Thài-kok

Thài-kok (泰國) sī Tang-lâm-a ê 1-ê kok-ka, tī Lao-kok kah Kampuchea ê tang-pêng. Thài-kok ê lâm-pêng sī Thai-kok-oan kah Má-lâi-se-a, se-pêng kah Myanmar hām Andaman Hái sio-liâm. 1949 nî 5 go̍eh chìn-chêng, chit-ê kok-ka ê chèng-sek bêng-chheng hō-chòe Siam-lô (暹羅).

Thài Ông-kok ราชอาณาจักรไทย
kok-kî kok-hui
Chu-kù: ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ "Bîn-cho̍k, chong-kàu, kok-ông"
Kok-koa:  เพลงชาติไทย "Thài-kok Kok-koa" Ông-ka siōng-koa: สรรเสริญพระบารมี "Êng-iāu i ê ui-bōng"
Siú-to͘ kap siāng-tōa siâⁿ-chhī	Bangkok
Koaⁿ-hong gí-giân	Thài-gí
Chèng-hú	tan-it-chè, gī-hōe-chè, kun-chú li̍p-hiàn
• kok-ông	Vajiralongkorn
• chóng-lí	Paetongtarn Shinawatra
Li̍p-hoat ki-kò͘	Kok-bîn Gī-hōe
• Siōng-īⁿ	Goân-ló-īⁿ
• Hā-īⁿ	Jîn-bîn Tāi-piáu-īⁿ
Bīn-chek
• Lóng-chóng	513,120 km2 (198,120 sq mi) (tē 50 miâ)
• Chúi-he̍k (%)	0.4
Jîn-kháu
• 2024 nî kó͘-kè	66,041,239 (tē 22 miâ)
• 2010 nî phó͘-cha	64,785,909 (tē 21 miâ)
• Bi̍t-tō͘	132.1/km2 (342.1/sq mi) (tē 88 miâ)
GDP (PPP)	2024 nî kó͘-kè
• Lóng-chóng	$1.644 bān-ek (tē 23 miâ)
• Pêng-kin	$23,401 (tē 74 miâ)
GDP (bêng-gī)	2024 nî kó͘-kè
• Lóng-chóng	$548.890 cha̍p-ek (tē 26 miâ)
• Pêng-kin	$7,812 (tē 88 miâ)
Gini (2021 nî)	35.1 tiong
HDI (2022 nî)	0.803 chin ko · tē 66 miâ
Hoè-pè	Thài-kok baht (฿) (THB)
Sî-khu	UTC+7 (ICT)
Sî-kan keh-sek	dd/mm/yyyy (BE)
Khui-chhia hong-hiòng	chó
tiān-oē khu-hō	+66
ISO 3166 tāi-hō	TH
Siōng-téng domain	.th .ไทย

Le̍k-sú

Sukhothai le̍k-sú-hn̂g

1238 nî, Sukhothai Ông-kok sêng-li̍p, kàu-kah 14 sè-kí tiong-kî, khì hō͘ Ayutthaya Ông-kok thè-tāi. Thài-kok ê bûn-hòa siū Tiong-kok bûn-hòa kah Ìn-tō͘ bûn-hòa éng-hiáng chin chhim. Sui-jiân 16 sè-kí ê sî-chūn, Se-hong lia̍t-kiông to̍h í-keng lâi-kàu Thài-kok, m̄-koh Thài-kok khiok-sī Tang-lâm-a ûi-it bô chiâⁿ-chòe si̍t-bîn-tē ê kok-ka. Kong-gôan 19 sè-kí í-āu, Thài-kok khai-sí chìn-hêng kái-kek, iōng-lâi sek-èng si̍t-bîn kok-ka tùi in ê ap-le̍k.

1932 nî, Thài-kok keng-kòe 1-tiûⁿ un-hô ê chèng-piàn kek-bēng, chiâⁿ-chòe kun-chú-chè ê kok-ka. Tē-jī-chhù Sè-kài Tāi-chiàn, Thài-kok óa Ji̍t-pún, chiàn-cheng kòe-āu, chiâⁿ-chòe Bí-kok ê liân-bêng kok.

Chèng-tī

Àn-chiàu Thài-kok ê kok-ka hiàn-hoat, kok-ông pêng-bô sím-mi̍h si̍t-chè ê kôan-le̍k, kok-ông put-kò sī kok-ka ê tāi-piáu kah chú-kôan ôan-chéng ê siōng-tin. Chèng-hú ê thâu-lâng sī chóng-lí, iû kok-ông chí-tēng, it-poaⁿ sī iû gī-hōe kah liân-ha̍p chèng-hú ê to-sò͘-tóng léng-siù tam-jīm.

Thài-kok ê gī-hōe hun-chòe 2-pō͘-hūn: chiòng-gī-hōe (500-ê se̍k-ūi), chham-gī-hōe (200-ê se̍k-ūi). Gī-hōe ê sêng-ôan iû kok-bîn sóan-kí sán-seng. Chiòng-gī-hōe ê gī-ôan jīm-kî 4-nî, chham-gī-hōe sī 6-nî. Kok-ka siōng-kôan su-hoat ki-koan sī chòe-ko hoat-īⁿ, i ê sêng-ôan kāng-khóan iû kok-ông chí-tēng.

Thài-kok sī Tang-lâm-a Kok-ka Cho͘-ha̍p ê sêng-ôan kok.

Jîn-kháu

Thài-kok jîn-kháu tang-tiong ū beh-óa 8-siâⁿ ê lâng sī Thài-cho̍k. Che í-gōa, mā-ū chiok-chōe Tn̂g-lâng (Hôa-jîn) tòa-tī Thài-kok. Kî-thaⁿ ê sió-sò͘ bîn-cho̍k chú-iàu sī Má-lâi-lâng.

Chong-kàu

Tōa-to-sò͘ Thài-kok-lâng siong-sìn Hu̍t-kàu. Lēng-gōa, Thài-kok koh-ū 1-pō͘-hūn lâng sìn Islam-kàu, Ki-tok-kàu kah ìn-tō͘-kàu.

Gú-giân

Thài-kok ê koaⁿ-hong gí-giân sī Thài-gú, sú-iōng Thài-gú jī-bó.

Bûn-hòa

Chit pha iáu-bōe ū lâng siá. Chhiáⁿ tàu pó͘-chhiong lōe-iông.