Thih (鐵, hoà-ha̍k hû-hō: Fe, Latin-gí: ferrum), ia̍h thih-á, sī chiu-kî-pió lāi-té ê 1 chióng hoà-ha̍k goân-sò͘, goân-chú-hoan 26. Thih sī chióng kim-sio̍k, sio̍k tī tē 8 cho̍k goân-sò͘ (group 8 element), mā sī tē 4 chiu-kî goân-sò͘ (period 4 element). Thih sī chheⁿ-hu̍t goân-sò͘ ha̍p-sêng (stellar nucleosynthesis) siāng kài boé chò--chhut-lâi ê goân-sò͘, khiā kóng bián chhiau-sin-chheⁿ (supernova) ia̍h lūi-sū ê sū-kiāⁿ tō ū ê goân-sò͘ lāi-té siāng tāng--ê. Tō sī chit ê iân-kò͘, Thih sī ú-tiū--nih liōng siāng chē ê tāng kim-sio̍k (heavy metals).

Thih,  26Fe
A rough wedge of silvery metal

Ki-pún sèng-chit
Miâ, hû-hō Thih, Fe
Eng-bûn iron
Gōa-hêng lustrous metallic with a grayish tinge
Thih tī chiu-kî-piáu lāi ê ūi-tì
Chúi-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Helium (hi-iú khì-thé)
Lithium (kiⁿ-kim-sio̍k)
Beryllium (kiⁿ-thó͘ kim-sio̍k)
Phêng-sò͘ (lūi-kim-sio̍k)
Thoàⁿ-sò͘ (to-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Chek-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Sng-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Hut-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Ne-óng (hi-iú khì-thé)
Natrium (kiⁿ-kim-sio̍k)
Magnesium (kiⁿ-thó͘ kim-sio̍k)
A-lú-mih (pîn-kim-sio̍k)
Ke-sò͘ (lūi-kim-sio̍k)
Lîn (to-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Liû-hông (to-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Iâm-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Argon (hi-iú khì-thé)
Kalium (kiⁿ-kim-sio̍k)
Khā-lú-siúm (kiⁿ-thó͘ kim-sio̍k)
Scandium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Titanium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Vanadium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Chromium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Manganese (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Thih (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Cobalt (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Nickel (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Tâng (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
A-iân (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Gallium (pîn-kim-sio̍k)
Germanium (lūi-kim-sio̍k)
Phi-sò͘ (lūi-kim-sio̍k)
Selenium (to-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Chhàu-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Krypton (hi-iú khì-thé)
Rubidium (kiⁿ-kim-sio̍k)
Strontium (kiⁿ-thó͘ kim-sio̍k)
Yttrium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Zirconium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Niobium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Molybdenum (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Technetium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Ruthenium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Rhodium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Palladium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Gîn (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Cadmium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Indium (pîn-kim-sio̍k)
Siah (pîn-kim-sio̍k)
Antimony (lūi-kim-sio̍k)
Tellurium (lūi-kim-sio̍k)
Ak-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Xenon (hi-iú khì-thé)
Caesium (kiⁿ-kim-sio̍k)
Barium (kiⁿ-thó͘ kim-sio̍k)
Lanthanum (lanthanum-hē)
Cerium (lanthanum-hē)
Praseodymium (lanthanum-hē)
Neodymium (lanthanum-hē)
Promethium (lanthanum-hē)
Samarium (lanthanum-hē)
Europium (lanthanum-hē)
Gadolinium (lanthanum-hē)
Terbium (lanthanum-hē)
Dysprosium (lanthanum-hē)
Holmium (lanthanum-hē)
Erbium (lanthanum-hē)
Thulium (lanthanum-hē)
Ytterbium (lanthanum-hē)
Lutetium (lanthanum-hē)
Hafnium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Tantalum (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Wolfram (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Rhenium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Osmium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Iridium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Pe̍h-kim (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Kim (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Chúi-gîn (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Thallium (pîn-kim-sio̍k)
Iân (pîn-kim-sio̍k)
Bismuth (pîn-kim-sio̍k)
Polonium (pîn-kim-sio̍k)
Astatine (lūi-kim-sio̍k)
Radon (hi-iú khì-thé)
Francium (kiⁿ-kim-sio̍k)
Radium (kiⁿ-thó͘ kim-sio̍k)
Actinium (actinium-hē)
Thorium (actinium-hē)
Protactinium (actinium-hē)
Uranium (actinium-hē)
Neptunium (actinium-hē)
Plutonium (actinium-hē)
Americium (actinium-hē)
Curium (actinium-hē)
Berkelium (actinium-hē)
Californium (actinium-hē)
Einsteinium (actinium-hē)
Fermium (actinium-hē)
Mendelevium (actinium-hē)
Nobelium (actinium-hē)
Lawrencium (actinium-hē)
Rutherfordium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Dubnium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Seaborgium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Bohrium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Hassium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Meitnerium (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Darmstadtium (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Roentgenium (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Copernicium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Nihonium (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Flerovium (pîn-kim-sio̍k)
Moscovium (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Livermorium (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Tennessine (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Oganesson (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)


Fe

Ru
manganeseThihcobalt
Goân-chú-hoan 26
Goân-chú-liōng (±) 55.845(2)[1]
Goân-sò͘ lūi-pia̍t   kòe-tō͘ kim-sio̍k
Cho̍k, hun-khu 8 cho̍k, d khu
Chiu-kî tē 4 chiu-kî
Tiān-chú pâi-lia̍t [Ar] 3d6 4s2
per shell 2, 8, 14, 2
Bu̍t-lí sèng-chit
Siòng kò͘-thé
Iûⁿ-tiám 1811 K ​(1538 °C, ​2800 °F)
Hut-tiám 3134 K ​(2862 °C, ​5182 °F)
Bi̍t-tō͘  (sek-un) 7.874 g·cm−3
6.98 g·cm−3
Iûⁿ-hoà-jia̍t 13.81 kJ·mol−1
Cheng-hoat-jia̍t 340 kJ·mol−1
Jia̍t-iông-liōng 25.10 J·mol−1·K−1
cheng-khì-ap
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
tī T (K) 1728 1890 2091 2346 2679 3132
Goân-chú sèng-chit
Sng-hòa-sò͘ −4, −2, −1, +1,[2] +2, +3, +4, +5,[3] +6 ​(an amphoteric oxide)
Tiān-hū-tō͘ Pauling scale: 1.83
Tiān-lī-lêng 1st: 762.5 kJ·mol−1
2nd: 1561.9 kJ·mol−1
3rd: 2957 kJ·mol−1
(more)
Goân-chú pòaⁿ-kèng empirical: 126 pm
Kiōng-kè pòaⁿ-kèng Low spin: 132±3 pm
High spin: 152±6 pm
Cha̍p-lio̍k
Chiⁿ-thé kò͘-chōbody-centered cubic (bcc)
Body-centered cubic crystal structure for Thih

a=286.65 pm
Chiⁿ-thé kò͘-chōface-centered cubic (fcc)
Face-centered cubic crystal structure for Thih

between 1185–1667 K
Siaⁿ-sok (sòe kùn-á) 5120 m·s−1 (at r.t.) (electrolytic)
Jia̍t-phòng-tiòng 11.8 µm·m−1·K−1 (at 25 °C)
Jia̍t-thoân-tō-lu̍t 80.4 W·m−1·K−1
Tiān-chó͘-lu̍t 96.1 nΩ·m (at 20 °C)
Curie un-tō͘ 1043 K
Chû-sèng ferromagnetic
Young hē-sò͘ 211 GPa
Shear hē-sò͘ 82 GPa
Bulk hē-sò͘ 170 GPa
Poisson pí 0.29
Mohs ngē-tō͘ 4
Vickers ngē-tō͘ 608 MPa
Brinell ngē-tō͘ 200–1180 MPa
CAS teng-kì pian-hō 7439-89-6
Le̍k-sú
Hoat-hiān before 5000 BC
Chòe ún-tēng ê tông-ūi-sò͘
Chú bûn-chiong: Thih ê tông-ūi-sò͘
iso NA half-life DM DE (MeV) DP
54Fe 5.8% >3.1×1022 y εε 0.668 54Cr
55Fe syn 2.73 y ε 0.231 55Mn
56Fe 91.72% 56Fe is stable with 30 neutrons
57Fe 2.2% 57Fe is stable with 31 neutrons
58Fe 0.28% 58Fe is stable with 32 neutrons
59Fe syn 44.503 d β 1.565 59Co
60Fe syn 2.6×106 y β 3.978 60Co
Decay modes in parentheses are predicted, but have not yet been observed

Chham-khó siu-kái

  1. Standard Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
  2. Ram, R. S. and Bernath, P. F. (2003). "Fourier transform emission spectroscopy of the g4Δ-a4Δ system of FeCl" (PDF). Journal of Molecular Spectroscopy. 221 (2): 261. Bibcode:2003JMoSp.221..261R. doi:10.1016/S0022-2852(03)00225-X. 
  3. Demazeau, G.; Buffat, B.; Pouchard, M.; Hagenmuller, P. (1982). "Recent developments in the field of high oxidation states of transition elements in oxides stabilization of Six-coordinated Iron(V)". Zeitschrift für anorganische und allgemeine Chemie. 491: 60. doi:10.1002/zaac.19824910109.