang-pêng, Tāi-gia̍p pōng-khang phian tang ê soaⁿ-pho téng-koân, tī bûn-hiàn tong-tiong Hoat-kun kā kiò-chò Eng-châu Phàu-tâi (鷹巢炮臺), i ê iâⁿ-siā hêng-sek hâm tōa-sè lóng kah Tiong Phàu-tâi iâⁿ-siā hui-siông óa-kīn, bo̍k-chêng ê ûi-chek kan-na chhun chio̍h-chō khò͘-pâng tōa-mn̂g, phàu-pôaⁿ, tân-io̍h-khò͘ kah koan-chhek phàu-lúi, chit-má choân-pō͘ lóng hō͘ cha̍p-chháu chah leh, pó-chûn thêng-tō͘ khah bái.

Koh khoaⁿ siu-kái

Chham-khó Chu-liāu siu-kái

  1. 1.0 1.1 許毓良 (2002年12月). "基隆獅球嶺砲台考". 臺北文獻 (ēng Hôa-gí). 臺北市: 臺北市文獻委員會. 直字 (142): 123–149. 
  2. 戴震宇 (2003年2月). 台灣的城門與砲台. 台灣地理百科 (ēng Hôa-gí). 新北市: 遠足文化. p. 34-43. ISBN 9573049333. 

Gōa-pō͘ Liân-kiat siu-kái

 

Wikimedia Commons téng ê siong-koan tóng-àn: Shihciouling Gun Emplacement