United States portal logo
United States portal logo

Bí-kok Mn̂g-kháu-ia̍h

Flag of the United States of America
Flag of the United States of America
Great Seal of the United States of America
Location on the world map
Kīn-lō͘:
P:US
America Ha̍p-chiòng-kok (United States of America), it-poaⁿ kóng Bí-kok, sī chi̍t-ê liân-pang kiōng-hô, hâm 50-ê chiu (state), chi̍t-ê siú-to͘-khu, kap chi̍t kóa kî-tha léng-thó͘. In tōa-hūn só͘-chāi tī Pak Bí-chiu tiong-pō͘. Bí-kok ū 3 chōa lio̍k-tē pian-kài, 2 chōa chiap Ka-ná-tah, 1 chōa chiap Be̍k-se-ko, lēng-gōa mā chham Thài-pêng-iûⁿ, Bering Hái, Pak-ke̍k-iûⁿ kap Tāi-se-iûⁿ sio-óa. Tī 50 ê chiu lāi-bīn, ka-ta Alaska kap Hawaii bô kap kî-tha ê chiu sio liân-sòa. Bí-kok oa-ná tī sè-kài kok tē ū chi̍t kóa hun-khu, léng-thó͘, kap chiàm-niá-tē. Chiàu liān-pang-chú-gī ê hē-thóng, ta̍k chiu lóng ū tōa thêng-tō͘ chāi-tē chū-chú-sèng. Bí-kok chi̍t-ê kok-ka sī khí-goân chū 13 ê Tāi-eng-kok si̍t-bîn-tē tī 1776 nî hoat-khí, jīm ka-tī sī chū-iû kap to̍k-li̍p kok-ka ê soan-giân. In tī 1783 nî ê Pa-lí Tiâu-iok siū sêng-jīm. Tùi hit-chūn khai-sí, chi̍t-ê kok-ka í-keng hoat-tián chiâⁿ chò sī choân-kiû-sèng ê chiau-kip kiông-kok, su-chhut tōa liōng ê keng-chè, chèng-tī, kun-sū kap bûn-hòa éng-hióng.
Kè-sio̍k tha̍k… Bí-kok, kap i-ê le̍k-sú

Kòe-soán ê bûn-chiuⁿ

Texas sī Bí-kok biān-chek tē-2 tōa ê chiu
Texas sī Bí-kok ê chi̍t-ê chiu. Siú-húAustin. Siāng toā ê siâⁿ-chhī sī Houston. Texas ê bīn-chek tī koh chiū lāi pâi tē-2 tōa, ū 696,200 pêng-hong kong-lí, só͘-chāi tī Bí-kok tiong-lâm-pō͘. Texas kap lâm-pêng ê Mexico chi kan sio-keh Rio Grande Hô. Chham pak-pêng ê Oklahoma kap Arkansas chi kan, sī sio-keh Red Hô. Nā kap tang-pêng ê Louisiana sī keh Sabine Hô.

Lí kám chai-iáⁿ?

Cha̍p-saⁿ Si̍t-bîn-tē

  • ...he 1607 nî chì 1733 nî nî-kan tī Pak Bí-chiu iân-hoāⁿ kiàn-li̍p ê Cha̍p-saⁿ Si̍t-bîn-tē (tô͘, âng-sek pō͘-hūn) lo̍h-bóe chiâⁿ chò Bí-kok to̍k-li̍p sî-chūn ê chú-iāu pō͘-hūn?
  • ...he Texas Kiōng-hô-kok tī 1836 nî 3 goe̍h 2 ji̍t kiàn-li̍p chò chi̍t-ê chú-khoân kok-ka, kàu 1846 nî 2 goe̍h 19 ji̍t chiah ka-ji̍p Bí-kok chò liân-pang chi̍t chiu?
  • ...he tē-16 jīm Bí-kok Chóng-thóng Abraham Lincoln, tī Gettysburg Ián-káng ēng bô-kàu 300 jī, 2 kàu 3 hun-cheng ê sî-kan tiông-sin tēng-gī liáu chá-chêng ê lōe-chiàn: m̄-nā sī ūi liân-pang, mā sī ūi lâng ê pêng-téng teh phà-piàⁿ?


Kòe-soán ê siā-hōe jîn-bu̍t

Edgar Allan Poe
Edgar Allan Poe (1809 nî 1 goe̍h 19 ji̍t – 1849 nî 10 goe̍h 7 ji̍t) sī Bí-kok ê si-jîn, té-phiⁿ-kó͘ chok-ka, ke̍k-chok-ka, pian-chip, phêng-lūn-ka, té-bûn chok-ka, kiam Bí-kok lô-bān ūn-tōng ê chōa-thâu jîn-bu̍t. Poe ê macabre siáu-soat kap sîn-pì siáu-soat siāng ū-miâ; i mā sī Bí-kok siá té-phiⁿ-kó͘ ê sian-chìn; hông chun-chhûn chò thàm-cheng siáu-soat kap hoān-choē siáu-soat ê khai-ki-chó͘; tùi kho-ha̍k siáu-soat ê chhut-hiān mā ū kòng-hiàn.

Kòe-soán ê ín-kù

Bí-kok siā-hōe oa̍h-tāng-chiá Helen Keller
Sè-kài siōng tōa-hūn ê tì-sek sī chi̍t-ê sióng-siōng ê kiàn-chō.
(The bulk of the world’s knowledge is an imaginary construction.)

4 goe̍h 26 ji̍t ê chiu-liân kì-sū

Kòe-soán ê iáⁿ-siōng

South Dakota ê Rushmore Soaⁿ
South Dakota ê Rushmore Soaⁿ
Credit: Dean Franklin

South Dakota ê Rushmore Soaⁿ, 1925 nî Bí-kok chèng-hú khek--ê.

Kòe-soán ê tē-tiám

Four Corners Kì-liām-pi
Four Corners, ì-sù sī "Sì-ê Oat-kak", sī Bí-kok Colorado sai-lâm kak, Utah tang-lâm kak, Arizona tang-pak kak, kap New Mexico sai-pak kak sio-óa ê só͘-chāi.

Kòe-soán ê bûn-hòa jîn-bu̍t

Michael Jackson
Michael Joseph Jackson (1958 nî 8 goe̍h 29 ji̍t – 2009 nî 6 goe̍h 25 ji̍t) sī Bí-kok ê koa-chhiú kiam bú-chiá. I tī Indiana ê Gary chhut-sì, chū 11-hòe khai-sí to̍h chham hiaⁿ-tī tī ga̍k-thôan The Jackson 5 piáu-ián, 1971 nî khai-sí kò-jîn ê ián-gē sū-gia̍p. I ê chhiòng-phìⁿ Off the Wall, Thriller, Bad, Dangerous, kap HIStory, siau-siû liōng lóng chhòng sè-kài kì-lo̍k. Jackson koh ū "Pop chi Ông" (King of Pop) ê chheng-hō, tit kòe 13-ê Grammy Chióng.

Sin-bûn sū-kiāⁿ

Lūi-pia̍t

Wikimedia

Chia ē-kha ê Wikimedia Foundation chí-mōe sū-kang thê-kiong chē-chē koan-hē pún tê-bo̍k ê chu-liāu:

Wikibooks
Su-chheh

Commons
Mûi-thé

Wikinews 
Sin-bûn

Wikiquote 
Ín-kù

Wikisource 
Bûn-pún

Wikiversity
Ha̍p-si̍p chu-goân

Wikivoyage 
Lú-hêng chí-ín

Wiktionary 
Tēng-gī

Wikidata 
Chu-liāu-khò͘

Wikispecies 
Species

Piàⁿ-chheng server cache