Tiong-hôa Bîn-kok Hiàn-hoat Cheng-siu Tiâu-bûn
Tiong-hôa Bîn-kok Hiàn-hoat Cheng-siu Tiâu-bûn (Hàn-jī: 中華民國憲法增修條文), kán-chheng Hiàn-hoat Cheng-siu Tiâu-bûn ia̍h sī Cheng-siu Tiâu-bûn, sī Tiong-hôa Bîn-kok chèng-hú ūi-tio̍h beh hôe-èng Tâi-oân bîn-chú-hòa ê ho͘-siaⁿ kap pún-thó͘-hoà téng-téng chèng-tī chêng-sè, só͘ sin-cheng ê Tiong-hôa Bîn-kok Hiàn-hoat ê tiâu-bûn. Cheng-siu Tiâu-bûn kap Hiàn-hoat pún-bûn sī hun-khui--ê, che pún-ì sī beh tī goân-iú Hiàn-hoat kà-kò͘ put-piàn ê goân-chek chi-hā, siu-kái pēng tòng-kiat pō͘-hūn ê Hiàn-hoat tiâu-bûn. Chū 1991 nî tē 1 pái siu-tēng í-lâi, bo̍k-chiân si-hêng ê pán-pún sī 2005 nî tē 7 pái cheng-siu.
Tiong-hôa Bîn-kok Hiàn-hoat Cheng-siu Tiâu-bûn ê chè-tēng, tī Tâi-oân le̍k-sú siōng ì-gī chin tōa. I kā Tâi-oân, Pêⁿ-ô͘, Kim-mn̂g, Má-chó͘ téng-téng Tiong-hôa Bîn-kok si̍t-chè koán-hat ê léng-thó͘ hō-chò Chū-iû Tē-khu (Hàn-jī: 自由地區), kan-taⁿ Chū-iû Tē-khu ê kok-bîn ū oân-chéng ê kong-bîn khoân-lī kah chèng-tī khoân-lī, jî-chhiáⁿ chóng-thóng ti̍t-soán, kok-hōe soán-kí, kong-bîn tâu-phiò ê chè-tō͘ piáu-hiān chhut ti̍t-chiap bīn-khoân ê cheng-sîn. Chèng-tī thé-chè hong-bīn, tiong-iong chèng-hú túi gī-hōe-chè choán-piàn ûi �pòaⁿ-chóng-thóng-chè, tē-hong chè-tō͘ lāi-té ê séng-chè hŏng tòng-kiat. Chóng-kóng chi̍t-kù, Hiàn-hoat Cheng-siu Tiâu-bûn sú-tek hiàn-chèng thé-hē ē-tàng tī Tâi-oân chèng-siông ūn-hêng, mā pó-chiong Tâi-oân si̍t-hiān chū-iû bīn-chú ê chè-tō͘.
Chè-tēng ê pōe-kéng
siu-káiSiu-hiàn Chêng-āu ê Chha-ī
siu-kái| Chèng-hú Cho͘-chit | hiān-hêng Cheng-siu Tiâu-bûn kui-tēng | goân Hiàn-hoat kui-tēng |
|---|---|---|
| Chèng-tī thé-chè | pòaⁿ-chóng-thóng-chè | gī-hōe-chè |
| Kok-ka goân-siú | Chóng-thóng － Chū-iû Tē-khu kong-bîn ti̍t-chiap soán-kí, jīm-kî 4 nî, liân-soàn thang liân-jīm chi̍t pái | Chóng-thóng － Kok-bîn Tāi-hōe tāi-piáu kàn-chiap soán-kí sán-seng, jīm-kî 6 nî, liân-soàn thang liân-jīm chi̍t pái |
| Chèng-hú thâu-lâng | Hêng-chèng-īⁿ īⁿ-tiúⁿ － chóng-thóng ti̍t-chiap jīm-bēng, Li̍p-hoat-īⁿ thang túi i thê-chhut put-sìn-jīm-àn | Hêng-chèng-īⁿ īⁿ-tiúⁿ － chóng-thóng thê-miâ keng Li̍p-hoat-īⁿ tông-ì |
| Kok-hōe | Li̍p-hoat-īⁿ (it-īⁿ-chè)
|
Kok-bîn Tāi-hōe, Li̍p-hoat-īⁿ, Kàm-chhat-īⁿ (sam-īⁿ-chè)
|
| Su-hoat | Su-hoat-īⁿ
|
Su-hoat-īⁿ
|
| Kî-thaⁿ ki-koan | Khó-chhì-īⁿ － siú-tiúⁿ kah úi-oân iû chóng-thóng thê-miâ keng Li̍p-hoat-īⁿ tông-ì, jīm-kî 4 nî
Kàm-chhat-īⁿ － siú-tiúⁿ kah úi-oân iû chóng-thóng thê-miâ keng Li̍p-hoat-īⁿ tông-ì, jīm-kî 6 nî |
Khó-chhì-īⁿ － siú-tiúⁿ kah úi-oân iû chóng-thóng thê-miâ keng Kàm-chhat-īⁿ tông-ì, jīm-kî 6 nî
(Kàm-chhat-īⁿ sī li̍p-hoat ki-koan.) |
| Tē-hong chè-tō͘ | séng-chè hi-kip-hòa, ē-kha ê koān-chhī iû tiong-iong chèng-hú ti̍t-chiap koán-hat | séng, koān nn̄g kip |
Ta̍k-pái cheng-siu iân-kek
siu-káiTē 1 pái cheng-siu
siu-káiTē 1 kài Kok-bîn Tāi-hōe Tē 2 Pái Lîm-sî-hōe tī "bô beh siu-kái Hiàn-hoat pún-bûn, bô beh piàn-keng ngó͘-khoân hiàn-hoat kà-kò͘" ê goân-chek chi-hā, tī 1991 nî 4 goe̍h gī-koat thong-kòe Tiong-hôa Bîn-kok Hiàn-hoat Cheng-siu Tiâu-bûn tē 1 tiâu chì tē 10 tiâu. Kâng-nî 5 goe̍h 1 hō iû chóng-thóng kóng-pò͘. Chú-iàu lōe-iông ū:
- Bêng-tēng Tē 2 kài tiong-iong bîn-ì tāi-piáu sán-seng ê hoat-goân, miâ-gia̍h, soán-kí hong-sek, soàn-chhut sî-kan kah jīm-kî.
- Chóng-thóng hoat-pò͘ kín-kip bēng-lēng āu, thê-kau Lâi-phoat-īⁿ tui-jīm kî-hān chū 1-kò-goe̍h sok-té ûi 10 kang.
- Hù-í hoat-goân hō͘ chûn-chāi chin kú ê ki-koan (Kok-ka An-choân Hōe-gī, Kok-ka An-choân Kio̍k, kah Hêng-chèng-īⁿ Jîn-sū Hêng-chèng Kio̍k), hō͘ in ha̍p-hoat.
- Bêng-tēng lióng-hōaⁿ jîn-bîn khoân-lī gī-bū koan-hē, thang í hoat-lu̍t ûi te̍k-pia̍t chi kui-tēng.
Tē 2 pái cheng-siu
siu-káiTē 2 kài Kok-bîn Tāi-hōe tāi-piáu tī 1991 nî 12 goe̍h 21 hō keng-iû soán-kí sán-seng. 1992 nî 5 goe̍h, Tē 2 kài Kok-bîn Tāi-hōe Tē 1 Pái Lîm-sî-hōe gī-koat thong-kòe Tiong-hôa Bîn-kok Hiàn-hoat Cheng-siu Tiâu-bûn cheng-ka tē 11 tiâu chì tē 18 tiâu ê tiâu-bûn, pēng-chhiáⁿ hùi-chí tē 3, 4 tiâu kah tē 5 tiâu tē 3 hāng koan-î kàm-chhat úi-oân ê tiâu-bûn. Kâng-nî 5 goe̍h 2 hō iû chóng-thóng kóng-pò͘. Chú-iàu lōe-iông ū:
- Kok-bîn Tāi-hōe khui-hoe ê sî, thang thiaⁿ-chhú chóng-thóng kok-chêng pò-kò. Kok-bîn Tāi-hōe tāi-piáu chū Tē 3 kài Kok-bîn Tāi-hōe khai-sí, múi 4 nî kià-soàn chi̍t pái.
- Kā chóng-thóng, hù-chóng-thóng ê soán-te̍k hong-sek, kái iû "Tiong-hôa Bîn-kok Chū-iû Tē-khu" choân-thé jîn-bîn soán-kí sán-seng, jīm-kî kái ûi 4 nî.
- Hù-í bêng-khak ê hoat-goân hō͘ tē-hong chū-tī, pēng-chhiáⁿ khai-hòng séng tiúⁿ, ti̍t-hat-chhī chhī-tiûⁿ bîn-soán.
- Kàm-chhat-īⁿ úi chèng-khoân (bîn-ì) ki-koan kái ûi tī-khoân ki-koan; kàm-chhat úi-oân sán-seng hong-sek, iû goân-té séng/ti̍t-hat-chhī gī-hōe soán-kí, kái ûi chóng-thóng thê-miâ; kā chóng-thóng túi Khó-chhì-īⁿ, Su-hoat-īⁿ, Kàm-chhat-īⁿ siong-koan jîn-oân ê thê-miâ, kái iû Kok-bîn Tāi-hōe hêng-sú tông-ì-koân.
- Chhiong-si̍t ki-pún kok-chhek, ka-kiông túi bûn-khòa, kho-ki, khoân-pó, keng-chè ê hoat-tián, í-ki̍p hū-lú, goân-chū-bîn, sin-sim-chiòng-gāi jîn-sū, lī-tó ki-bîn ê pó-chiong kah chiàu-kò͘.
- Bêng-tēng Su-hoat-īⁿ tōa-hoat-koaⁿ cho͘-sêng Hiàn-hoat Hoat-têng, hū-chek sím-lí chèng-tóng ûi-hiàn ê kái-sàn.
Tē 3 pái cheng-siu
siu-káiTē 4 pái cheng-siu
siu-káiTē 5 pái cheng-siu
siu-káiTē 6 pái cheng-siu
siu-káiTē 7 pái cheng-siu
siu-kái2004 nî 8 goe̍h, Li̍p-hoat-īⁿ thê-chhut Hiàn-hoat siu-chèng-àn. Keng kóng-kò pòaⁿ-tang í-āu, tī 2005 nî 5 goe̍h 14 hō soàn-chhut jīm-bū-hêng Kok-tāi tāi-piáu 300 lâng, pēng-chhiáⁿ tī kâng-nî 6 goe̍h 7 hō ho̍k-koat thong-kòe siu-chèng Tiong-hôa Bîn-kok Hiàn-hoat Cheng-siu Tiâu-bûn tē 1, 2, 4, 5, 8 tiâu ê tiâu-bûn, koh cheng-tēng tē 12 tiâu tiâu-bûn，kâng-nî 6 goe̍h 10 hō iû chóng-thóng kóng-pò͘ si-hêng. Chú-iàu lōe-iông ū:
- Chóng-thóng, hù-chóng-thóng tân-hāi-án tio̍h-ài keng-iû choân-thé li̍p-hoat úi-oân 2 hun 1 í-siōng thê-gī, choân-thé li̍p-hoat úi-oân 3 hun 2 í-siōng koat-gī, iû Su-hoat-īⁿ tōa-hoat-koaⁿ tiàu-khui Hiàn-hoat Hoat-têng sím-lí.
- Hiàn-hoat siu-chèng-àn, léng-thó͘ piàn-keng-àn kái iû kong-bîn ho̍k-koat. Che hāng siong-tong-î oân-choân hùi-tû Kok-bîn Tāi-hōe ê chit-bū.
- Léng-thó͘ piàn-keng, siu-hiàn têng-sū: choân-thé li̍p-hoat úi-oân 4 hun 1 thê-gī, 4 hun 3 chhut-se̍k; chhut-se̍k ê úi-oân 4 hun 3 koat-gī, kong-kò pòaⁿ-tang í-āu, keng Chū-iû Tē-khu soán-kí-lâng tâu-phiò ho̍k-koat, ū-hāu tông-ì-phiò chhiau-kòe soán-kí-lâng chóng-gia̍h ê pòaⁿ-sò͘, chek ûi thong-kòe.
- Li̍p-hoat úi-oân túi Tē 7 Kài khai-sí, se̍k-chhù iû 225 se̍k kiám ûi 113 se̍k, jīm-kî iû 3 nî kái ûi 4 nî, soàn-chè kái ûi tan-it soán-khu nn̄g-phiò chè (sio̍k-tī pēng-li̍p-chè.)
- Li̍p-hoat úi-oân ê se̍k-chhù pau-koat khu-e̍k li̍p-hoat úi-oân 73 se̍k, goân-chū-bîn li̍p-hoat úi-oân 6 se̍k, put-hun-khu li̍p-hoat úi-oân 34 se̍k.