?A-chiu o͘-hîm
Seng-bu̍t-ha̍k hun-lūi
Kài: Animalia
Mn̂g: Chordata
Kong: Mammalia
Bo̍k: Carnivora
Kho: Ursidae
Sio̍k: Ursus
Chéng: U. thibetanus
Ha̍k-miâ
Ursus thibetanus
(G. Cuvier, 1823)
Siâng-ì-miâ
  • Selenarctos thibetanus
Seⁿ-thoàⁿ tē-tô͘
Seⁿ-thoàⁿ tē-tô͘

A-chiu o͘-hîm (ha̍k-miâ: Ursus thibetanus), mā hō káu-hîm, sī tiong-hêng ê hîm chéng. A-chiu lâm-pō͘, tang-pō͘, tang-pak-pō͘ sī in thoân-thóng ê tē-poâⁿ.

A-chiu o͘-hîm sin-tn̂g 130 chì 190 cm, tāng 100 chì 200 kg. In it-poaⁿ seⁿ-chò o͘-sek--ê, chhùi khah chhián-sek, hêng-khám ê mo· ū 1 tah sī V-hêng ê pe̍h-phú-sek. A-chiu o͘-hîm ê hīⁿ-á pí pa̍t chéng ê hîm ke chin tōa sìⁿ. Bó--ê pí kang--ê khah sè-chiah.

In hiān-chhú-sî ê oa̍h-tōng hoān-ûi pí éng-kòe ke chin sè, jī-chhiáⁿ hông thiah chò bô sio-liâm ê tē-tài. Siāng sai-pêng ê kak-á pún-té tī Afghanistan, tùi hia kàu khah tang ê Pakistan, pak Ìn-tō͘, lâm Tiong-kok, pak Tang-lâm-a. Lō͘-se-a ê Siberia, tang-pak Tiong-kok, Hân-kok, Ji̍t-pún, Tâi-oân mā tī thoân-thóng ê hoān-ûi lāi-té.

A-chiu o͘-hîm khah koàn-sì khah ōm ê sim-nâ, te̍k-pia̍t sī "alpine elevation" í-hā ê soaⁿ-khu, jia̍t-tài sim-nâ. Joa̍h--lâng ē pê kàu 3000 m ê koân-tō͘, kôaⁿ--lâng chiah soá kàu khah kē ê ūi. Tī khah koâⁿ ê tē-tài, in tiāⁿ-tio̍h ē khí siū kòe-tang (khùn tang-mî).

In chia̍h-chhàichia̍h-chho. Thâng, sè-chiah chiáu-á a̍h sī chhī-leng tōng-bu̍t, sí-bah, phang-siū, kóe-chí...lóng ē chia̍h. Ū-sî mā ē lia̍h cheng-siⁿ lâi chia̍h. Chhiu-thiⁿ ē peh khí-lih seⁿ tāu-chí ê chhiū-á téng chhōe chia̍h.

In ji̍t--sî hioh tī chhiū-téng a̍h sī soaⁿ-tōng lāi-té. Àm-sî oa̍h-tōng. Múi-1-chiah ê kò͘-tēng tē-poâⁿ kiám-chhái ū 10~20 km².

Hîm-bó 4-hòe chó-iū sèng-sêng-se̍k. Hîm-á-kiáⁿ tī 12-goe̍h, 1-goe̍h chhut-siⁿ. Poàⁿ-tang liáu-āu tō tn̄g-leng, m̄-koh ū khó-lêng tòe tiâu hîm-bó 3 tang kú.

A-chiu o͘-hîm sī seng-chûn ū gûi-hiám ê tōng-bu̍t. In ê pak-lāi (lōe-chōng) tī A-chiu io̍h-á chhī-tiûⁿ ū siang-gia̍p kè-ta̍t. In hiān-chhú-sî lia̍t tī CITES ê "Appendix I" téng-bīn.

Ē-kha-chéng siu-kái

Chham-khó chu-liāu siu-kái