Manganese

(Tùi Boán-án choán--lâi)

Manganese, Mangan ia̍h boán-án (滿俺), sī 1 ê hoà-ha̍k goân-sò͘. I ê goân-chú-hoan sī 25, hoà-ha̍k hû-hō sī Mn.

Manganese,  25Mn
A rough fragment of lustrous silvery metal
Ki-pún sèng-chit
Miâ, hû-hō manganese, Mn
Gōa-hêng silvery metallic
Manganese tī chiu-kî-piáu lāi ê ūi-tì
Chúi-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Helium (hi-iú khì-thé)
Lithium (kiⁿ-kim-sio̍k)
Beryllium (kiⁿ-thó͘ kim-sio̍k)
Phêng-sò͘ (lūi-kim-sio̍k)
Thoàⁿ-sò͘ (to-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Chek-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Sng-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Hut-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Ne-óng (hi-iú khì-thé)
Natrium (kiⁿ-kim-sio̍k)
Magnesium (kiⁿ-thó͘ kim-sio̍k)
A-lú-mih (pîn-kim-sio̍k)
Ke-sò͘ (lūi-kim-sio̍k)
Lîn (to-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Liû-hông (to-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Iâm-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Argon (hi-iú khì-thé)
Kalium (kiⁿ-kim-sio̍k)
Khā-lú-siúm (kiⁿ-thó͘ kim-sio̍k)
Scandium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Titanium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Vanadium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Chromium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Manganese (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Thih (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Cobalt (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Nickel (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Tâng (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
A-iân (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Gallium (pîn-kim-sio̍k)
Germanium (lūi-kim-sio̍k)
Phi-sò͘ (lūi-kim-sio̍k)
Selenium (to-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Chhàu-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Krypton (hi-iú khì-thé)
Rubidium (kiⁿ-kim-sio̍k)
Strontium (kiⁿ-thó͘ kim-sio̍k)
Yttrium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Zirconium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Niobium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Molybdenum (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Technetium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Ruthenium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Rhodium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Palladium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Gîn (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Cadmium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Indium (pîn-kim-sio̍k)
Siah (pîn-kim-sio̍k)
Antimony (lūi-kim-sio̍k)
Tellurium (lūi-kim-sio̍k)
Ak-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Xenon (hi-iú khì-thé)
Caesium (kiⁿ-kim-sio̍k)
Barium (kiⁿ-thó͘ kim-sio̍k)
Lanthanum (lanthanum-hē)
Cerium (lanthanum-hē)
Praseodymium (lanthanum-hē)
Neodymium (lanthanum-hē)
Promethium (lanthanum-hē)
Samarium (lanthanum-hē)
Europium (lanthanum-hē)
Gadolinium (lanthanum-hē)
Terbium (lanthanum-hē)
Dysprosium (lanthanum-hē)
Holmium (lanthanum-hē)
Erbium (lanthanum-hē)
Thulium (lanthanum-hē)
Ytterbium (lanthanum-hē)
Lutetium (lanthanum-hē)
Hafnium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Tantalum (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Wolfram (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Rhenium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Osmium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Iridium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Pe̍h-kim (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Kim (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Chúi-gîn (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Thallium (pîn-kim-sio̍k)
Iân (pîn-kim-sio̍k)
Bismuth (pîn-kim-sio̍k)
Polonium (pîn-kim-sio̍k)
Astatine (lūi-kim-sio̍k)
Radon (hi-iú khì-thé)
Francium (kiⁿ-kim-sio̍k)
Radium (kiⁿ-thó͘ kim-sio̍k)
Actinium (actinium-hē)
Thorium (actinium-hē)
Protactinium (actinium-hē)
Uranium (actinium-hē)
Neptunium (actinium-hē)
Plutonium (actinium-hē)
Americium (actinium-hē)
Curium (actinium-hē)
Berkelium (actinium-hē)
Californium (actinium-hē)
Einsteinium (actinium-hē)
Fermium (actinium-hē)
Mendelevium (actinium-hē)
Nobelium (actinium-hē)
Lawrencium (actinium-hē)
Rutherfordium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Dubnium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Seaborgium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Bohrium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Hassium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Meitnerium (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Darmstadtium (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Roentgenium (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Copernicium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Nihonium (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Flerovium (pîn-kim-sio̍k)
Moscovium (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Livermorium (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Tennessine (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Oganesson (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)


Mn

Tc
chromiummanganesethih
Goân-chú-hoan 25
Goân-chú-liōng (±) 54.938044(3)[1]
Goân-sò͘ lūi-pia̍t   kòe-tō͘ kim-sio̍k
Cho̍k, hun-khu 7 cho̍k, d khu
Chiu-kî tē 4 chiu-kî
Tiān-chú pâi-lia̍t [Ar] 3d5 4s2
per shell 2, 8, 13, 2
Bu̍t-lí sèng-chit
Siòng kò͘-thé
Iûⁿ-tiám 1519 K ​(1246 °C, ​2275 °F)
Hut-tiám 2334 K ​(2061 °C, ​3742 °F)
Bi̍t-tō͘  (sek-un) 7.21 g·cm−3
5.95 g·cm−3
Iûⁿ-hoà-jia̍t 12.91 kJ·mol−1
Cheng-hoat-jia̍t 221 kJ·mol−1
Jia̍t-iông-liōng 26.32 J·mol−1·K−1
cheng-khì-ap
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
tī T (K) 1228 1347 1493 1691 1955 2333
Goân-chú sèng-chit
Sng-hòa-sò͘ 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, −1, −2, −3 ​acidic, basic or amphoteric; depending on the oxidation state
Tiān-hū-tō͘ Pauling scale: 1.55
Tiān-lī-lêng 1st: 717.3 kJ·mol−1
2nd: 1509.0 kJ·mol−1
3rd: 3248 kJ·mol−1
(more)
Goân-chú pòaⁿ-kèng empirical: 127 pm
Kiōng-kè pòaⁿ-kèng Low spin: 139±5 pm
High spin: 161±8 pm
Cha̍p-lio̍k
Chiⁿ-thé kò͘-chōbody-centered cubic (bcc)
Body-centered cubic crystal structure for manganese
Siaⁿ-sok (sòe kùn-á) 5150 m·s−1 (at 20 °C)
Jia̍t-phòng-tiòng 21.7 µm·m−1·K−1 (at 25 °C)
Jia̍t-thoân-tō-lu̍t 7.81 W·m−1·K−1
Tiān-chó͘-lu̍t 1.44 µΩ·m (at 20 °C)
Chû-sèng paramagnetic
Young hē-sò͘ 198 GPa
Bulk hē-sò͘ 120 GPa
Mohs ngē-tō͘ 6.0
Brinell ngē-tō͘ 196 MPa
CAS teng-kì pian-hō 7439-96-5
Le̍k-sú
Hoat-hiān Torbern Olof Bergman (1770)
Siōng chá hû-lî Johann Gottlieb Gahn (1774)
Chòe ún-tēng ê tông-ūi-sò͘
Chú bûn-chiong: manganese ê tông-ūi-sò͘
iso NA half-life DM DE (MeV) DP
52Mn syn 5.591 d ε 52Cr
β+ 0.575 52Cr
γ 0.7, 0.9, 1.4
53Mn trace 3.74×106 y ε 53Cr
54Mn syn 312.3 d ε 1.377 54Cr
γ 0.834
55Mn 100% 55Mn is stable with 30 neutrons

Chham-khó

siu-kái