Sò͘-ha̍k lāi ê sò͘-sò͘ mā ū kóng chit-sò͘.

Chek-sò͘ (窒素)[3], he̍k-chiá chit-sò͘[4], hòa-ha̍k hû-hō N (Eng-gí: nitrogen; Latin-gí: nitrogenium), Hàn-bûn sī tām (氮).

Chek-sò͘,  7N


Chit-sò͘ ê kng-phó͘-sòaⁿ (spectral lines)
Ki-pún sèng-chit
Miâ, hû-hō chek-sò͘, N
Gōa-hêng bû-sek khì-thé, e̍k-thé he̍k-chiá kò͘-thé
Chek-sò͘ tī chiu-kî-piáu lāi ê ūi-tì
Chúi-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Helium (hi-iú khì-thé)
Lithium (kiⁿ-kim-sio̍k)
Beryllium (kiⁿ-thó͘ kim-sio̍k)
Phêng-sò͘ (lūi-kim-sio̍k)
Thoàⁿ-sò͘ (to-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Chek-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Sng-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Hut-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Ne-óng (hi-iú khì-thé)
Natrium (kiⁿ-kim-sio̍k)
Magnesium (kiⁿ-thó͘ kim-sio̍k)
A-lú-mih (pîn-kim-sio̍k)
Ke-sò͘ (lūi-kim-sio̍k)
Lîn (to-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Liû-hông (to-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Iâm-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Argon (hi-iú khì-thé)
Kalium (kiⁿ-kim-sio̍k)
Khā-lú-siúm (kiⁿ-thó͘ kim-sio̍k)
Scandium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Titanium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Vanadium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Chromium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Manganese (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Thih (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Cobalt (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Nickel (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Tâng (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
A-iân (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Gallium (pîn-kim-sio̍k)
Germanium (lūi-kim-sio̍k)
Phi-sò͘ (lūi-kim-sio̍k)
Selenium (to-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Chhàu-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Krypton (hi-iú khì-thé)
Rubidium (kiⁿ-kim-sio̍k)
Strontium (kiⁿ-thó͘ kim-sio̍k)
Yttrium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Zirconium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Niobium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Molybdenum (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Technetium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Ruthenium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Rhodium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Palladium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Gîn (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Cadmium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Indium (pîn-kim-sio̍k)
Siah (pîn-kim-sio̍k)
Antimony (lūi-kim-sio̍k)
Tellurium (lūi-kim-sio̍k)
Ak-sò͘ (siang-goân-chú hui-kim-sio̍k)
Xenon (hi-iú khì-thé)
Caesium (kiⁿ-kim-sio̍k)
Barium (kiⁿ-thó͘ kim-sio̍k)
Lanthanum (lanthanum-hē)
Cerium (lanthanum-hē)
Praseodymium (lanthanum-hē)
Neodymium (lanthanum-hē)
Promethium (lanthanum-hē)
Samarium (lanthanum-hē)
Europium (lanthanum-hē)
Gadolinium (lanthanum-hē)
Terbium (lanthanum-hē)
Dysprosium (lanthanum-hē)
Holmium (lanthanum-hē)
Erbium (lanthanum-hē)
Thulium (lanthanum-hē)
Ytterbium (lanthanum-hē)
Lutetium (lanthanum-hē)
Hafnium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Tantalum (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Wolfram (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Rhenium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Osmium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Iridium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Pe̍h-kim (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Kim (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Chúi-gîn (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Thallium (pîn-kim-sio̍k)
Iân (pîn-kim-sio̍k)
Bismuth (pîn-kim-sio̍k)
Polonium (pîn-kim-sio̍k)
Astatine (lūi-kim-sio̍k)
Radon (hi-iú khì-thé)
Francium (kiⁿ-kim-sio̍k)
Radium (kiⁿ-thó͘ kim-sio̍k)
Actinium (actinium-hē)
Thorium (actinium-hē)
Protactinium (actinium-hē)
Uranium (actinium-hē)
Neptunium (actinium-hē)
Plutonium (actinium-hē)
Americium (actinium-hē)
Curium (actinium-hē)
Berkelium (actinium-hē)
Californium (actinium-hē)
Einsteinium (actinium-hē)
Fermium (actinium-hē)
Mendelevium (actinium-hē)
Nobelium (actinium-hē)
Lawrencium (actinium-hē)
Rutherfordium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Dubnium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Seaborgium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Bohrium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Hassium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Meitnerium (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Darmstadtium (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Roentgenium (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Copernicium (kòe-tō͘ kim-sio̍k)
Nihonium (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Flerovium (pîn-kim-sio̍k)
Moscovium (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Livermorium (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Tennessine (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)
Oganesson (hoà-ha̍k sèng-chit iáu boē hiáu)


N

P
thòaⁿ-sò͘chek-sò͘sng-sò͘
Goân-chú-hoan 7
Goân-chú-liōng 14.007[1] (14.00643–14.00728)[2]
Goân-sò͘ lūi-pia̍t   siang-goân-chú hui-kim-sio̍k
Cho̍k, hun-khu 15 cho̍k, p khu
Chiu-kî tē 2 chiu-kî
Tiān-chú pâi-lia̍t [He] 2s2 2p3
per shell 2, 5
Bu̍t-lí sèng-chit
Siòng khì-thé
Iûⁿ-tiám 63.15 K ​(−210.00 °C, ​−346.00 °F)
Hut-tiám 77.355 K ​(−195.795 °C, ​−320.431 °F)
Bi̍t-tō͘ at stp (0 °C and 101.325 kPa) 1.251 g·L−1
0.808 g·cm−3
Sam-siòng-tiám 63.151 K, ​12.52 kPa
Lîm-kài-tiám 126.192 K, 3.3958 MPa
Iûⁿ-hoà-jia̍t (N2) 0.72 kJ·mol−1
Cheng-hoat-jia̍t (N2) 5.56 kJ·mol−1
Jia̍t-iông-liōng (N2) 29.124 J·mol−1·K−1
cheng-khì-ap
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
tī T (K) 37 41 46 53 62 77
Goân-chú sèng-chit
Sng-hòa-sò͘ 5, 4, 3, 2, 1, −1, −2, −3 ​(a strongly acidic oxide)
Tiān-hū-tō͘ Pauling scale: 3.04
Tiān-lī-lêng 1st: 1402.3 kJ·mol−1
2nd: 2856 kJ·mol−1
3rd: 4578.1 kJ·mol−1
(more)
Kiōng-kè pòaⁿ-kèng 71±1 pm
Van der Waals pòaⁿ-kèng 155 pm
Cha̍p-lio̍k
Chiⁿ-thé kò͘-chōhexagonal
Hexagonal crystal structure for chek-sò͘
Siaⁿ-sok 353 m·s−1 (gas, at 27 °C)
Jia̍t-thoân-tō-lu̍t 25.83×10−3 W·m−1·K−1
Chû-sèng diamagnetic
CAS teng-kì pian-hō 7727-37-9
Le̍k-sú
Hoat-hiān Daniel Rutherford (1772)
 hō-miâ Jean-Antoine Chaptal (1790)
Chòe ún-tēng ê tông-ūi-sò͘
Chú bûn-chiong: chek-sò͘ ê tông-ūi-sò͘
iso NA half-life DM DE (MeV) DP
13N syn 9.965 min ε 2.220 13C
14N 99.634% 14N is stable with 7 neutrons
15N 0.366% 15N is stable with 8 neutrons

Hō-miâ siu-kái

Chek-sò͘ chit jī ê lâi-goân sī Ji̍t-gí tùi Tek-gí Stickstoff ê hoan-e̍k[5], piáu-bīn ê ì-sù sī "hō͘-lâng bô khùi ê bu̍t-chit"[6].

Kó͘-chá lâng chai-iáⁿ khong-khì tiong ū 1 ê mi̍h ē hō͘ tōng-bu̍t cha̍t-khùi, mā ē kā hoé hip hoa--khì, só͘-í āu--lâi kā hō chò "chek-sò͘" (chit-sò͘).[bô chhut-chhù]

Chham-khó siu-kái

  1. Conventional Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
  2. Standard Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
  3. Ogawa Naoyosi, pian. (1932). "chek-sò͘ 窒素". 臺日大辭典 Tai-Nichi Dai Jiten [Tâi-Ji̍t Tōa Sû-tián]. Hā-koàn. p. 154. OCLC 25747241. 
  4. "It-poaⁿ kho-ha̍k ê siông-sek". Kòa-chhài chí (15). 1927. 
  5. "特殊ガスに関係する元素名の由来と発見年". 株式会社 巴商会. 2016-04-02 khòaⁿ--ê. 
  6. Alex Nickon, Ernest F. Silversmith (1987). Organic Chemistry: The Name Game: Modern Coined Terms and Their Origins. Pergamon Pr. ISBN 978-0080344812.