Iâm-sò͘
Iâm-sò͘ (鹽素, kì-hō: Cl; Latin-miâ: chlorum) sī chi̍t khoán hoà-ha̍k goân-sò͘, goân-chú-hoan ûi 17. Iâm-sò͘ hām hut-sò͘, chhàu-sò͘, ak-sò͘, astatine téng-téng tē 17 cho̍k ê goân-sò͘ ha̍p-chheng ló͘-sò͘ (鹵素).
A glass container filled with chlorine gas | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Emission line spectra; 400–700 nm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ki-pún sèng-chit | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miâ, hû-hō | Iâm-sò͘, Cl | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Eng-bûn | chlorine | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gōa-hêng | pale yellow-green gas | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Iâm-sò͘ tī chiu-kî-piáu lāi ê ūi-tì | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Goân-chú-hoan | 17 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Goân-chú-liōng | 35.45[1] (35.446–35.457)[2] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Goân-sò͘ lūi-pia̍t | siang-goân-chú hui-kim-sio̍k | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Cho̍k, hun-khu | 17 cho̍k, p khu | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Chiu-kî | tē 3 chiu-kî | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tiān-chú pâi-lia̍t | [Ne] 3s2 3p5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
per shell | 2, 8, 7 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bu̍t-lí sèng-chit | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Siòng | khì-thé | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Iûⁿ-tiám | 171.6 K (−101.5 °C, −150.7 °F) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hut-tiám | 239.11 K (−34.04 °C, −29.27 °F) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bi̍t-tō͘ at stp (0 °C and 101.325 kPa) | 3.2 g·L−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1.5625 g·cm−3[3] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Lîm-kài-tiám | 416.9 K, 7.991 MPa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Iûⁿ-hoà-jia̍t | (Cl2) 6.406 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Cheng-hoat-jia̍t | (Cl2) 20.41 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jia̍t-iông-liōng |
(Cl2) 33.949 J·mol−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
cheng-khì-ap
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Goân-chú sèng-chit | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sng-hòa-sò͘ | 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, −1 (a strongly acidic oxide) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tiān-hū-tō͘ | Pauling scale: 3.16 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tiān-lī-lêng |
1st: 1251.2 kJ·mol−1 2nd: 2298 kJ·mol−1 3rd: 3822 kJ·mol−1 (more) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kiōng-kè pòaⁿ-kèng | 102±4 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Van der Waals pòaⁿ-kèng | 175 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Cha̍p-lio̍k | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Chiⁿ-thé kò͘-chō | orthorhombic | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Siaⁿ-sok | 206 m·s−1 (gas, at 0 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jia̍t-thoân-tō-lu̍t | 8.9×10-3 W·m−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tiān-chó͘-lu̍t | >10 Ω·m (at 20 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Chû-sèng | diamagnetic[4] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
CAS teng-kì pian-hō | 7782-50-5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Le̍k-sú | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hoat-hiān kap siōng chá ê tông-ūi-sò͘ | Carl Wilhelm Scheele (1774) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Recognized as an element by | Humphry Davy (1808) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Chòe ún-tēng ê tông-ūi-sò͘ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Chú bûn-chiong: Iâm-sò͘ ê tông-ūi-sò͘ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Iâm-sò͘ tī it-poaⁿ chōng-hóng chi-hā sī khì-thé, sek-chúi sī chheⁿ-n̂g-sek, tùi jîn-thé ū-to̍k. I ê sèng-chit hoa̍t-phoat, sī kiông sng-hòa-chē, ū siōng koân ê tiān-chú chhin-hô-le̍k, koh sī tiān-khì im-sèng-tō͘ tē-saⁿ koân ê goân-sò͘.
Iâm-sò͘ tī Tē-kiû téng siōng chia̍p-khòaⁿ ê chûn-chāi hêng-sek sī iâm-hòa-bu̍t (鹽化物) Cl−, sng-hòa-sò͘ sī −1. Phì-lūn-kóng iâm-hòa natrium, tiō sī iâm, tī hái-chúi kap giâm-chân lâi sī chin phong-phài, jîn-thé lāi lóng ē-tàng chhōe--tio̍h.
Miâ-chheng
siu-káiIâm-sò͘ ê Eng-gí miâ chlorine lâi-chū Kó͘-chá Hi-lia̍p-gí χλωρός (Lô-má-hòa: khlôros), ì-sù sī chhiò-le̍k-sek.
Ji̍t-pún Edo sî-tāi ê se-hong ha̍k-chiá Udagawa Yōan (宇田川 榕菴) kā chlorine ê Ji̍t-pún-ōe hoan-chò "enso" (Kana: えんそ, Kanji: 塩素, 鹽素), in-ūi iâm sī i ê chú-iàu sêng-hūn chi-it. Hân-kok-gí mā chiàu chit-ê "yeomso" (Ko-lê-jī: 염소).
19 sè-kí 70 nî-tāi, Tiong-kok hòa-ha̍k-ka Chhî Siū (徐壽) kā chlorine hō chi̍t-ê Hôa-gí miâ kiò-chò "le̍k-khì" (綠氣). 1933 nî, Tēⁿ Cheng-bûn (鄭貞文) chhòng-chō chi̍t jī "氯" lâi tāi-piáu chlorine. "氯" chit jī nā chiàu hoán-chhiat eng-kai tha̍k-chò "le̍k", kap le̍k-sek ê "le̍k" kâng im.
1976 nî chhut-pán ê Maryknoll Tâi-Eng sû-tián chiong chlorine ê Tâi-gí kì-chò "iâm-sò͘".
Tông-ūi-sò͘
siu-káiIâm-sò͘ ū nn̄g-ê ún-tēng ê tng-ūi-sò͘: 35Cl kap 37Cl, in tī ê pí-lē chha-put-to sī 1:3.
Bu̍t-lí sèng-chit
siu-káiHòa-ha̍k sèng-chit kap hòa-ha̍p-bu̍t
siu-káiIâm-hoà chúi-sò͘
siu-káiIâm-hoà chúi-sò͘ (HCl) sī iâm-sò͘ siōng kan-tan ê hòa-ha̍p-bu̍t, mā sī tùi kang-gia̍p kap si̍t-giām-sek lóng chin tiōng-iàu ê hòa-ha̍k io̍h-che.
Tī sek-un, iâm-hoà chúi-sò͘ sī bû-sek khì-thé, khoài-khoài iông tī chúi-té, piàn-chó chi̍t chióng kiông-sng.
Iâm-sò͘ sng-hòa-bu̍t
siu-káiIâm-sò͘ ê oxo sng
siu-káiOxo sng ê miâ
(Eng-gí miâ) |
Hòa-ha̍k-sek
(sng-hòa-sò͘) |
Oxo sng iâm ê miâ
(Eng-gí miâ) |
---|---|---|
Chhù iâm-sò͘ sng
(hypochlorous acid) |
(+I) | Chhù iâm-sò͘ sng iâm ( - hypochlorite) |
A iâm-sò͘ sng
(chlorous acid) |
(+III) | A iâm-sò͘ sng iâm ( - chlorite) |
Iâm-sò͘ sng
(chloric acid) |
(+V) | Iâm-sò͘ sng iâm (- chlorate) |
Kòe iâm-sò͘ sng
(perchloric acid) |
(+VII) | Kòe iâm-sò͘ sng iâm ( - perchlorate) |
Chè-chō
siu-káiSi̍t-giām-sek lāi, chió-liōng ê iâm-sò͘ ē-sái chiong iâm-sng ka--ji̍p-khì jī sng-hòa mangan (MnO2), iōng pâi-chúi chip-khì-hoat siu-chi̍p, che hoán-èng-sek sī:
Kang-gia̍p siōng, siōng chú-iàu ê iâm-sò͘ chè-hoat, sī ti̍t-chiap tiān-kái iâm-chúi, che hoán-èng-sek sī:
- ,
kî-tiong,
- iông-ke̍k (+) pòaⁿ hoán-èng sī ,
- im-ke̍k (−) pòaⁿ hoán-èng sī ;
tī iông-ke̍k kap im-ke̍k hun-pia̍t siu-chi̍p--ē-tio̍h iâm-chúi kap chúi-sò͘; koh-lâi, in-ūi iâm-chúi pún-sin ū-hâm Na+, só͘-í chit-ê hong-hoat mā sī chúi-sng-hoà natrium (NaOH) ê chú-iàu chè-hoat.
Èng-iōng
siu-káiIâm-sò͘ ē-sái iōng-lâi chò siau-to̍k-chē, it-poaⁿ ê chúi-tō-chúi kap iû-éng-tî tiō tiāⁿ-tiāⁿ iōng i siau-to̍k, ûi-chhî chúi-chit ê ōe-seng.
Iâm-sò͘ mā sī tiōng-iàu ê hòa-kang goân-liāu, iōng-lâi chè-chō iâm-sng, phiò-pe̍h-hún, haloalkane, sok-ka (chhiūⁿ PVC), chloroform téng-téng.
It-chhù Tāi-chiàn sî-kî, iâm-sò͘ bat hō͘ lâng tòng-chò hòa-ha̍k bú-khì.
Kiám-giām
siu-káiChham-khó
siu-kái- ↑ Conventional Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
- ↑ Standard Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
- ↑ Chlorine, Gas Encyclopaedia, Air Liquide
- ↑ Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Lide, D. R., pian. (2005). CRC Handbook of Chemistry and Physics (86th pán.). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.
Pún bûn-chiuⁿ sī chi̍t phiⁿ phí-á-kiáⁿ. Lí thang tàu khok-chhiong lâi pang-chō͘ Wikipedia. |