Kim-mn̂g-koān

(Tùi Kim-mn̂g-tó choán--lâi)


Kim-mn̂g-koān (Hàn-jī: 金門縣; Kim-mn̂g-ōe: Kim-mn̂g-koāiⁿ; Phô͘-chhân-ōe: Ging-meóng-gā̤ⁿ) sī Tiong-hôa Bîn-kok Hok-kiàn-séng ê koān, sī iû Tōa-kim-mn̂g-tó, Lia̍t-sū téng-téng ê hái-tó cho͘-sêng--ê, koh tāi-koán goân-té sio̍k Phô͘-chhân ê O͘-khiu. Tiong-hôa-bîn-kok Hok-kián-séng ê séng-chèng-hú siat tī leh Kim-mn̂g.

Kim-mn̂g-koān
—  Koān  —
金門縣

Kim-mn̂g-koān ê kî-á
Kî-á
Kim-mn̂g-koān ê ìn-á
Ìn-á
Kim-mn̂g-koān ê uī-tì
Kim-mn̂g-koān ê uī-tì
Kim-mn̂g-koān
Keng-hūi-tō͘: 24°26′N 118°20′E / 24.433°N 118.333°E / 24.433; 118.333
Kok-ka  Tiong-hoâ Bîn-kok
Séng Hok-kiàn
Chèng-hú só͘-chāi Kim-siâⁿ-tìn
Chèng-hú
 - Koān-tiúⁿ Tân Hok-hái
Bīn-chek
 - Lóng-chóng 151.6560 km2
Jîn-kháu (2017)
 - Lóng-chóng 135,816 lâng
 - Bi̍t-tō͘ 895.6/km2
Sî-khu UTC+08:00 (UTC)
Bāng-chām www.kinmen.gov.tw

Tē-lí siu-kái

Kim-mn̂g tē-lí chō-phiau sī tang-keng 118°24′, pak-hūi 24°27′, tú-hó tī Kiú-liông-kang chhut-hái-kháu, hām Ē-mn̂g-tó sio-tùi-thâu, nn̄g-pêng kī-lī 1.8 kong-lí. Kim-mn̂g ê thó͘-tē pau-koah Tōa-kim-mn̂g-tó, Lia̍t-sū (Sió-kim-mn̂g), Tōa-tàⁿ, Jī-tàⁿ, lóng-chóng 12 ê tó-sū, chóng bīn-chek liōng-kî-iok 153.056 km².

Tē-chit siu-kái

Kim-mn̂g lia̍t-tó ê giâm-chio̍h í hoa-kong-gâm ûi-chú.

Kau-thong siu-kái

Kim-mn̂g tó-siōng chú-iàu kau-thong sī chhia-lō͘, chôan-tó chhia-lō͘ bi̍t-tō͘ tī Tiong-hôa Bîn-kok pâi tē-it. Tùi-gōa kau-thong sī í hâng-khong ûi-chú, bo̍k-chiân khai-thong ê hui-lêng-ki hâng-sòaⁿ chú-iàu sī kàu-tè chit-kúi-ê só͘-chāi: Tâi-pak, Tâi-tiong, Ka-gī, Tâi-lâm kah Ko-hiông. Hái-ūn hong-bīn chú-iàu ū Liàu-lô kah Chúi-thâu nn̄g-ê káng-kháu, kî-tiong Chúi-thâu-káng mā-sī Sió-sam-thong chí-tēng ê káng-kháu, hām tùi-hōaⁿ ê Ē-mn̂g Hô-pêng bé-thâu chi-kan lóng-ū tēng-kî ê hang-soaⁿ.

Le̍k-sú siu-kái

Kim-mn̂g-koān kòe-khì[Chū tang-sî khai-sí?] sio̍k-î Hok-kiàn-séng Tâng-oaⁿ-koāiⁿ.

1915 nî, to̍k-lı̍p siat kōan.

Chèng-tī siu-kái

Kim-mn̂g tē-khu sóan-bîn kiat-kò͘ chha-put-to sī hōan-nâ ê chi-chhî-chiá, le̍k-kài sóan-kí, hōan-nâ ê hāu-sôan-jîn tī chia pêng-kun tit-phiò-lu̍t lóng tī 9 siâⁿ í-siōng. Chit kúi tang Bîn-chìn-tóng sui-jiân tau-jı̍p chin chē hêng-chēng chu-gôan, kut-la̍t khai-kún, put-jī-kò in-ūi chāi-tē Kim-mn̂g peh-sìⁿ it-kòan bô chi-chhî Bîn-chìn-tóng ê chèng-tī chú-tiuⁿ, só͘-í hōan-le̍k-kun tī chia tı̍t-phiò-lu̍t khah kē.

Hêng-chèng-khu siu-kái

Siong-koan liân-kiat siu-kái

Chham-khó Bûn-hiàn siu-kái