Lâm-khu (Tâi-tiong-chhī)

Lâm-khu (南區) sī Tâi-oân Tâi-tiong-chhī ê chi̍t-ê chhī-hat-khu, sī Tâi-tiong-chhī tī séng-hat-chhī sî-tāi tiō chûn-chāi ê khu. I kap Se-khu, Tiong-khu, Pak-khu, Tang-khu sī Tâi-tiong-chhī ê hu̍t-sim khu-he̍k.

Lâm-khu 南區
Lâm-khu ê hui-kì Hui-kì
Tiong-hô tī Sin-pak-chhī ê ūi-tì ê uī-tì Tiong-hô tī Sin-pak-chhī ê ūi-tì
Keng-hūi-tō͘: 24°7′15.04″N 120°39′44.68″E
Kok-ka	Tâi-oân
Ti̍t-hat-chhī	Tâi-tiong-chhī
Chèng-hú
- Khu-tiúⁿ	Tân Phòe-gio̍k 陳佩玉
Bīn-chek
- Lóng-chóng	6.8101 km2
Koân-tō͘	52 m
Jîn-kháu (2021 nî 1 goe̍h)
- Lóng-chóng	126,751 lâng
- Bi̍t-tō͘	18,612/km2
- Hō͘-sò͘	50,276
Sî-khu	NST (UTC+8)
Iû-piān hō-bé	402
Bāng-chām	https://www.south.taichung.gov.tw/

Tē-lí

jîn-kháu ū 112,568 lâng, biān-chek 6.8101 km².

Chúi-bûn

Le̍k-chhoan

Le̍k-chhoan (綠川) sī Tâi-tiong chhī-khu chi̍t tiâu khe.

Le̍k-sú

Sú-chiân sî-kî kap goân-chū-bîn-cho̍k

Lâm-khu só͘ khiā ê Tâi-tiong Phûn-tē tùi 5,000 nî chêng kàu sò͘ pah nî chêng, le̍k-keng kúi-ê sin-chio̍h-khì sú-chiân bûn-hòa.

2008 nî, Tiong-heng Tāi-ha̍k hāu-hn̂g lāi-té, Kok-chè Lông-gia̍p Tōa-lâu heng-kiàn kòe-têng tiong, hō͘ lâng hoat-hiān Téng-kiô-á Ûi-chí (頂橋仔遺址).

2012 nî khai-sí, pau-hâm Lâm-khu kap Lâm-tūn-khu ê Cha̍p-saⁿ-kî Tiông-ōe-khu, hō͘ kiàn-siong khì ó͘ tio̍h nn̄g-ê tōa-hêng sú-chêng ûi-chí: chi̍t-ê sī Lâm-khu Tāi-khèng Chhia-thâu piⁿ-á ê Hoan-pô-chng Ûi-chí (番婆庄遺址), chi̍t-ê sī Lâm-tūn-khu Png-lo̍k-hāng (楓樂巷) ê Môa-chî-po͘ Ûi-chí (麻糍埔遺址). Kho-phok-koán siū Tâi-tiong-chhī Chèng-hú úi-thok, phài-chhut khó-kó͘ thoân-tūi chìn-hêng tiau-cha. Ki-tiong hoat-hiān Môa-chî-po͘ Ûi-chí ū chhut-thó͘ chio̍h-to, tô, siōng-bô 3,000 nî chêng ê Gû-mâ-thâu (牛罵頭) bûn-hòa-chân, 2,300 kàu 2,700 nî chêng ê Iâⁿ-po͘ (營埔) bûn-hòa-chân, koh ū 1,000 kàu 1,600 nî chêng ê Hoan-á-hn̂g (番仔園) bûn-hòa-chân.

Tī 18 sè-kí í-chêng, sī Babuza, Papola, Pazeh téng-téng ê pêⁿ-po͘ goân-chū-bîn-cho̍k só͘ seng-oa̍h ê só͘-chāi. Hit sî-chūn, Hàn-jîn chin hán-tit ē pôaⁿ kòe Tōa-tō͘-soaⁿ, ji̍p--lâi Tâi-tiong Phûn-tē.

Hàn-jîn ê î-bîn kap khai-khún

Chheng-tiâu Khong-hi, Iong-chèng chi kau (1720 nî-tāi), lâi-chū Tiong-kok Hok-kiàn Chiang-chiu ê kun-koaⁿ Nâ Têng-tin (藍廷珍) chhōa-thâu lâi Tâi-tiong Phûn-tē ê lâm-pêng khai-khún, keng-êng ê hoān-ûi pau-koa kū Tâi-tiong-chhī lâm-pêng, O͘-ji̍t-khu, Tāi-lí-khu, Thài-pêng. Ūi-tio̍h beh khai-khún, Nâ Têng-tin hiòng Chiong-hòa-koān ti-koān Thâm Keng-chèng (談經正) sin-chhéng chi̍t-ê khún-hō Nâ-tiuⁿ-heng (藍張興), koh sêng-li̍p Nâ-heng-chng (藍興庄). Āu-lâi chia-ê Tiong-kok î-bîn só͘ khui-phiah ê chng-thâu tiō chó͘-sêng Nâ-heng-pó (藍興堡).

Lâi Tâi ê Tiong-kok î-bîn chi-tiong, ū tùi Hok-kiàn Teng-chiu Éng-tēng ê Kang Chāi-hô (江在河), i tī 1729 nî kin-á-ji̍t Lâm-khu ê Kang-chhoan-lí.

In-ūi hàn-jîn ê ji̍p-chhim, ap-pek tio̍h goân-chū-bîn-cho̍k ê seng-chûn khong-kan, chō-sêng goân hàn chi-kan chhiong-tu̍t put-toān, sīm-chì ū hoat-seng goân-chū-bîn chhut-chháu ê sū-kiāⁿ, ín-khí Chheng-têng chhut-peng thó-hoa̍t. Lo̍h-bóe Tâi-tiong Phûn-tē ê goân-chū-bîn sòa liû-bông kàu Po͘-lí-phûn-tē.

Tâi-oân Séng-siâⁿ

1885 nî, Chû-hí-thài-hō͘ kàng-chiàu "Bân Tâi hun tī", 9-goe̍h 5-ji̍t, Tâi-oân kiàn-séng. Thâu-chi̍t jīm Tâi-oân sûn-bú Lâu bêng-thoân phah-sǹg beh kā Tâi-oân Séng-siâⁿ siat tī Kiô-á-thâu (橋仔頭), tông-sî sin-siat Tâi-oân-hú kap Tâi-oân-koān, beh hō͘ Tâi-tiong chòe Tâi-oân ê hêng-chèng tiong-sim. Tiū-pī kúi-nā nî āu, chiong-î tī 1889 nî 8-goe̍h khai-kang. Chi̍t-khai-sí in-ūi séng-siâⁿ koh teh khí, séng-chèng chiām-sî tiàm Tâi-pak pān-kong. M̄-kò it-tit-kàu Lâu bêng-thoân lī-jīm, séng-siâⁿ to iah-bōe oân-kang, kan-na chi̍t pō͘-hūn siâⁿ-mn̂g kap siâⁿ-piah ê tē-ki ū khí liáu. Kè-jīm ê sûn-bú Siō Iú-liâm (邵友濂) koat-tēng beh thêng-kang, tī 1894 nî 4-goe̍h chèng-sek chiong séng-hōe chhian kàu Tâi-pak. Tâi-oân séng-siâⁿ ê ûi-chek, tû-liáu Tōa-pak-mn̂g ê siâⁿ-lâu Bōng-goa̍t-lâu (望月樓) iû-goân lâu tī Tâi-tiong Kong-hn̂g lāi-té, kî-tha--ê hiān-sî í-keng lóng phah-m̄-kìnn.

Tâi-oân Séng-siâⁿ ê Tōa-lâm-mn̂g (大南門) Lī-chiàu-mn̂g (離照門) kap i ê siâⁿ-lâu Tìn-pêng-lâu (鎮平樓) kiàn tī kin-á-ji̍t Lâm-khu Lâm-mn̂g-lō͘ (南門路) kap Bêng-tek-ke (明德街) lō͘-kháu hù-kīn, koh ū lâu chi̍t-ê tē-hō-miâ kiò-chòe Lâm-mn̂g-á (南門仔). Sió-se-mn̂g (小西門) Khun-sūn-mn̂g (坤順門) siat tī Lâm-khu Kok-kong-lō͘ (國光路) Kiàn-sêng-lō͘ (建成路) lō͘-kháu se-lâm-pêng.

Sui-jiân Lâm-khu tī Chheng-tiâu iah bô-siáⁿ kui-bô͘, m̄-kò i ūi-tī lâi-óng Chiong-hòa hām Hô͘-lô͘-tun (Hong-goân) ê lō͘-tô͘ tiong-ng, kau-thong lī-piān, sī lú-kheh thêng-kha ê hó só͘-chāi, só͘-í Lâm-khu it-tài hit-chūn í-keng sī Nâ-heng-pó lāi-té khah lāu-jia̍t ê chng-siā--ah.

Kau-thong

Thih-ki-lō͘ ūn-su

Tâi-oân Thih-lō͘ Koán-lí-kio̍k

• Tâi-tiong-sòaⁿ: Tāi-khèng Chhia-thâu, Ngó͘-khoân Chhia-thâu

tóng-àn:Taichung MRT logo seal only.svg Tâi-tiong Chia̍t-ūn

•   O͘-ji̍t Bûn-sim Pak-tūn-sòaⁿ (Le̍k-sòaⁿ): Tāi-khèng-chām

�Kong-lō͘

• Tâi-1-It-Sòaⁿ: Ngó͘-khoân-lō͘ – Ho̍k-heng-lō͘ Jī-tōaⁿ, It-tōaⁿ
• Tâi-3-Sòaⁿ: Kiàn-sêng-lō͘ – Kok-kong-lō͘
• Tâi-63-Sòaⁿ (Tiong-tâu Kong-lō͘): 0 Tâi-tiong-toan – Tiong-bêng-lâm-lō͘ – Ngó͘-khoân-lâm-lō͘
• Chhī-tō 136: Kok-kong-lō͘ – Ho̍k-heng-lō͘ Saⁿ-tōaⁿ
• Kiàn-kok-pak-lō͘ It-tōaⁿ, Jī-tōaⁿ
• Kiàn-kok-lâm-lō͘ It-tōaⁿ, Jī-tōaⁿ, Saⁿ-tōaⁿ
• Tiong-bêng-lâm-lō͘
• Bûn-sim-lâm-lō͘
• Tâi-tiong-lō͘ – Bêng-tek-ke
• Sam-bîn-se-lō͘
• Bí-chhun-lō͘ It-tōaⁿ – Bí-chhun-lâm-lō͘
• Ngó͘-khoân-lâm-lō͘
• Ko-kang-lō͘
• Tong-heng-lō͘ It-tōaⁿ – Kang-ha̍k-lō͘
• Lâm-pêng-lō͘
• Ho̍k-heng-pak-lō͘
• Heng-tāi-lō͘

Kàu-io̍k

Tāi-choan

• Kok-li̍p Tiong-heng Tāi-ha̍k

Ko-kip tiong-téng ha̍k-hāu

• Tâi-tiong Chhī-li̍p Tâi-tiong Kang-gia̍p Chit-gia̍p Ko-kip Tiong-téng Ha̍k-hāu
• Tâi-tiong-chhī Su-li̍p Bêng-tek Ko-kip Tiong-ha̍k

Kok-bîn tiong-ha̍k

• Tâi-tiong Chhī-li̍p Chông-lûn Kok-bîn Tiong-ha̍k
• Tâi-tiong Chhī-li̍p Sù-io̍k Kok-bîn Tiong-ha̍k

Kok-bîn sió-ha̍k

• Tâi-tiong-chhī Lâm-khu Kok-kong Kok-bîn Sió-ha̍k
• Tâi-tiong-chhī Lâm-khu Hô-pêng Kok-bîn Sió-ha̍k
• Tâi-tiong-chhī Lâm-khu Sìn-gī Kok-bîn Sió-ha̍k
• Tâi-tiong-chhī Lâm-khu Chhiū-gī Kok-bîn Sió-ha̍k
• Tâi-tiong-chhī Lâm-khu Chhiū-tek Kok-bîn Sió-ha̍k

Tô͘-su-koán

• Kok-li̍p Kong-kiōng Chu-sìn Tô͘-su-koán